Ο Roubini προειδοποιεί για μια οικονομία «σε σχήμα Κ», όπου οι ισχυροί θα συνεχίσουν να ευημερούν ενώ οι αδύναμοι θα συνθλίβονται κάτω από το βάρος της ακρίβειας και της αστάθειας
Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε μια περίοδο ακραίας αβεβαιότητας και ο «Dr. Doom» Nouriel Roubini κρούει ξανά τον κώδωνα του κινδύνου με άρθρο του στο Project Syndicate.
Μετά από μια χρονιά έντονων αναταράξεων στις ΗΠΑ, ο συνδυασμός της πολιτικής του Donald Trump, της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης και των μεταβαλλόμενων γεωοικονομικών ισορροπιών διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό περιβάλλον για το 2026.
Ο Roubini προειδοποιεί για μια οικονομία «σε σχήμα Κ», όπου οι ισχυροί θα συνεχίσουν να ευημερούν ενώ οι αδύναμοι θα συνθλίβονται κάτω από το βάρος της ακρίβειας και της αστάθειας.
Μέσα από τρία σενάρια –από τη ρηχή ύφεση έως τη μη προσγείωση– ο διάσημος οικονομολόγος επιχειρεί να περιγράψει τους κινδύνους που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία του κόσμου μέσα στους επόμενους 18 μήνες.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Roubini, «αυτή ήταν μια ταραχώδης χρονιά για την οικονομία των ΗΠΑ.
Παρόλο που υπήρξε μια τεράστια άνθηση στις επενδύσεις που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, οι αβεβαιότητες που προκλήθηκαν από τους δασμούς και τις άλλες πολιτικές του Προέδρου Donald Trump περιόρισαν την ανάπτυξη στο δεύτερο μισό του έτους, ενώ οι διαταραχές στα επίσημα στοιχεία απασχόλησης και πληθωρισμού, ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης σε διάρκεια παύσης λειτουργίας της κυβέρνησης, έχουν θολώσει ακόμη περισσότερο την αντίληψη των υπευθύνων χάραξης πολιτικής. Το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι τι θα φέρει το 2026».
Τρία σενάρια
Υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια, λέει ο οικονομολόγος. Στο βασικό σενάριο, οι ΗΠΑ θα υποστούν μια «υφεσιακή ανάπτυξη» (δηλαδή ανάπτυξη του ΑΕΠ κάτω από την τάση) για λίγους μήνες, ακολουθούμενη από ανάκαμψη και σταδιακή πτώση του πληθωρισμού προς τον στόχο του 2% της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed).
Σκεφτείτε αυτό το σενάριο ως την εκδοχή της «Χρυσομαλλούσας» (Goldilocks).
Στο δεύτερο σενάριο, η οικονομία περνάει μια «ρηχή» ύφεση για μερικά τρίμηνα, ακολουθούμενη από βραδύτερη επιστροφή στην ανάπτυξη σε σχέση με το πρώτο σενάριο.
Και στο τρίτο σενάριο, έχουμε ένα αποτέλεσμα «χωρίς προσγείωση» (no-landing), όπου η ανάπτυξη παραμένει ισχυρή, αλλά ο πληθωρισμός δεν υποχωρεί προς τον στόχο.
Το σενάριο της Χρυσομαλλούσας είναι το βασικό, γιατί η πειθαρχία των αγορών, οι καλοί σύμβουλοι και η -ακόμη- ανεξάρτητη Fed (παρά τις περιοδικές απειλές του Trump) έχουν αναγκάσει τον Λευκό Οίκο να υποχωρήσει από την πολιτική των υψηλών δασμών που ανακοινώθηκαν στις 2 Απριλίου.
Έκτοτε, η κυβέρνηση έχει διαπραγματευτεί διάφορες εμπορικές συμφωνίες και πλαίσια που προβλέπουν πιο μετριοπαθείς αυξήσεις δασμών (συχνά με αντάλλαγμα δεσμεύσεις για επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες).
Ως αποτέλεσμα, η ανάπτυξη τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς έχει επιβραδυνθεί κάπως, αλλά ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί μόνο μετρίως.
Το ερώτημα της ανάκαμψης
Σύμφωνα με τον Roubini, αν υπάρξει ισχυρή ανάκαμψη μέχρι τα μέσα του επόμενου έτους, θα οφείλεται σε πολλούς παράγοντες: νομισματική χαλάρωση από τη Fed• δημοσιονομικά κίνητρα που βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη (οι περισσότερες από τις πρόσφατα νομοθετημένες περικοπές δαπανών δεν θα εφαρμοστούν μέχρι μετά τις ενδιάμεσες εκλογές του 2026)• ισχυρούς ισολογισμούς νοικοκυριών και επιχειρήσεων• χαλαρές χρηματοπιστωτικές συνθήκες (λόγω των υψηλών τιμών των μετοχών, των χαμηλών αποδόσεων ομολόγων και των στενών πιστωτικών περιθωρίων, καθώς και ενός πιο αδύναμου δολαρίου)• και τους ισχυρούς ούριους ανέμους από τις κεφαλαιουχικές δαπάνες (capex) που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη.
Επιπλέον, ο πληθωρισμός μπορεί να κορυφωθεί και στη συνέχεια να αρχίσει να υποχωρεί το 2026, καθώς εξασθενούν οι επιδράσεις της βάσης από τους δασμούς και καθώς οι τεχνολογικές αυξήσεις παραγωγικότητας αρχίσουν να μειώνουν το κόστος και να απελευθερώνουν νέες αποδοτικότητες.
Παρότι το δεύτερο σενάριο (μια σύντομη, ρηχή ύφεση με βραδύτερη ανάκαμψη) δεν μπορεί να αποκλειστεί, είναι λιγότερο πιθανό από το βασικό σενάριο.
Τα αποτελέσματα των δασμών τείνουν να εμφανίζονται με καθυστέρηση, πράγμα που σημαίνει ότι οι εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ θα μπορούσαν ακόμη να αυξήσουν τον πληθωρισμό, διαβρώνοντας τους πραγματικούς μισθούς και αποδυναμώνοντας περαιτέρω την καταναλωτική εμπιστοσύνη.
«Οικονομία σε σχήμα Κ»
Ήδη γίνεται λόγος για μια αναδυόμενη «οικονομία σε σχήμα Κ», στην οποία τα νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος ευημερούν ενώ τα νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος δυσκολεύονται.
Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη θα μπορούσε επίσης να δεχθεί πλήγμα, ειδικά εάν οι ανησυχίες για μια φούσκα της ΤΝ οδηγήσουν σε μια μεγάλη διόρθωση στις τιμές των μετοχών και σε πιο αδύναμες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου.
Αλλά ακόμη και σε αυτό το πιο ζοφερό σενάριο, η ύφεση θα ήταν σύντομη και ρηχή, επειδή η Fed θα μείωνε τα επιτόκια πιο επιθετικά και οι δημοσιονομικές αρχές ίσως παρενέβαιναν με πρόσθετα μέτρα τόνωσης για να στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη.
Τέλος, το αισιόδοξο σενάριο της μη προσγείωσης δεν μπορεί να αποκλειστεί, διότι ορισμένοι δείκτες υποδηλώνουν ότι η οικονομία είναι πιο ανθεκτική απ’ ό,τι πολλοί πίστευαν προηγουμένως.
Για παράδειγμα, η φαινομενική επιβράδυνση των προσλήψεων μπορεί να οφείλεται σε μείωση της προσφοράς εργασίας, λόγω της καταστολής της μετανάστευσης από την κυβέρνηση Trump, και σε αρχικά κέρδη παραγωγικότητας από νέες ή πρόσφατα υιοθετημένες τεχνολογίες.
Οι ισχυρές αγορές προϊόντων και εργασίας θα ενίσχυαν τους μισθούς και θα προήγαγαν τη συνολική ανάπτυξη, ενώ ο πληθωρισμός στις τιμές πυρήνα (εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας) θα παρέμενε πιο κοντά στο 3%.
Σε αυτή την περίπτωση, εκείνοι στην Επιτροπή Ομοσπονδιακής Ανοιχτής Αγοράς που ανησυχούν για υπερθέρμανση της οικονομίας θα είχαν το πάνω χέρι, και η Fed ίσως απέφευγε να μειώσει τα επιτόκια όσο η ανάπτυξη παραμένει πάνω από το δυναμικό και ο πληθωρισμός πάνω από τον στόχο.
Παρ’ όλα αυτά, αυτό το τελευταίο σενάριο δεν είναι το βασικό (το πιο πιθανό), διότι άλλοι πρόσφατοι δείκτες πράγματι δείχνουν οικονομική αδυναμία.
Επιπλέον, διάφοροι γεωπολιτικοί αντίθετοι άνεμοι, όπως μια επιδείνωση των εμπορικών εντάσεων και των συνολικών σχέσεων μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ ή μια νέα σύγκρουση που θα προκαλούσε άλμα στις τιμές του πετρελαίου, θα μπορούσαν πάντοτε να ωθήσουν την οικονομία προς το σενάριο ύφεσης.
Ευτυχώς, τέτοια σοκ έχουν σε μεγάλο βαθμό περιοριστεί, και πρέπει κανείς να ελπίζει ότι θα παραμείνουν έτσι.
Εάν η οικονομία των ΗΠΑ σημειώσει ανάκαμψη το 2026 και εάν η κινεζική οικονομία παραμείνει ανθεκτική και διατηρήσει ανάπτυξη κοντά στο 5%, οι παγκόσμιες προοπτικές θα βελτιωθούν.
Οι ανεπτυγμένες οικονομίες και οι αναδυόμενες αγορές θα βρίσκονταν και οι δύο σε τροχιά ισχυρότερης ανάπτυξης σε σύγκριση με το 2025.
Ακόμη κι αν παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι προς τα κάτω, μπορεί κανείς να είναι συγκρατημένα αισιόδοξος μπαίνοντας στη νέα χρονιά.
www.bankingnews.gr
Μετά από μια χρονιά έντονων αναταράξεων στις ΗΠΑ, ο συνδυασμός της πολιτικής του Donald Trump, της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης και των μεταβαλλόμενων γεωοικονομικών ισορροπιών διαμορφώνουν ένα εκρηκτικό περιβάλλον για το 2026.
Ο Roubini προειδοποιεί για μια οικονομία «σε σχήμα Κ», όπου οι ισχυροί θα συνεχίσουν να ευημερούν ενώ οι αδύναμοι θα συνθλίβονται κάτω από το βάρος της ακρίβειας και της αστάθειας.
Μέσα από τρία σενάρια –από τη ρηχή ύφεση έως τη μη προσγείωση– ο διάσημος οικονομολόγος επιχειρεί να περιγράψει τους κινδύνους που θα μπορούσαν να αλλάξουν την πορεία του κόσμου μέσα στους επόμενους 18 μήνες.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Roubini, «αυτή ήταν μια ταραχώδης χρονιά για την οικονομία των ΗΠΑ.
Παρόλο που υπήρξε μια τεράστια άνθηση στις επενδύσεις που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, οι αβεβαιότητες που προκλήθηκαν από τους δασμούς και τις άλλες πολιτικές του Προέδρου Donald Trump περιόρισαν την ανάπτυξη στο δεύτερο μισό του έτους, ενώ οι διαταραχές στα επίσημα στοιχεία απασχόλησης και πληθωρισμού, ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης σε διάρκεια παύσης λειτουργίας της κυβέρνησης, έχουν θολώσει ακόμη περισσότερο την αντίληψη των υπευθύνων χάραξης πολιτικής. Το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι τι θα φέρει το 2026».
Τρία σενάρια
Υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια, λέει ο οικονομολόγος. Στο βασικό σενάριο, οι ΗΠΑ θα υποστούν μια «υφεσιακή ανάπτυξη» (δηλαδή ανάπτυξη του ΑΕΠ κάτω από την τάση) για λίγους μήνες, ακολουθούμενη από ανάκαμψη και σταδιακή πτώση του πληθωρισμού προς τον στόχο του 2% της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed).
Σκεφτείτε αυτό το σενάριο ως την εκδοχή της «Χρυσομαλλούσας» (Goldilocks).
Στο δεύτερο σενάριο, η οικονομία περνάει μια «ρηχή» ύφεση για μερικά τρίμηνα, ακολουθούμενη από βραδύτερη επιστροφή στην ανάπτυξη σε σχέση με το πρώτο σενάριο.
Και στο τρίτο σενάριο, έχουμε ένα αποτέλεσμα «χωρίς προσγείωση» (no-landing), όπου η ανάπτυξη παραμένει ισχυρή, αλλά ο πληθωρισμός δεν υποχωρεί προς τον στόχο.
Το σενάριο της Χρυσομαλλούσας είναι το βασικό, γιατί η πειθαρχία των αγορών, οι καλοί σύμβουλοι και η -ακόμη- ανεξάρτητη Fed (παρά τις περιοδικές απειλές του Trump) έχουν αναγκάσει τον Λευκό Οίκο να υποχωρήσει από την πολιτική των υψηλών δασμών που ανακοινώθηκαν στις 2 Απριλίου.
Έκτοτε, η κυβέρνηση έχει διαπραγματευτεί διάφορες εμπορικές συμφωνίες και πλαίσια που προβλέπουν πιο μετριοπαθείς αυξήσεις δασμών (συχνά με αντάλλαγμα δεσμεύσεις για επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες).
Ως αποτέλεσμα, η ανάπτυξη τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς έχει επιβραδυνθεί κάπως, αλλά ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί μόνο μετρίως.
Το ερώτημα της ανάκαμψης
Σύμφωνα με τον Roubini, αν υπάρξει ισχυρή ανάκαμψη μέχρι τα μέσα του επόμενου έτους, θα οφείλεται σε πολλούς παράγοντες: νομισματική χαλάρωση από τη Fed• δημοσιονομικά κίνητρα που βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη (οι περισσότερες από τις πρόσφατα νομοθετημένες περικοπές δαπανών δεν θα εφαρμοστούν μέχρι μετά τις ενδιάμεσες εκλογές του 2026)• ισχυρούς ισολογισμούς νοικοκυριών και επιχειρήσεων• χαλαρές χρηματοπιστωτικές συνθήκες (λόγω των υψηλών τιμών των μετοχών, των χαμηλών αποδόσεων ομολόγων και των στενών πιστωτικών περιθωρίων, καθώς και ενός πιο αδύναμου δολαρίου)• και τους ισχυρούς ούριους ανέμους από τις κεφαλαιουχικές δαπάνες (capex) που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη.
Επιπλέον, ο πληθωρισμός μπορεί να κορυφωθεί και στη συνέχεια να αρχίσει να υποχωρεί το 2026, καθώς εξασθενούν οι επιδράσεις της βάσης από τους δασμούς και καθώς οι τεχνολογικές αυξήσεις παραγωγικότητας αρχίσουν να μειώνουν το κόστος και να απελευθερώνουν νέες αποδοτικότητες.
Παρότι το δεύτερο σενάριο (μια σύντομη, ρηχή ύφεση με βραδύτερη ανάκαμψη) δεν μπορεί να αποκλειστεί, είναι λιγότερο πιθανό από το βασικό σενάριο.
Τα αποτελέσματα των δασμών τείνουν να εμφανίζονται με καθυστέρηση, πράγμα που σημαίνει ότι οι εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ θα μπορούσαν ακόμη να αυξήσουν τον πληθωρισμό, διαβρώνοντας τους πραγματικούς μισθούς και αποδυναμώνοντας περαιτέρω την καταναλωτική εμπιστοσύνη.
«Οικονομία σε σχήμα Κ»
Ήδη γίνεται λόγος για μια αναδυόμενη «οικονομία σε σχήμα Κ», στην οποία τα νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος ευημερούν ενώ τα νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος δυσκολεύονται.
Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη θα μπορούσε επίσης να δεχθεί πλήγμα, ειδικά εάν οι ανησυχίες για μια φούσκα της ΤΝ οδηγήσουν σε μια μεγάλη διόρθωση στις τιμές των μετοχών και σε πιο αδύναμες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου.
Αλλά ακόμη και σε αυτό το πιο ζοφερό σενάριο, η ύφεση θα ήταν σύντομη και ρηχή, επειδή η Fed θα μείωνε τα επιτόκια πιο επιθετικά και οι δημοσιονομικές αρχές ίσως παρενέβαιναν με πρόσθετα μέτρα τόνωσης για να στηρίξουν την οικονομική ανάκαμψη.
Τέλος, το αισιόδοξο σενάριο της μη προσγείωσης δεν μπορεί να αποκλειστεί, διότι ορισμένοι δείκτες υποδηλώνουν ότι η οικονομία είναι πιο ανθεκτική απ’ ό,τι πολλοί πίστευαν προηγουμένως.
Για παράδειγμα, η φαινομενική επιβράδυνση των προσλήψεων μπορεί να οφείλεται σε μείωση της προσφοράς εργασίας, λόγω της καταστολής της μετανάστευσης από την κυβέρνηση Trump, και σε αρχικά κέρδη παραγωγικότητας από νέες ή πρόσφατα υιοθετημένες τεχνολογίες.
Οι ισχυρές αγορές προϊόντων και εργασίας θα ενίσχυαν τους μισθούς και θα προήγαγαν τη συνολική ανάπτυξη, ενώ ο πληθωρισμός στις τιμές πυρήνα (εξαιρουμένων των τροφίμων και της ενέργειας) θα παρέμενε πιο κοντά στο 3%.
Σε αυτή την περίπτωση, εκείνοι στην Επιτροπή Ομοσπονδιακής Ανοιχτής Αγοράς που ανησυχούν για υπερθέρμανση της οικονομίας θα είχαν το πάνω χέρι, και η Fed ίσως απέφευγε να μειώσει τα επιτόκια όσο η ανάπτυξη παραμένει πάνω από το δυναμικό και ο πληθωρισμός πάνω από τον στόχο.
Παρ’ όλα αυτά, αυτό το τελευταίο σενάριο δεν είναι το βασικό (το πιο πιθανό), διότι άλλοι πρόσφατοι δείκτες πράγματι δείχνουν οικονομική αδυναμία.
Επιπλέον, διάφοροι γεωπολιτικοί αντίθετοι άνεμοι, όπως μια επιδείνωση των εμπορικών εντάσεων και των συνολικών σχέσεων μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ ή μια νέα σύγκρουση που θα προκαλούσε άλμα στις τιμές του πετρελαίου, θα μπορούσαν πάντοτε να ωθήσουν την οικονομία προς το σενάριο ύφεσης.
Ευτυχώς, τέτοια σοκ έχουν σε μεγάλο βαθμό περιοριστεί, και πρέπει κανείς να ελπίζει ότι θα παραμείνουν έτσι.
Εάν η οικονομία των ΗΠΑ σημειώσει ανάκαμψη το 2026 και εάν η κινεζική οικονομία παραμείνει ανθεκτική και διατηρήσει ανάπτυξη κοντά στο 5%, οι παγκόσμιες προοπτικές θα βελτιωθούν.
Οι ανεπτυγμένες οικονομίες και οι αναδυόμενες αγορές θα βρίσκονταν και οι δύο σε τροχιά ισχυρότερης ανάπτυξης σε σύγκριση με το 2025.
Ακόμη κι αν παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι προς τα κάτω, μπορεί κανείς να είναι συγκρατημένα αισιόδοξος μπαίνοντας στη νέα χρονιά.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών