Επιμένει ο γκουρού των αγορών Jeremy Grantham
Τον κώδωνα του κινδύνου για καταστροφικό τσουνάμι στην αγορά ακινήτων, ύφεση στην παγκόσμια οικονομία και κραχ στις μετοχές ως το 2025 έκρουσε για άλλη μία φορά ο επενδυτής θρύλος και συνιδρυτής της GMO Jeremy Grantham.
Επίσης, ο Grantham κάνει την αυτοκριτική του για τις ακούσιες επενδύσεις του σε meme stocks, προέτρεψε τους συνομιλητές και το κοινό του να απόσχουν από την αγορά ακινήτων, ενώ έπλεξε το εγκώμιο για την αυτοκινητοβιομηχανία Tesla και τον Elon Musk λόγω της «μάχης την οποία δίνουν ενάντια στην κλιματική αλλαγή».
Πιο συγκεκριμένα, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Livewire Markets στο Σίδνεϊ αυτή την εβδομάδα, ο Grantham ανέφερε:
«Δεν νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια νέα bull market...
Δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία bull market που να ξεκίνησε από τόσο υψηλές τιμές – πόσω μάλλον στα επίπεδα τα οποία βρισκόμαστε τώρα.
Το ζήτημα λοιπόν όχι αν θα πάμε κατευθείαν κάτω, αλλά πόσο κάτω θα πάμε» τους επόμενους 12 με 18 μήνες.
Στη συνέχεια, ο επενδυτής αναφέρθηκε στις 12 γιγαντιαίες αμερικανικές μετοχές οι οποίες είχαν μια κολασμένη πορεία λόγω της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης, «και αυτό σίγουρα δημιούργησε την εντύπωση ότι τα δύσκολα πέρασαν.
Το πρόβλημα είναι ότι οι τιμές είναι απίστευτα υψηλές και βασικά η οικονομία αρχίζει να επιβραδύνεται.
Με άλλα λόγια, οι μετοχές τεχνηέντως είναι υψηλά…».
«Η αγορά μετοχών στις ΗΠΑ, των μετοχών ανάπτυξης προεξαρχουσών, βίωσε ξέφρενο πάρτι λόγω της τρέλας που κατέλαβε τους επενδυτές για τις meme stocks.
Παρεμπιπτόντως, αυτό με οδήγησε στη μεγαλύτερη επένδυση που έκανα ποτέ σε startup, την QuantumScape.
Έκανε την εμφάνισή της ως SPAC, τις οποίες μισώ… νομίζω θα έπρεπε να είναι παράνομες.
Η μετοχή αυτής της εταιρείας -ξεχάστε τα κέρδη ή τις πωλήσεις- πουλούσε… περισσότερο από την General Motors ή την Panasonic.
Δεν υπήρχε τίποτα σε αυτή την κλίμακα το 1929 ή το 2000.
Αυτό ήταν πιθανώς ένα από τα μεγαλύτερα κερδοσκοπικά γεγονότα όλων των εποχών».
Αγορά ακινήτων…
Σύμφωνα με τον Grantham, «Θα ήμουν πολύ προσεκτικός με την ακίνητη περιουσία.
Σε όλο τον κόσμο, τα τελευταία 20 χρόνια, η μείωση των επιτοκίων στα στεγαστικά δάνεια οδήγησε την ακίνητη περιουσία σε πραγματικά υψηλούς πολλαπλασιαστές έναντι του οικογενειακού εισοδήματος - τόσο υψηλούς, που οι νέοι δεν μπορούν να αγοράσουν σπίτι.
Οπότε δεν θα άγγιζα τα ακίνητα».
Ως εκ τούτου, αγχώνομαι πολύ για την οικονομία.
Φοβάμαι πάρα πολύ πως θα υπάρξει μεγάλο οικονομικό πρόβλημα».
Από την άλλη, μου αρέσουν οι πράσινες μετοχές, οι εταιρείες των οποίων αντιμάχονται την κλιματική αλλαγή.
Πιστεύω πως θα παρουσιάσουν απίστευτη αύξηση εσόδων, με οδηγό την Tesla και γενικά τους κατασκευαστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων, έναντι των ταλαιπωρημένων VW και άλλων παλιομοδίτικων αυτοκινήτων.
Θα ήταν τρομερό λάθος αν δεν επένδυα στην πράσινη μετάβαση».
Η πράσινη ανάπτυξη θα κυριαρχήσει στα χαρτοφυλάκια.
Δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν οικονομικά προβλήματα, δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν φούσκες.
Αλλά θα είναι ο τομέας της οικονομίας που οδηγεί περισσότερο στην ανάπτυξη από οτιδήποτε άλλο.
Έχετε υπόψη σας, κάθε εμπόρευμα επιφυλάσσει… βασιλικό πόνο, επειδή μπορεί να έχει εντελώς απρόβλεπτες και συγκλονιστικές πτώσεις στην πορεία».
Περί ύφεσης…
Σε ό,τι αφορά την πιθανότητα ύφεσης, «Η Fed και το οικονομικό κατεστημένο, το χρηματοπιστωτικό κατεστημένο, πάντα υποτιμούσαν την πιθανότητα ύφεσης.
Πάντα λένε ότι όλα θα πάνε καλά.
Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο, είναι απολύτως αναπόφευκτο, και να το ξανακάνουν.
Θα έχουμε έχουμε εκτεταμένο πρόβλημα με την οικονομία».
Η πλέον επιθετική νομισματική σύσφιξη των τελευταίων 40 χρόνων εκ μέρους της Federal Reserve θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομική ύφεση και να οδηγήσει το χρηματιστήριο στα Τάρταρα
«Νομίζω ότι αφήσαμε πίσω τη φούσκα του 2021, που ήταν μια από τις μεγαλύτερες.
Και αυτή η εποχή έπρεπε κανονικά να είναι περίοδος αποπληθωρισμού.
Έπρεπε να μειώνονται τα κέρδη, να μειώνονται τα περιθώρια κέρδους και η οικονομία να διολισθαίνει σε ύφεση.
Κάθε μεγάλη φούσκα ακολουθεί ύφεση. Προσωπικά, πιστεύω ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι σημαντική. Αλλά είναι αργά για να μας σώσει από μια ύφεση.
Οι αποπληθωριστικές δυνάμεις είναι πολύ πιο μεγάλες από τις τεχνολογικές μετοχές.
Η δύναμη των επιτοκίων που αυξάνονται και καταπιέζουν την αγορά ακινήτων είναι πολύ αρνητική.
Και υποψιάζομαι ότι θα κυριαρχήσει και πάλι. Και θα έχουμε μια ύφεση που θα κυριαρχήσει το επόμενο έτος, γεγονός το οποίο θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις τιμές των μετοχών» αναφέρει ο Grantham στην ανάλυσή του.
Σύμφωνα με τον ιδρυτή της GMO, η ύφεση μπορεί να ξεκινήσει μέσα στο 2023 – αντίθετα με τους ισχυρισμούς της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, που είπε πρόσφατα ότι ξεπεράσαμε το εμπόδιο της ύφεσης. «Το ιστορικό της Fed σε αυτά τα πράγματα είναι υπέροχο... Εγγυημένα κάνουν λάθος.
Ποτέ δεν έχουν χαρακτηρίσει τις υφέσεις… ύφεση, και ιδιαίτερα αυτές που ακολουθούν τις μεγάλες φούσκες. Είναι περήφανοι που δημιουργούν φούσκες, γιατί θέλουν να παίρνουν τα εύσημα για την ευεργετική επίδραση των υψηλότερων τιμών στα περιουσιακά στοιχεία. Ποτέ δεν διεκδίκησαν πίστωση για την αποπληθωριστική επίδραση της κατάρρευσης των τιμών των περιουσιακών στοιχείων. Και το κάνουν πάντα».
Σε ό,τι αφορά τον πρόεδρο της Fed, Jerome Powell, ο Grantham επισημαίνει: «Δεν είμαι θαυμαστής του, ούτε χαίρομαι για τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τις καταστάσεις.
Υποψιάζομαι ότι ο πληθωρισμός δεν θα φτάσει ποτέ τον μέσο όρο των τελευταίων 10 ετών.
Έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο μετρίως υψηλού πληθωρισμού, και επομένως μετρίως υψηλότερων επιτοκίων. Και αν θέλετε την ειλικρινή τοποθέτησή μου, πιστεύω ότι η οικονομία και ιδιαίτερα το χρηματιστήριο είναι πολύ δευτερεύουσας σημασίας σε μια λίστα σημαντικών μακροπρόθεσμων προβλημάτων που έχουμε, και τα οποία κανείς δεν έχει λάβει αρκετά σοβαρά ακόμη.
Και αισθάνομαι ότι όταν καθόμαστε εδώ και συζητάμε για το χρηματιστήριο, μοιάζουμε λίγο με τον αυτοκράτορα Νέρωνα που τραγουδά ενώ η Ρώμη καίγεται.
Έχουμε ελλείψεις πόρων. Έχουμε ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Ένα δημογραφικό πρόβλημα που δεν έχουμε ξαναδεί, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Κίνα.
Έχουμε μια απίστευτη αύξηση της ανισότητας, που νομίζω ότι είναι το δηλητήριο στο πολιτικό σύστημα. Και έχουμε ένα μεγάλο κύμα τοξικότητας.
Νομίζω ότι κάναμε τον πλανήτη δυσμενή για τη κάθε μορφή όντος, του homo sapiens συμπεριλαμβανομένου.
Και αυτά είναι τα σημαντικά ζητήματα. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Απειλούν την ύπαρξη μιας σταθερής παγκόσμιας κοινωνίας».
www.bankingnews.gr
Επίσης, ο Grantham κάνει την αυτοκριτική του για τις ακούσιες επενδύσεις του σε meme stocks, προέτρεψε τους συνομιλητές και το κοινό του να απόσχουν από την αγορά ακινήτων, ενώ έπλεξε το εγκώμιο για την αυτοκινητοβιομηχανία Tesla και τον Elon Musk λόγω της «μάχης την οποία δίνουν ενάντια στην κλιματική αλλαγή».
Πιο συγκεκριμένα, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Livewire Markets στο Σίδνεϊ αυτή την εβδομάδα, ο Grantham ανέφερε:
«Δεν νομίζω ότι βρισκόμαστε σε μια νέα bull market...
Δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία bull market που να ξεκίνησε από τόσο υψηλές τιμές – πόσω μάλλον στα επίπεδα τα οποία βρισκόμαστε τώρα.
Το ζήτημα λοιπόν όχι αν θα πάμε κατευθείαν κάτω, αλλά πόσο κάτω θα πάμε» τους επόμενους 12 με 18 μήνες.
Στη συνέχεια, ο επενδυτής αναφέρθηκε στις 12 γιγαντιαίες αμερικανικές μετοχές οι οποίες είχαν μια κολασμένη πορεία λόγω της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης, «και αυτό σίγουρα δημιούργησε την εντύπωση ότι τα δύσκολα πέρασαν.
Το πρόβλημα είναι ότι οι τιμές είναι απίστευτα υψηλές και βασικά η οικονομία αρχίζει να επιβραδύνεται.
Με άλλα λόγια, οι μετοχές τεχνηέντως είναι υψηλά…».
«Η αγορά μετοχών στις ΗΠΑ, των μετοχών ανάπτυξης προεξαρχουσών, βίωσε ξέφρενο πάρτι λόγω της τρέλας που κατέλαβε τους επενδυτές για τις meme stocks.
Παρεμπιπτόντως, αυτό με οδήγησε στη μεγαλύτερη επένδυση που έκανα ποτέ σε startup, την QuantumScape.
Έκανε την εμφάνισή της ως SPAC, τις οποίες μισώ… νομίζω θα έπρεπε να είναι παράνομες.
Η μετοχή αυτής της εταιρείας -ξεχάστε τα κέρδη ή τις πωλήσεις- πουλούσε… περισσότερο από την General Motors ή την Panasonic.
Δεν υπήρχε τίποτα σε αυτή την κλίμακα το 1929 ή το 2000.
Αυτό ήταν πιθανώς ένα από τα μεγαλύτερα κερδοσκοπικά γεγονότα όλων των εποχών».
Αγορά ακινήτων…
Σύμφωνα με τον Grantham, «Θα ήμουν πολύ προσεκτικός με την ακίνητη περιουσία.
Σε όλο τον κόσμο, τα τελευταία 20 χρόνια, η μείωση των επιτοκίων στα στεγαστικά δάνεια οδήγησε την ακίνητη περιουσία σε πραγματικά υψηλούς πολλαπλασιαστές έναντι του οικογενειακού εισοδήματος - τόσο υψηλούς, που οι νέοι δεν μπορούν να αγοράσουν σπίτι.
Οπότε δεν θα άγγιζα τα ακίνητα».
Ως εκ τούτου, αγχώνομαι πολύ για την οικονομία.
Φοβάμαι πάρα πολύ πως θα υπάρξει μεγάλο οικονομικό πρόβλημα».
Από την άλλη, μου αρέσουν οι πράσινες μετοχές, οι εταιρείες των οποίων αντιμάχονται την κλιματική αλλαγή.
Πιστεύω πως θα παρουσιάσουν απίστευτη αύξηση εσόδων, με οδηγό την Tesla και γενικά τους κατασκευαστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων, έναντι των ταλαιπωρημένων VW και άλλων παλιομοδίτικων αυτοκινήτων.
Θα ήταν τρομερό λάθος αν δεν επένδυα στην πράσινη μετάβαση».
Η πράσινη ανάπτυξη θα κυριαρχήσει στα χαρτοφυλάκια.
Δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν οικονομικά προβλήματα, δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν φούσκες.
Αλλά θα είναι ο τομέας της οικονομίας που οδηγεί περισσότερο στην ανάπτυξη από οτιδήποτε άλλο.
Έχετε υπόψη σας, κάθε εμπόρευμα επιφυλάσσει… βασιλικό πόνο, επειδή μπορεί να έχει εντελώς απρόβλεπτες και συγκλονιστικές πτώσεις στην πορεία».
Περί ύφεσης…
Σε ό,τι αφορά την πιθανότητα ύφεσης, «Η Fed και το οικονομικό κατεστημένο, το χρηματοπιστωτικό κατεστημένο, πάντα υποτιμούσαν την πιθανότητα ύφεσης.
Πάντα λένε ότι όλα θα πάνε καλά.
Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο, είναι απολύτως αναπόφευκτο, και να το ξανακάνουν.
Θα έχουμε έχουμε εκτεταμένο πρόβλημα με την οικονομία».
Η πλέον επιθετική νομισματική σύσφιξη των τελευταίων 40 χρόνων εκ μέρους της Federal Reserve θα μπορούσε να προκαλέσει οικονομική ύφεση και να οδηγήσει το χρηματιστήριο στα Τάρταρα
«Νομίζω ότι αφήσαμε πίσω τη φούσκα του 2021, που ήταν μια από τις μεγαλύτερες.
Και αυτή η εποχή έπρεπε κανονικά να είναι περίοδος αποπληθωρισμού.
Έπρεπε να μειώνονται τα κέρδη, να μειώνονται τα περιθώρια κέρδους και η οικονομία να διολισθαίνει σε ύφεση.
Κάθε μεγάλη φούσκα ακολουθεί ύφεση. Προσωπικά, πιστεύω ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι σημαντική. Αλλά είναι αργά για να μας σώσει από μια ύφεση.
Οι αποπληθωριστικές δυνάμεις είναι πολύ πιο μεγάλες από τις τεχνολογικές μετοχές.
Η δύναμη των επιτοκίων που αυξάνονται και καταπιέζουν την αγορά ακινήτων είναι πολύ αρνητική.
Και υποψιάζομαι ότι θα κυριαρχήσει και πάλι. Και θα έχουμε μια ύφεση που θα κυριαρχήσει το επόμενο έτος, γεγονός το οποίο θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις τιμές των μετοχών» αναφέρει ο Grantham στην ανάλυσή του.
Σύμφωνα με τον ιδρυτή της GMO, η ύφεση μπορεί να ξεκινήσει μέσα στο 2023 – αντίθετα με τους ισχυρισμούς της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, που είπε πρόσφατα ότι ξεπεράσαμε το εμπόδιο της ύφεσης. «Το ιστορικό της Fed σε αυτά τα πράγματα είναι υπέροχο... Εγγυημένα κάνουν λάθος.
Ποτέ δεν έχουν χαρακτηρίσει τις υφέσεις… ύφεση, και ιδιαίτερα αυτές που ακολουθούν τις μεγάλες φούσκες. Είναι περήφανοι που δημιουργούν φούσκες, γιατί θέλουν να παίρνουν τα εύσημα για την ευεργετική επίδραση των υψηλότερων τιμών στα περιουσιακά στοιχεία. Ποτέ δεν διεκδίκησαν πίστωση για την αποπληθωριστική επίδραση της κατάρρευσης των τιμών των περιουσιακών στοιχείων. Και το κάνουν πάντα».
Σε ό,τι αφορά τον πρόεδρο της Fed, Jerome Powell, ο Grantham επισημαίνει: «Δεν είμαι θαυμαστής του, ούτε χαίρομαι για τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τις καταστάσεις.
Υποψιάζομαι ότι ο πληθωρισμός δεν θα φτάσει ποτέ τον μέσο όρο των τελευταίων 10 ετών.
Έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο μετρίως υψηλού πληθωρισμού, και επομένως μετρίως υψηλότερων επιτοκίων. Και αν θέλετε την ειλικρινή τοποθέτησή μου, πιστεύω ότι η οικονομία και ιδιαίτερα το χρηματιστήριο είναι πολύ δευτερεύουσας σημασίας σε μια λίστα σημαντικών μακροπρόθεσμων προβλημάτων που έχουμε, και τα οποία κανείς δεν έχει λάβει αρκετά σοβαρά ακόμη.
Και αισθάνομαι ότι όταν καθόμαστε εδώ και συζητάμε για το χρηματιστήριο, μοιάζουμε λίγο με τον αυτοκράτορα Νέρωνα που τραγουδά ενώ η Ρώμη καίγεται.
Έχουμε ελλείψεις πόρων. Έχουμε ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Ένα δημογραφικό πρόβλημα που δεν έχουμε ξαναδεί, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Κίνα.
Έχουμε μια απίστευτη αύξηση της ανισότητας, που νομίζω ότι είναι το δηλητήριο στο πολιτικό σύστημα. Και έχουμε ένα μεγάλο κύμα τοξικότητας.
Νομίζω ότι κάναμε τον πλανήτη δυσμενή για τη κάθε μορφή όντος, του homo sapiens συμπεριλαμβανομένου.
Και αυτά είναι τα σημαντικά ζητήματα. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Απειλούν την ύπαρξη μιας σταθερής παγκόσμιας κοινωνίας».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών