Επί τα χείρω αναθεώρηση σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδος, λόγω της ουκρανικής κρίσης, «βλέπει» ο αναλυτής της Scope Ratings, Denis Shen, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Bankingnews.
Όπως επεσήμανε, «λόγω της εμπόλεμης κατάστασης στην Ουκρανία, συντρέχουν σημαντικοί κίνδυνοι σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη στην Ελλάδα», ενώ εκτιμά διεύρυνση των δίδυμων ελλειμμάτων, με τον έντονα υψηλά πληθωρισμό να «ταλαιπωρεί» τα ελληνικά νοικοκυριά επί μακρόν.
«Οι χαλαρότερες νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν μετά το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης, σε συνδυασμό με τις μεγάλες δημοσιονομικές παρεμβάσεις, υπό τη μορφή των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης, των αυξήσεων στις αμυντικές δαπάνες, των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, θα μετατρέψουν τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις σε καθεστώς, ανέφερε.
Σε ό,τι αφορά τον τραπεζικό τομέα, έκρουσε τον κώδωνα για τις αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις (DTC), που «αποτελούν μεγάλη πρόκληση», ενώ, μετ’ επιτάσεως, αρθρώνει μία λέξη: «μεταρρυθμίσεις»…
Τέλος, θέτει το πλαίσιο για την κατάκτηση της πολυπόθητης επενδυτικής βαθμίδας, μέσω τεσσάρων προϋποθέσεων.
Η συνέντευξη του Dennis Shen, Director in sovereign ratings, Scope Ratings GmbH, στον Νίκο Μπαρτζελιώτη
Τόσο η ελληνική όσο και η παγκόσμια οικονομία αποδείχθηκαν ανθεκτικές το 2021, παρά την πανδημική κρίση του κορωνοϊού. Πόσο πιθανό είναι να εκτροχιαστούν το 2022 λόγω της ρωσοουκρανικής σύγκρουσης; Ανησυχείτε πως οι συνθήκες θα χειροτερέψουν το 2022;
Αυτήν τη στιγμή είμαστε σε διαδικασία αναθεώρησης των οικονομικών προβλέψεών μας.
Φυσικά, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης στην Ουκρανία, συντρέχουν σημαντικοί κίνδυνοι σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη στην Ελλάδα, την οποία «βλέπαμε» στο 4,4% το 2022.
Η οικονομία σας αναμένεται να επηρεαστεί αρνητικά από τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις, την αγοραστική αδυναμία των νοικοκυριών και άλλα κανάλια.
Από αυτή την άποψη, λοιπόν, οι εκτιμήσεις μας θα είναι «έντονα καθοδικές» το 2022.
Σημειώνεται πως η ελληνική οικονομία το 2021 επεκτάθηκε κατά 8.3% το 2021, που, αν και αποτελεί ισχυρό αναπτυξιακό ποσοστό, είναι ελαφρώς απογοητευτικό, καθώς εκτιμούσαμε αύξηση του ΑΕΠ στο ύψος του 9,3%.
Ομοίως, εκτιμάμε πως υπάρχει κίνδυνος αύξησης του δημοσιονομικού ελλείμματος, το οποίο «βλέπαμε» στο 4,8% το 2021 και στο 2,9% το 2023.
Στα παραπάνω πρέπει να συνυπολογιστεί πως τον Φεβρουάριο ο πληθωρισμός «έτρεξε» με 7,2%, ενώ θα πρέπει να αναμένετε και άλλα πληθωριστικά σοκ, λόγω των αυξήσεων στις τιμές της Ενέργειας και, γενικότερα, των εμπορευμάτων, εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τα παραπάνω λοιπόν, ο πληθωρισμός το 2022 θα ξεπεράσει το 3% - ποσοστό το οποίο υπερβαίνει την τελευταία μας εκτίμηση.
Οι ενημερωμένες προβλέψεις της Scope Ratings αναμένεται να είναι διαθέσιμες τις επόμενες εβδομάδες.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει ανυπολόγιστες καταστροφές και, βέβαια, απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Πρόκειται για μια τραγωδία πρωτοφανή στην ανθρώπινη Ιστορία. Φυσικά, έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, καθώς, όπως προειπώθηκε, προκαλεί ακρίβεια, ανατιμήσεις και οικονομική επιβράδυνση - ειδικά στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πιστεύετε πως η Ελλάδα θα επηρεαστεί έντονα, δεδομένου ότι το ενεργειακό κόστος έχει πάρει την ανιούσα; Και αν ναι, υπάρχουν εναλλακτικές;
Η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα επιβραδυνθεί, παρότι αναμένουμε -ακόμη- ανάπτυξη τόσο το 2022 όσο και το 2023.
Επίσης, τα δίδυμα ελλείμματα θα αυξηθούν - η διεύρυνση του δημοσιονομικού και του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, αλλά και η προσωρινή διακοπή στην πτωτική πορεία που είχε αρχίσει να λαμβάνει το χρέος, αποτελούν απόρροια της τρέχουσας κρίσης.
Αξίζει ωστόσο να επισημανθεί πως τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν πως η Ευρωζώνη είναι ανθεκτική, καθώς μάλιστα οι περιορισμοί που είχαν επιβληθεί λόγω Covid ήρθησαν ή χαλάρωσαν με την έλευση της άνοιξης.
Σε κάθε περίπτωση, ο πόλεμος στην Ουκρανία υπονομεύει, ως έναν βαθμό, την προοπτική βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και έναν, κατά τ’ άλλα, βελτιούμενο εξωτερικό τομέα, ο οποίος θα μπορούσε να υποστηρίξει ένα καλύτερο Outlook ή μια αναβάθμιση για την ελληνική οικονομία.
Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, συμμερίζεστε και εσείς την αισιόδοξη άποψη ότι πρόκειται για ένα παροδικό φαινόμενο;
Ευθύς εξαρχής είχαμε διατυπώσει την άποψη ότι ο υψηλός πληθωρισμός θα είναι επίμονος και, εν μέρει, διαρθρωτικός, όταν όλοι, από το καλοκαίρι του 2021, επέμεναν ότι επρόκειτο για προσωρινό φαινόμενο.
Με άλλα λόγια, πιστεύουμε πως ακόμα και όταν κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του 2022 ο πληθωρισμός κορυφωθεί και αρχίζει να εξομαλύνεται θα παραμείνει σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον πληθωρισμό της προ Covid περιόδου.
Η προσδοκία για υψηλές τιμές αντανακλά την προσδοκία για μισθολογικές αυξήσεις, η οποία και αυτή έχει να κάνει με τις πληθωριστικές προσδοκίες.
Επιπλέον, οι χαλαρότερες νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν μετά το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης, σε συνδυασμό με τις μεγάλες δημοσιονομικές επεκτάσεις τα επόμενα χρόνια, υπό τη μορφή των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης, των αυξήσεων στις αμυντικές δαπάνες, των διαρθρωτικών ταμείων της ΕΕ, θα μετατρέψουν τις έντονες πληθωριστικές πιέσεις σε καθεστώς.
Ο πληθωρισμός θα είναι πολύ πιο έντονος σε σχέση με το παρελθόν.
Οι ελληνικές τράπεζες και η ελληνική οικονομία χτυπήθηκαν από την πανδημία, και τώρα υφίστανται τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία. Πόσο ανθεκτικές θα αποδειχθούν, δεδομένου ότι η οικονομία μας παρουσιάζει ισχυρή εξάρτηση από τον Τουρισμό, έναν τομέα που αποδείχθηκε ιδιαίτερα ευαίσθητος στην πανδημία, λαμβανομένου δε υπόψη η ΕΚΤ θα συσφίξει τη νομισματική πολιτική της;
Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι ανθεκτικό - ο δείκτης CET1 υπερβαίνει τις ελάχιστες ρυθμιστικές απαιτήσεις, με τα RWAs περικομμένα στο 13,0% το γ’ τρίμηνο του 2021, μειωμένα σε σχέση με το 16,4% το δ’ τρίμηνο του 2019.
Οι τράπεζες έχουν εξυγιάνει τους ισολογισμούς τους από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μέσω τιτλοποιήσεων.
Υπενθυμίζεται πως ο δείκτης των NPLs μειώθηκε από το 40% τον Δεκέμβριο του 2019 στο 16,4% τον Σεπτέμβριο του 2021, με τις τέσσερις ελληνικές συστημικές τράπεζες να έχουν ως στόχο ο δείκτης να φτάσει σε μονοψήφια επίπεδα μέχρι το τέλος του 2022.
Από την άλλη, η κερδοφορία είναι περιορισμένη, εξαιτίας των προβλέψεων επί επισφαλειών που απαιτούνται χάριν των τιτλοποιήσεων και των πωλήσεων κόκκινων δανείων, αλλά και λόγω της ρωσοουκρανικής κρίσης.
Την ίδια στιγμή, οι αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις (DTC) θα αποδειχθούν σημαντική πρόκληση για την ανθεκτικότητα του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Το υψηλό ποσοστό των DTC, η διακράτηση πολλών ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου, οι τραπεζικές μετοχές που έχει στην κατοχή της η ελληνική κυβέρνηση και οι εγγυήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής» υποδηλώνουν ισχυρή συσχέτιση των εγχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με το κράτος.
Συνεπώς, αυξάνονται οι κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία, στο ενδεχόμενο πιθανής επιδείνωσης της ποιότητας των τραπεζικών assets.
Από την άλλη, η απόφαση του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να συνεχίσει να στηρίζει τα ελληνικά ομόλογα στο πλαίσιο του Πανδημικού Προγράμματος (PEPP), μέσω επανεπένδυσής τους, θα υποστηρίξει τη ρευστότητα του τραπεζικού τομέα.
Σε συνδυασμό δε με την επέκταση του PEPP μετά τον Μάρτιο του 2022, μειώνεται η πιθανότητα της υπερβολικά ξαφνικής σύσφιξης των χρηματοοικονομικών συνθηκών.
Τι θα πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να επιτύχει υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία, τις εγχώριες επιχειρήσεις αλλά και για την προσέλκυση επενδύσεων; Ποιες είναι οι εκτιμήσεις αναφορικά με το ελληνικό ΑΕΠ;
Η μεταρρύθμιση της οικονομίας και του τραπεζικού τομέα είναι κρίσιμη για την αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 1% ανά έτος - ποσοστό που επηρεάζεται από ετήσια πτώση 0,7% στο ΑΕΠ λόγω της γήρανσης του ανθρώπινου δυναμικού.
Παράλληλα, τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα αξιοποιηθούν επί τη βάσει του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», αναμένεται να κινητοποιήσουν ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 26 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ θα ενθαρρύνουν αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε 4 τομείς:
1 Στην πράσινη ανάπτυξη, 2. Στη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή, 3. Στην απασχόληση και την κοινωνική συνοχή, και 4. Στις ιδιωτικές επενδύσεις αλλά και στον οικονομικό μετασχηματισμό.
Το «Ελλάδα 2.0» εκτιμάται από τις ελληνικές αρχές ότι θα αυξήσει τις εκροές 4,6% μέχρι το 2026, ενώ, σε συνδυασμό με τις προγραμματισμένες διαρθρωτικές αλλαγές, αυτές οι εκροές, το ίδιο χρονικό διάστημα, θα μπορούσαν να φτάσουν μέχρι το 6,9%, αυξάνοντας την αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδας.
Πόσο κοντά ή μακριά είναι η Ελλάδα από την επενδυτική βαθμίδα; Υπό ποιες συνθήκες η Scope θα μπορούσε να αναβαθμίσει την ελληνική οικονομία στο πολυπόθητο Investment grade;
Τον Σεπτέμβριο του 2021, η Scope Ratings έγινε ο πρώτος οίκος που αξιολόγησε την ελληνική οικονομία με BB+ -ένα σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα-, κάτι που δείχνει ότι, πραγματικά, έχουμε θέση οδηγού σε ό,τι αφορά τις αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια.
Μετά τη δική μας αναβάθμιση, είδαμε παρόμοιες ενέργειες και από άλλους οίκους αξιολόγησης – πιο πρόσφατα η DBRS αναβάθμισε την Ελλάδα σε BB+.
Έχουμε επανειλημμένως επισημάνει τους παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να υποστηρίξουν μια περαιτέρω θετική δράση αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας από το επίπεδο BB+:
Πρώτον, πρέπει να εξετάσουμε το εάν η στήριξη του Ευρωσυστήματος στα ελληνικά χρεόγραφα ενισχυθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια.
Στην προηγούμενη αξιολόγησή μας είχαμε πει πως αναμέναμε από την ΕΚΤ να δείξει ευελιξία, με στοχευμένες προσαρμογές, σε σχέση με τις παραμέτρους του PEPP, εάν αυτό απαιτούνταν.
Η ευέλικτη πολιτική της ΕΚΤ, για να μην αποτύχει η αγορά χρέους, θα μπορούσε να μειώσει τα σημεία συμφόρησης που έχουν βλάψει τις λειτουργίες της ως δανειστή ύψιστης ανάγκης και να υποστηρίξει δανειολήπτες της ευρωζώνης με χαμηλότερη αξιολόγηση όπως η Ελλάδα.
Δεύτερον, εάν η δημοσιονομική εξυγίανση και η οικονομική ανάκαμψη, δεδομένων των διαταραχών και των αναταράξεων λόγω της κρίσης στην Ουκρανίας, είχαν ως αποτέλεσμα ισχυρή και διαρκή πτώση στο χρέος, αυτό θα μπορούσε να φέρει θετικές αξιολογήσεις για την Ελλάδα.
Παρατηρούμε ήδη πως το χρέος έχει λάβει πτωτική τροχιά, ωστόσο, μέχρι στιγμής, η μείωσή του, από το 2021, οφείλεται περισσότερο στην ανάκαμψη της παραγωγής μετά την επανεκκίνηση της οικονομίας, παρά σε διαρθρωτικούς παράγοντες.
Σημαντικά παραμένουν τα εξής ερωτήματα: Πόσο θα μπορούσαν να μειωθούν τα δημοσιονομικά ελλείμματα τα επόμενα χρόνια, πόσο ισχυρό μπορεί να εμφανιστεί το πλαίσιο δημοσιονομικής πολιτικής της Ελλάδας μετά την ολοκλήρωση ενός προγράμματος ενισχυμένης εποπτείας τον Αύγουστο, καθώς και μετά τις γενικές εκλογές του 2023, και εάν μια μείωση του δημόσιου χρέους τα επόμενα χρόνια θα αποδειχθεί αρκετά ουσιαστική για να αντισταθμίσει την αναμενόμενη αύξηση του χρέους σε μελλοντικές κρίσεις, παρόμοιες με αυτές που βιώθηκαν κατά τη διάρκεια των κορυφών της κρίσης του Covid-19.
Τρίτον, εάν περιοριστούν οι διαρθρωτικές οικονομικές και εξωτερικές ανισορροπίες, μέσω της αύξησης της αναπτυξιακής δυναμικής μεσοπρόθεσμα και της ενίσχυσης της μακροοικονομικής βιωσιμότητας, αυτό θα μπορούσε να υποστηρίξει τις προοπτικές των αξιολογήσεών μας.
Τέλος, εάν περιορίζονταν οι κίνδυνοι του τραπεζικού τομέα, με την ενίσχυση των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα, αυτό μπορεί να δικαιολογήσει την εξέταση του κατά πόσον μια τρέχουσα αρνητική προσαρμογή κατά μία βαθμίδα, με βάση τον κίνδυνο του τραπεζικού τομέα, παραμένει δικαιολογημένη.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών