Αναφορικά με τις αυξήσεις των τιμών σε εμπορεύματα, μέταλλα, ενέργεια , υπάρχει έντονο πρόβλημα το οποίο γίνεται εντονότερο για τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα.
Η παρατεταμένη χρονικά καθήλωση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα λόγω της παγκοσμιοποίησης είχε διαμορφώσει την εικόνα της αέναης καθήλωσης των τιμών σε επίπεδα που δεν αποτελούσαν πρόβλημα για τους δυτικούς καταναλωτές μιας και η παραγωγή είχε μετατοπιστεί στις αναπτυσσόμενες χώρες με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος.
Πλέον η αλλαγή των δεδομένων που επεφύλαξε η πανδημία και μια σειρά γεωπολιτικά δεδομένα δημιουργούν μια νέα κατάσταση, ιδιαίτερα περίπλοκη και φυσικά σκληρή για του καταναλωτές.
Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο μιας και λύσεις για την αντιμετώπιση του δεν υπάρχουν για το άμεσα ορατό χρονικό διάστημα.
Οι κεντρικές τράπεζες που είχαν θεοποιηθεί τα προηγούμενα χρόνια , κατά την τρέχουσα συγκυρία δεν έχουν παρά μικρά περιθώρια αντίδρασης.
Οι κεντρικές τράπεζες και ομιλούμε για τις μεγαλύτερες του πλανήτη και συγκεκριμένα των αποθεματικών νομισμάτων δεν μπορούν να σπείρουν δημητριακά για να αυξήσουν την παραγωγή τους , δεν μπορούν να αντλήσουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο για να αυξήσουν την προσφορά, δεν μπορούν να δημιουργήσουνε νέους αγωγούς για να παρακάμψουν εμπόλεμες και μη φιλικές περιοχές, δεν μπορούν να αυξήσουν το όγκο των δεξαμενοπλοίων για να μεταφέρουν υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Μπορούν να αυξομειώσουν την τιμή του χρήματος , μπορούν να κόψουν όση ποσότητα χρήματος θέλουν, μπορούν να στηρίξουν μια συναλλαγματική ισοτιμία, μπορούν να ενισχύσουν μια σειρά εισοδημάτων, όμως το πρόβλημα κατά την τρέχουσα συγκυρία δεν είναι το χρήμα , αυτό υπάρχει άφθονο, εκείνο που απουσιάζει είναι η προσφορά η οποία δυστυχώς απαιτεί χρόνο, επενδύσεις και προώθηση σύγχρονων τεχνολογιών .
Ακριβώς αυτό το πολύπλοκο και χρονοβόρο πλαίσιο ενίσχυσης της προσφοράς προδιαγράφει και το μέλλον των τιμών .
Όσοι πιστεύουν ότι οι τρέχουσες πληθωριστικές πιέσεις θα είναι πρόσκαιρες σφάλουν, θα ζήσουμε αρκετά χρόνια σε περιβάλλον υψηλών τιμών, ειδικά στους τομείς της ενέργειας και της διατροφής.
Βεβαίως όπως σε κάθε άσχημη συγκυρία και κατά πάγια παράδοση αντί της άμεσης και χωρίς χρονοτριβή αντιμετώπιση του προβλήματος εστιάζουμε στην αναζήτηση ευθυνών .
Ξεχνούμε ότι οι ευθύνες, ειδικά όταν αναφερόμαστε στην αύξηση των τιμών, είναι θέμα οπτικής γωνίας .
Δηλαδή τι ορίζουμε ως πληθωρισμό, μιας και με την αλλαγή (θέμα οπτικής γωνίας ) του ορισμού αμέσως επέρχεται και αλλαγή της ευθύνης.
Εάν ορίσουμε τον πληθωρισμό ως αυξημένες τιμές τότε άμεσα η ευθύνη επιρρίπτεται στο πετρέλαιο , το φυσικό αέριο, τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, οπότε η εύκολη λύση θέλει τον έλεγχο των τιμών.
Εάν ορίσουμε τον πληθωρισμό ως αύξηση της προσφοράς χρήματος και πιστώσεων και τις αυξημένες τιμές ως συνέπεια τους τότε η ευθύνη επιρρίπτεται σε αυτούς που κόβουν χρήμα , τις κεντρικές τράπεζες.
Κατά τον Μίλτον Φρίντμαν ο πληθωρισμός είναι πάντα και σε κάθε περίπτωση ένα νομισματικό ζήτημα .
Έχει ειπωθεί ότι οι αυξημένες τιμές δεν προκαλούν πληθωρισμό περισσότερο από όσο οι υγροί δρόμοι προκαλούν βροχή.
Πράγματι εάν δεν εστιάσουμε στην γενεσιουργό αιτία που διαμορφώνει το πλαίσιο των αυξημένων τιμών τότε απλά αναδιατυπώνουμε θεωρίες χωρίς κανένα ορατό αντίκρισμα.
Σήμερα βιώνουμε πληθωρισμό κόστους ο οποίος έχει υπόβαθρο την αύξηση των στοιχείων κόστους ( η τιμή υπερβαίνει το οριακό κόστος ) , το γεγονός ότι οι παραγωγοί είτε κράτη , είτε επιχειρήσεις λειτουργούν ολιγοπωλιακά, και την αύξηση των πρώτων υλών που για τα περισσότερα κράτη είναι εισαγόμενα.
Η πανδημία αλλοίωσε τις εφοδιαστικές αλυσίδες αφού η παραγωγή είχε μειωθεί και η επαναφορά απαιτούσε χρόνο ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και η πράσινη μετάβαση που είχε βάλει νέους ενεργειακούς όρους έχουν διαμορφώσει μια συγκυρία αρκετά πολύπλοκη αλλά και επιβαρυντική για νοικοκυριά και επιχειρήσεις .
Όταν ένα στα δυο νοικοκυριά στην χώρα δυσκολεύεται να πληρώσει τους ενεργειακούς του λογαριασμούς τότε μετά την αρχική και σε πρώτο χρόνο ρύθμιση των οφειλών η χρονικά παρατεταμένη συγκυρία θα οδηγήσει σε δεύτερο χρόνο στην στάση πληρωμών και σε κατάρρευση όλου του συστήματος.
Η διάβρωση του εισοδήματος από την αύξηση των τιμών ειδικά στα ανελαστικά τμήματα μιας στοιχειώδους ευπρεπούς διαβίωσης στην ενέργεια και τα τρόφιμα θεωρείτε από μόνο του ικανό μίγμα να δημιουργήσει κοινωνικές εκρήξεις , πόσο μάλλον όταν τα περισσότερα από αυτά είναι εισαγόμενα και άρα οι τρόποι αντίδρασης μας νομοτελειακά δεν μπορούν ούτε στο ελάχιστο να αντιμετωπίσουν την κατάσταση .
Η μείωση της αγοραστικής δύναμης από την αύξηση των τιμών δεν είναι ίδια για όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, αφού ενώ ο επίσημος πληθωρισμός , όπως για παράδειγμα του Απριλίου που για την χώρα μας έφθασε στο 9,4% , οι πραγματικές απώλειες για εισοδήματα περί των 1000 €/ μηνιαίως είναι τριπλάσιες.
Άρα το πρόβλημα είναι τριπλάσιο, το ίδιο και η δυσφορία, και εξίσου το ίδιο και η αγανάκτηση .
Στο ερώτημα τι κάνουμε ή πως μπορεί να αντιδράσει μια κυβέρνηση όταν το εσωτερικό επίπεδο τιμών είναι κυρίως αποτέλεσμα των εισαγόμενων πρώτων υλών και τροφίμων δεν μπορεί να απαντηθεί εύκολα για να είμαστε ακριβείς η απάντηση δεν θα είναι καθόλου αισιόδοξη.
Ο πληθωρισμός κόστους αντιμετωπίζεται με την συγκράτηση των στοιχείων του κόστους παραγωγής με την ταυτόχρονη προσπάθεια αύξησης της παραγωγής.
Στη ουσία οι λύσεις δεν μπορούν να επηρεαστούν στο ορατό χρονικό διάστημα από όσους καταναλώνουν.
Αυτοί εφόσον δεν πρόβλεψαν ή άφησαν τομείς παραγωγής να αδρανοποιηθούν με το σκεπτικό ότι τα εισαγόμενα είναι φθηνότερα θα πληρώσουν το κόστος .
Θα το πληρώσουν είτε παρεμβαίνοντας δημοσιονομικά μέσω στήριξης / επιδότησης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, είτε μέσω μείωσης των φορών , ειδικών , κατανάλωσης και προστιθέμενης αξίας.
Θα το πληρώσουν με την έναρξη χρηματοδότησης προγραμμάτων προώθησης συγκεκριμένων προϊόντων με την στήριξη της σύγχρονης τεχνολογίας κάτι μεσο-μακροπρόθεσμο βέβαια όμως κάτι που θα οδηγήσει στην μείωση των εισαγωγών και στην συγκράτηση των τιμών.
Σταματήσαμε για παράδειγμα την στήριξη της παραγωγής δημητριακών και τώρα διαπιστώνουμε ότι χιλιάδες στρέμματα παραμένουν ακαλλιέργητα και χέρσα, την ώρα που ο κίνδυνος ελλείψεων είναι ιδιαίτερα μεγάλος.
Βέβαια όπως προαναφέραμε κατά τη τρέχουσα συγκυρία θα πληρώσουμε το κόστος των επιλογών μας και των κάκιστων εκτιμήσεων παρότι ένα μεγάλο μέρος του κόστους θα διαχυθεί μέσω του δανεισμού στις επόμενες γενιές.
Οι αυξημένες τιμές θα παραμείνουν για ένα χρονικό διάστημα δυο –τριών ετών , αυτό δεν μπορεί να αλλάξει , μπορεί όμως να αλλάξει η νοοτροπία μας όπως και η εγρήγορση που η παγκοσμιοποίηση και το χαμηλό κόστος χρήματος αδρανοποίησε.
Σαράντος Λέκκας
Οικονομολόγος
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών