Για χρόνια, τα δύο θεσμικά όργανα με έδρα τις Βρυξέλλες δεν επικοινωνούσαν σχεδόν καθόλου όταν επρόκειτο για την άμυνα, εκτός από κάποια στρατιωτική συνεργασία σε περιοχές όπως τα Βαλκάνια - επειδή δεν χρειάστηκε.
Η άμυνα ήταν το πεδίο του ΝΑΤΟ (είναι άλλωστε μια στρατιωτική συμμαχία), ενώ η ΕΕ ασχολείτο με το εμπόριο, τη γεωργία, την κλιματική αλλαγή και θέματα όπως τα πρότυπα για τα παραδοσιακά τυριά.
Η κατάσταση συνοψίζεται σε μια φράση που είναι δημοφιλής στους στρατιωτικούς κύκλους: "Οι ΗΠΑ πολεμούν, ο ΟΗΕ ταΐζει, η ΕΕ χρηματοδοτεί".
Κάτι αλλάζει
Η κατάσταση ωστόσο αλλάζει.
Πληθαίνουν οι εκκλήσεις ώστε η επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή -που θα σχηματιστεί μετά τις εκλογές της ΕΕ τον Ιούνιο και πιθανώς θα έχει επικεφαλής την Ursula von der Leyen, πρώην υπουργό Άμυνας της Γερμανίας- να έχει για πρώτη φορά Επίτροπο Άμυνας.
Το πρόσωπο στη θέση αυτή θα είναι υπεύθυνο για τη διάθεση δισεκατομμυρίων ευρώ στην αμυντική βιομηχανία της Ευρώπης για να βοηθήσει στις ανάγκες του ίδιου του μπλοκ, καθώς και της Ουκρανίας.
Η Επιτροπή έχει επίσης παρουσιάσει μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική παράλληλα με ένα ταμείο ύψους τουλάχιστον 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ, με στόχο η ΕΕ να αρχίσει επιτέλους να χτυπάει το βάρος της όσον αφορά την άμυνα.
Οι ηγέτες της ΕΕ προσπαθούν να βρουν χρήματα για να ενισχύσουν την άμυνα της ΕΕ και είπαν στην Επιτροπή να "διερευνήσει όλες τις επιλογές" μέχρι τη σύνοδο κορυφής του Ιουνίου. Διπλωμάτες λένε ότι οι ηγέτες συμφωνούν στην ανάγκη για τα χρήματα, αλλά διαφωνούν για το πώς θα τα βρουν.
Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και την πιθανή επιστροφή του Donald Trump στον Λευκό Οίκο, το μπλοκ θέλει τα μέλη του να αρχίσουν να σκέφτονται το δικό τους μέλλον όσον αφορά την άμυνα, στο οποίο δεν θα βασίζονται υπερβολικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Συναγερμός στο ΝΑΤΟ
Στο ΝΑΤΟ, όπου οι ΗΠΑ είναι το βασικό μέλος και το οποίο απολαμβάνει εδώ και δεκαετίες την υπεροχή στον τρόπο με τον οποίο οι περισσότερες χώρες της ΕΕ συντονίζουν τις αμυντικές πολιτικές, χτυπάνε οι καμπάνες συναγερμού.
"Δεν είναι δυνατόν η ΕΕ και το ΝΑΤΟ να παρουσιάζουν στη Γερμανία, στη Δανία ή στην Πολωνία δύο αντικρουόμενους καταλόγους στόχων δυνατοτήτων", δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Jens Stoltenberg στους δημοσιογράφους τον περασμένο μήνα.
Αυτά είναι ισχυρά λόγια από τον συνήθως εξαιρετικά διπλωματικό Stoltenberg.
"Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι φυσικά το ΝΑΤΟ είναι ο οργανισμός που πρέπει να θέσει τους στόχους δυνατοτήτων ... για το πόσα άρματα μάχης, πόσα αεροπλάνα, πόσα πλοία, τι είδους ετοιμότητα και ούτω καθεξής", πρόσθεσε.
Αν το μήνυμά του δεν ήταν αρκετά σαφές, ο Νορβηγός επικεφαλής της συμμαχίας πρόσθεσε: "Αυτή είναι η βασική ευθύνη του ΝΑΤΟ".
Την περασμένη εβδομάδα, ενίσχυε επίσης την προσπάθεια του ΝΑΤΟ να γίνει ο μεγαλύτερος πάροχος ασφάλειας για το Κίεβο.
Η ομάδα του κυκλοφόρησε την ιδέα ενός πενταετούς ταμείου 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία- υπάρχει επίσης ένα σχέδιο από το ΝΑΤΟ να αναλάβει το αμερικανικό σχήμα Ramstein που οργανώνει τη στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία.
Αμφιβολίες
Ωστόσο, ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν αμφιβολίες σχετικά με αυτό το επίπεδο νομισματικής δέσμευσης - με ορισμένους υπουργούς Εξωτερικών να λένε ότι...γούρλωσαν τα μάτια τους κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του Stoltenberg.
Ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ πίεσε, λέγοντας ότι θα εργαστεί πάνω στο τεράστιο σχέδιο χρηματοδότησης ενόψει της μεγάλης συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο στην Ουάσινγκτον.
Το ίδιο ποσό των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ είναι δημοφιλές και σε επίπεδο ΕΕ: Προτάθηκε από τον Επίτροπο Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν για ένα αμυντικό ταμείο της ΕΕ, καθώς και από την Εσθονία.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ είναι ανένδοτοι ότι δεν υπάρχει πιθανότητα επικάλυψης, αλλά επιμένουν ότι το μπλοκ πρέπει να διαδραματίσει οικονομικό ρόλο.
"Πρέπει να οικοδομήσουμε ένα τέτοιο βιώσιμο χρηματοδοτικό μέσο, εάν πρέπει να προστατευθεί η ευρωπαϊκή ασφάλεια" δήλωσε στο POLITICO ο Tomáš Kopečný, ο Τσέχος απεσταλμένος για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και πρώην αναπληρωτής υπουργός Άμυνας.
Πολλά εξαρτώνται από τη στάση της Ουάσινγκτον.
"Εάν οι ΗΠΑ είναι σύμφωνες με ένα κοινό ταμείο, ας το κάνουμε στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Εάν θέλουν να συνεχίσουν να το κάνουν διμερώς, ας το κάνουν υπό την ομπρέλα της ΕΕ", δήλωσε ο Kopečný.
Κατάληψη εξουσίας
Ο σκεπτικισμός του ΝΑΤΟ σχετικά με την ανάμειξη της ΕΕ στον τομέα της άμυνας είναι μεγάλος.
Οι ειδικοί της Συμμαχίας βλέπουν τα σχέδια της ΕΕ ως δυνητικό σφετερισμό εξουσιών που θεωρούνται από καιρό ιερά και απαραβίαστα για την 75χρονη συμμαχία και λένε ότι οι ρυθμιστικές παρορμήσεις του μπλοκ θα μπορούσαν να προκαλέσουν χάος στα σχέδια του ΝΑΤΟ.
Ο φόβος είναι επίσης ευρέως διαδεδομένος ότι η ΕΕ μπορεί να σχεδιάζει να θέσει τα δικά της πρότυπα πυρομαχικών, διαφορετικά από εκείνα της συμμαχίας, τα οποία ισχύουν εδώ και μισό αιώνα.
Δύσκολη εξίσωση λόγω Τουρκίας και Κύπρου
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με το Politico, αν και δημοσίως Stoltenberg και von der Leyen ανταλλάσσουν αβροφροσύνες, υπάρχει λιγότερη εμπιστοσύνη στα χαμηλότερα επίπεδα του ΝΑΤΟ και της Επιτροπής και αυτό σε έναν βαθμό λόγω και της ύπαρξης στην εξίσωση της Τουρκίας και της Κύπρου.
Το παράδοξο είναι ότι στο υψηλότερο επίπεδο έχετε μια αρκετά καλή και φιλική σχέση εργασίας μεταξύ του Στόλτενμπεργκ και της φον ντερ Λάιεν ειδικότερα.
Στη συνέχεια, έχετε πολλές ανεπίσημες ανταλλαγές μεταξύ υπαλλήλων» σχολιάζεει πρώην ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.
«Αλλά τη στιγμή που πρέπει να γίνουμε πολύ πρακτικοί και σοβαροί για να λάβουμε αποφάσεις, πέφτουμε σε ένα μείγμα θεσμικών αντιπαλοτήτων, έλλειψης αμοιβαίας γνώσης και νομικοπολιτικής λεπτομέρειας», τόνισε.
Ο Grand υπενθύμισε ότι όταν ήταν ακόμη στο ΝΑΤΟ, τον κρατούσαν συστηματικά μακριά από τμήματα των συνεδριάσεων της ΕΕ στις οποίες είχε προσκληθεί λόγω του ρόλου του στη συμμαχία - παρόλο που είναι Γάλλος.
Θα ήταν επίσης εξίσου περίπλοκο με τους συμμάχους να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή της ΕΕ στις συνεδριάσεις του ΝΑΤΟ πέρα από ένα σύντομο τμήμα που θα ήταν αφιερωμένο στις αμοιβαίες ενημερώσεις.
Σε μια ιδιαίτερα τεταμένη περίπτωση, είπε ο Grand, ένας συνάδελφος της ΕΕ προσπάθησε να εμποδίσει έναν Τούρκο ομιλητή του ΝΑΤΟ να συμμετάσχει σε μια κοινή συνεδρίαση. Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ αλλά όχι της ΕΕ.
«Έπρεπε να πω, 'F*** you. Θα καλέσω όποιον είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να εκπροσωπήσει το ΝΑΤΟ. Δεν πρόκειται να τους επιλέξω με βάση τη σημαία», δήλωσε ο Grand.Η εδαφική διαμάχη της Τουρκίας με την Κύπρο -ένα μη μέλος του ΝΑΤΟ στην ΕΕ- καθιστά επίσης τα πράγματα πιο περίπλοκα μεταξύ των δύο θεσμών.
Οι Τούρκοι διπλωμάτες στο ΝΑΤΟ δεν είναι πρόθυμοι να αφήσουν το προσωπικό της συμμαχίας να μοιραστεί πάρα πολλές πληροφορίες με την ΕΕ, καθώς οι Κύπριοι αξιωματούχοι θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε αυτές.
Σχόλια αναγνωστών