Jeffrey Sachs (Columbia University): Οι BRICS+ θα ελέγχουν το 42% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και θα... σκοτώσουν το δολάριο

Η πρόσφατα ανακοινωθείσα επέκταση των BRICS θα ενισχύσει τον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (OPEC+) και θα δώσει στα κράτη BRICS μεγαλύτερη ισχύ στις διαπραγματεύσεις στην παγκόσμια σκηνή, ανατρέποντας τις γεωπολιτικές ισορροπίες της παγκοσμιοποίησης υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ, δήλωσε ο Jeffrey Sachs, διάσημος αμερικανός οικονομολόγος των ΗΠΑ και πρόεδρος του Δικτύου Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UN Sustainable Development Solutions Network) και καθηγητής στο Columbia University.
«Η επέκταση των BRICS θα ενισχύσει τα μέλη των BRICS και θα δώσει σε αυτά τα μέλη μεγαλύτερη επιρροή στις διαπραγματεύσεις στα διεθνή fora.
Θα ενισχύσει επίσης τον OPEC+», δήλωσε ο Sachs.
Ο Sachs επισήμανε περαιτέρω ότι τα κράτη της ομάδας των BRICS θα διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο καθώς διερχόμαστε μία βαθιά ενεργειακή μετάβαση στη οικονομία μηδενικού άνθρακα, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του «πράσινου» υδρογόνου και της πυρηνικής ενέργειας.
«Οι επενδύσεις σε ορυκτά θα έχουν μεγάλη σημασία στους επερχόμενους παγκόσμιους βιομηχανικούς και ενεργειακούς μετασχηματισμούς», δήλωσε ο Sachs.
«Τα κράτη BRICS θα διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια παραγωγή και εμπόριο στρατηγικής σημασίας ορυκτών».
Στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής στο Γιοχάνεσμπουργκ, η ομάδα BRICS των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών - Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική - ανακοίνωσε ότι τα μέλη της υπερδιπλασιάζονται.
Η Αργεντινή, η Αίγυπτος, η Αιθιοπία, το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και η Σαουδική Αραβία προσκλήθηκαν να συμμετάσχουν στους BRICS με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2024.
Σύμφωνα με τον όμιλο, φέτος, οι BRICS ξεπέρασαν τη συμβολή του παγκόσμιου ΑΕΠ των χωρών της G7 και αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας.
Η πιθανή επέκταση του ομίλου των αναπτυσσόμενων χωρών BRICS για να συμπεριλάβει τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αργεντινή, την Αίγυπτο και την Αιθιοπία έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με το μέλλον της κυριαρχίας του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας.
Η προσθήκη των νέων μελών θα αυξήσει το μερίδιο της ομάδας των BRICS στην παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου σε 42% από 20%.

Μακροπρόθεσμη τάση…

Όμως, ενώ το ενδιαφέρον για ένα σύστημα που δεν βασίζεται στο δολάριο μπορεί να αυξάνεται, είναι πιθανόν χρόνια μακριά από το να είναι βιώσιμο - και η κατάργηση της κυριαρχίας του δολαρίου στο εμπόριο ενέργειας θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα δύσκολη, αλλά πρόκειται για μακροπρόθεσμη τάση.
Οι δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία έχουν ήδη δώσει ώθηση στη διαδικασία αυτή, με την Ινδία να διακανονίζει τις συναλλαγές σε ντιράμ (το νόμισμα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων), κινεζικό γιουάν και, σε μικρότερο βαθμό, σε τοπικές ρουπίες για να αποφύγει τις ανησυχίες των ινδικών τραπεζών για συναλλαγές σε δολάρια.
Το Πακιστάν έχει επίσης πραγματοποιήσει συναλλαγές για ενεργειακά προϊόντα σε γιουάν και η Ινδία αγόρασε 1 εκατομμύριο βαρέλια αργού πετρελαίου από τα ΗΑΕ σε ρουπίες.
Υπήρξαν επίσης εικασίες ότι η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε ολοένα και σε μεγαλύτερο βαθμό να στραφεί σε νομίσματα εκτός δολαρίου για το τεράστιο εμπόριο πετρελαίου της - αν και μέχρι στιγμής τα σημάδια δείχνουν ότι το Ριάντ θα προχωρήσει προσεκτικά προς αυτή την κατεύθυνση.
Δεδομένων των φιλοδοξιών των Brics να «απο-δολαριοποιήσουν» τις αυξανόμενες διμερείς εμπορικές ροές τους, το «Bricspansion» - όπως το νομίζει ο πρώην αναλυτής της Credit Suisse Zoltan Pozsar - θα μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες παρακμής του δολαρίου ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος.
Σίγουρα, περισσότεροι εξετάζουν επιλογές πληρωμής που βγάζουν το δολάριο από το παιχνίδι.
Κάποιοι, όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Ινδία, δοκιμάζουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα της κεντρικής τράπεζας (CBDC), με σκοπό να συμμετάσχουν στο έργο mBridge, που μερικές φορές ονομάζεται «νόμισμα BRICS».
Αυτό το νέο σύστημα πληρωμών — που υποστηρίζεται από την Κίνα, τα ΗΑΕ, την Ταϊλάνδη και το Χονγκ Κονγκ — στοχεύει στη δημιουργία ενός ψηφιακού δικτύου αντίστοιχων κεντρικών τραπεζών που θα λειτουργεί παράλληλα με το παγκόσμιο συστημα συναλλαγών που στηρίζεται στο δολαριο.

Ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι κυρώσεις

Οι σαρωτικές κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας, ιδιαίτερα το πάγωμα των αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών, ώθησαν άλλες χώρες να εξετάσουν τρόπους εξουδετέρωσης αυτών των απειλών.
Ωστόσο, πολλοί εξακολουθούν να διατηρούν περιουσιακά στοιχεία και αποθεματικά σε δολάρια, λόγω έλλειψης βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων, σύμφωνα με ανάλυση του Energy Intelligence την Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2023.
Γίνεται πολύς λόγος για το γιουάν ως εναλλακτικό νόμισμα, δεδομένου του μεγέθους της κινεζικής οικονομίας και του όγκου του κινεζικού εμπορίου.
Το Πεκίνο επιδιώκει ένα πιο διεθνοποιημένο γιουάν εδώ και χρόνια, αλλά συνεχίζει να θέλει να ασκεί σημαντικό έλεγχο στη νομισματκή κυκλοφορία..
Προς το παρόν, το γιουάν χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό για το εμπόριο μεταξύ της Κίνας και των αντισυμβαλλομένων, όχι στις συναλλαγές μεταξύ άλλων χωρών.
Τα νομίσματα της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων είναι επίσης συνδεδεμένα με το δολάριο, περιορίζοντας την ευελιξία όσον αφορά τη διακύμανση της ισοτιμίας τους – η διατήρηση μεγάλων όγκων γιουάν θα περιέπλεκε αυτή τη σύνδεση.
Οι κυρώσεις των ΗΠΑ είχαν πιο πρακτικό αντίκτυπο, αναγκάζοντας τόσο τη Ρωσία όσο και το Ιράν —υπάρχοντα και πιθανά μέλη Brics, αντίστοιχα— να στραφούν σε εναλλακτικά νομίσματα για το εμπόριο πετρελαίου.
Οι συναλλαγές εξακολουθούν να αποτιμώνται σε δολάρια, αλλά οι συναλλαγές στη συνέχεια μετατρέπονται και εκκαθαρίζονται σε τοπικά νομίσματα.
Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής ιρανικού πετρελαίου αυτή τη στιγμή και φέρεται να το πληρώνει σε γιουάν.
Η Ρωσία δέχεται επίσης πληρωμές σε κινεζικό γουάν, το οποίο, σε αντίθεση με την ινδική ρουπία, είναι πλήρως μετατρέψιμο σε χρυσό.
Άλλα βήματα προς το εμπόριο ενέργειας σε γουάν ήταν περιορισμένα.
Δύο συμφωνίες για την προμήθεια LNG που εκκαθαρίστηκαν με γιουάν με την Κίνα αφορούσαν την TotalEnergies και την Abu Dhabi National Oil Co., οι οποίες και πάλι φαινομενικά μετατράπηκαν από το δολάριο.
Το αναπτυσσόμενο εμπόριο πετρελαίου της Ρωσίας με την Ινδία αντιμετωπίζει επίσης νομισματικά εμπόδια για τα οποία η επέκταση των BRICS δεν έχει απάντηση: η Ρωσία δεν θέλει μια εισροή ρουπιών και η Ινδία είναι απρόθυμη να συναλλάσσεται σε γιουάν, το νόμισμα του περιφερειακού αντιπάλου της.


Το momentum

Άλλες 14 χώρες έχουν υποβάλει αίτηση για ένταξη στην ομάδα BRICS+ συμπεριλαμβανομένων παραγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου όπως η Αλγερία, το Καζακστάν και το Κουβέιτ, δίνοντας δυνητικά περαιτέρω ώθηση στις προσπάθειες αποδολαριοποίησης.
Ωστόσο, η θέση του δολαρίου στο εμπόριο πετρελαίου παραμένει συγκυριακή και δεν αφορούν απλώς μια συγκυρία — η αντιστάθμιση κινδύνου για παράδειγμα, περιστρέφεται γύρω από το δολάριο και οι εναλλακτικοί μηχανισμοί βρίσκονται σε εμβρυϊκά στάδια.
Ωστόσο, ακόμα κι αν οι συμφωνίες μεταξύ νομισμάτων αναπτυχθούν μόνο στο περιθώριο, τα CBDC που προωθούνται από τις κεντρικές τράπεζες της Brics θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια πιο κατακερματισμένη και αδιαφανή αγορά πετρελαίου και σε σταδιακή εγκατάλειψη του δολαρίου.
Η Αργεντινή, για παράδειγμα, προχωρεί σε συναλλαγές με την Κίνα αποκλειστικά σε γιουάν
Το γιουάν έγινε το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο νόμισμα για διασυνοριακές συναλλαγές στην Κίνα τον Μάρτιο, ξεπερνώντας το δολάριο για πρώτη φορά.
Αλλά εάν το Πεκίνο δεν είναι διατεθειμένο να απελευθερώσει εν μία νυκτί το χρηματοπιστωτικό του σύστημα, θα περιορίσει την εμπιστοσύνη και την ικανότητα άλλων χωρών να χρησιμοποιούν το γιουάν ευρύτερα σε τέτοιες συναλλαγές.

www.bankingnews.gr