Τι συμβαίνει με τα τουρκικά F-35;

Το «γαϊτανάκι» της παράδοσης των F-35 στην Τουρκία πρόκειται να μας απασχολήσει για αρκετό χρονικό διάστημα, από τη μια λόγω του ότι η έκβαση της υπόθεσης θα απασχολήσει την προεκλογική εκστρατεία στην Τουρκία κι από την άλλη διότι όσο μεγαλύτερη «καθυστέρηση» κάνει η αμερικανικη πλευρά, τόσο πολύτιμο χρόνο κερδίζει η ελληνική Πολεμική Αεροπορία για να προετοιμαστεί όσο το δυνατόν καλύτερα.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι λογικός ο «θόρυβος» που προκλήθηκε, στις ΗΠΑ κυρίως, από το χθεσινό δημοσίευμα της «Hurriyet» που «αποκάλυψε» ότι η παράδοση των δύο πρώτων μαχητικών πέμπτης γενιάς F-35 Lightning II της Lockheed Martin θα γίνει κανονικά στις 21 Ιουνίου, με την πραγματοποίηση τελετής παράδοσης στις εγκαταστάσεις της κατασκευάστριας στις ΗΠΑ.
Ο «θόρυβος» οφείλεται στο ότι στο Κογκρέσο έχουν προχωρήσει ενέργειες για το «μπλοκάρισμα» της παράδοσης των μαχητικών στους Τούρκους, εξαιτίας της «αντισυμμαχικής» συμπεριφοράς τους και κυρίως την απόφαση προμήθειας του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας S-400 Triumf.

Οι παράμετροι του προβλήματος

Μία από τις σημαντικότερες είναι το γεγονός ότι η Τουρκία ανήκει στις χώρες της «πρώτης ζώνης» των χωρών-εταίρων του προγράμματος του F-35, έχοντας εισφέρει οικονομικά στη διαδικασία ανάπτυξης κι εξασφαλίζοντας συγκεκριμένα ανταλλάγματα σε υποκατασκευαστικό έργο από την τουρκική αμυντική βιομηχανία.

Αυτό συνεπάγεται και υποχρεώσεις των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία, καθώς η όποια υπαναχώρηση σε συμφωνίες δεν είναι εύκολη. Υπάρχουν ρήτρες και όποιος υπαναχωρήσει είναι εκτεθειμένος σε νομικά μέτρα και πιθανότατα σε αποζημιώσεις. Πέρα από την κακή εικόνα που θα δημιουργηθεί για τη φερεγγυότητα της κατασκευάστριας και όχι μόνο, για μελλοντικά αντίστοιχα προγράμματα.
Και πάλι, όμως, δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Οι Αμερικανοί βάσει των υπογεγραμμένων συμβάσεων, δεν έχουν περιθώριο να μην παραδώσουν τα μαχητικά αεροσκάφη, αφού προς το παρόν στερούνται της αιτιολογικής βάσης για να το πράξουν! Οπότε, όπως είχαμε γράψει (εδώ), φημολογείται ότι θα ακολουθήσουν τη «Σολωμόντεια Λύση».
Τα πρώτα δύο αεροσκάφη θα παραδοθούν σε επίσημη τελετή στις 21 Ιουνίου, όμως δεν θα πάνε στην Τουρκία. Απλά, θα παραμείνουν στις ΗΠΑ, όπου θα μεταβαίνουν Τούρκοι πιλότοι για να εκπαιδευθούν στον χειρισμό τους, κάτι που ούτως ή άλλως ήταν προβλεπόμενο. Απλώς, στη δεδομένη συγκυρία, το πρόγραμμα εκπαίδευσης μπορεί να επιμηκυνθεί κατά το δοκούν.
Έτσι, η αμερικανική πλευρά εξασφαλίζει πολύτιμο χρόνο -πιθανόν 1 έως 2 έτη- έως ότου ξεκαθαρίσει η κατάσταση με την Τουρκία. Δηλαδή, ποιο θα είναι το πολιτικό σκηνικό στην Τουρκία μετά την ολοκλήρωση των εκλογών και τι αποφάσεις θα λάβει ο Τούρκος Πρόεδρος.

Οι στρατηγικές των δύο πλευρών

Ένα από τα ισχυρά επιχειρήματα των ΗΠΑ για τον χειρισμό του θέματος, είναι η εξέλιξη της υπόθεσης των S-400. Όσο η σύμβαση με τη Ρωσία δεν ακυρώνεται, με την Τουρκία να έχει δεσμευθεί για τη μη ακύρωσή της, τα μαχητικά F-35 δε θα προσγειωθούν στην Τουρκία.

Προσπαθώντας να κερδίσουν περισσότερο χρόνο, η αμερικανική πλευρά ευελπιστεί ότι το «πρόβλημα Erdogan» θα επιλυθεί με κάποιο τρόπο. Είτε με την αποχώρησή του -με κάθε τρόπο- από την ηγεσία της Τουρκίας, ή με την ακύρωση ή/και υποβάθμιση της προμήθειας των S-400.
Από την πλευρά τους οι Τούρκοι, προσπαθούν να «παζαρεύουν» με όπλο το συμβόλαιο των S-400, προσπαθώντας να επιτύχουν όσα περισσότερα ανταλλάγματα μπορούν από τις ΗΠΑ. Το ιδανικό γι' αυτούς θα ήταν να παραλάβουν τα αρχικά 30 F-35 με μια πιθανή στρατηγική υποχώρηση στο θέμα των ρωσικών συστημάτων, αλλά όποτε νομίσουν ότι θα τους βολεύει να επανέλθουν στο θέμα για νέο εκβιασμό.
Δύσκολα πράγματα θα μου πείτε. Η ιστορία της Τουρκίας, όμως, έχει να επιδείξει αρκετά ανάλογα παραδείγματα. Το ερώτημα είναι, σε αυτό το υποθετικό σενάριο πώς θα αντιδράσουν τότε οι ΗΠΑ;
Όσον αφορά την Locheed Martin, ασφαλώς κι επιθυμεί την όσο το δυνατόν ταχύτερη επίλυση του προβλήματος, αφού το συμβόλαιο για τα 100 τουρκικά F-35 και τις προαιρέσεις (options) που προβλέπονται, σημαίνει $15-20 δισ., ένα σημαντικό ποσό για την απόσβεση του τεράστιου κόστους ανάπτυξης.
Στη διεθνή ιστορία έχει αποδειχθεί ότι τα γεωστρατηγικά συνδέονται άμεσα με τα οικονομικά συμφέροντα. Συνήθως επικρατούν τα δεύτερα, αλλά όχι πάντα...

Τάσος Τσιπλάκος - Σύμβουλος Στρατηγικής
C4I Strategy Consultants

www.bankingnews.gr