Οι επιχειρήσεις του Ισραήλ κατά της Hezbollah και του Ιράν έχουν ανατρέψει την ισορροπία δυνάμεων και ακούσια ενίσχυσαν τις φιλοδοξίες της Τουρκίας
Το 2024 θα μείνει στην ιστορία ως έτος ορόσημο για τη Μέση Ανατολή που κορυφώθηκε με την κατάρρευση της 53χρονης εξουσίας της δυναστείας Assad στη Συρία και που σηματοδοτεί το πέρασμα σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις και κινδύνους.
Η ανατροπή του Assad έχει επιπτώσεις όχι μόνο για τη Συρία, η οποία ενδέχεται να γίνει πεδίο για νέους «πολέμους αντιπροσώπων» μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου οι επιπτώσεις της πτώσης της Δαμασκού θα είναι αισθητές.
Τεράστιο κόστος για Ιράν
Η νέα πραγματικότητα στη Συρία επηρεάζει κυρίως την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και τους ένοπλους συμμάχους της στην περιοχή.
Η πτώση του Assad έχει διαταράξει τις σχέσεις μεταξύ της Τεχεράνης, των Σιιτικών παραστρατιωτικών ομάδων στο Ιράκ και της Hezbollah στον Λίβανο.
Η κακή εκτίμηση της Hezbollah στην επίθεση της 8ης Οκτωβρίου 2023, που άνοιξε ένα δεύτερο μέτωπο κατά του Ισραήλ, έφερε το Ιράν σε μια δύσκολη στρατηγική και οικονομική θέση.
Ο Ανώτατος Ηγέτης ayatollah Ali Khamenei στοιχημάτισε ότι το οπλοστάσιο της Hezbollah θα μπορούσε να σταματήσει το Ισραήλ και να το αναγκάσει να διαπραγματευτεί μια κατάπαυση του πυρός με τη Hamas, καθώς οι οικογένειες των ομήρων ηγούνταν διαδηλώσεων κατά του Netanyahu.
Ωστόσο, το Ισραήλ επέμεινε στους στόχους του να… .εξοντώσει τη Hamas και τη Hezbollah παρά το ανθρώπινο κόστος στη Γάζα και το νότιο Λίβανο.
Το κόστος για το Ιράν ήταν τεράστιο: δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια επενδυμένα για 30 χρόνια για την οικοδόμηση του πολυδιαφημισμένου «Άξονα της Αντίστασης» εξαφανίστηκαν σε έναν μόνο χρόνο.
Καταστροφή
Μετά την πτώση του Saddam το 2003, το Ιράν εξασφάλισε διαδρόμους μέσω του Ιράκ και της Συρίας, για να ενισχύσει τη στρατιωτική προσπάθεια της Hezbollah το 2006.
Ωστόσο, οι ισραηλινές επιθέσεις από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο του 2024 κατέστρεψαν τη μεγαλύτερη μέρος της ηγεσίας της Hezbollah και της Hamas.
Στα τέλη Οκτωβρίου, το Ισραήλ στόχευσε διάφορες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Ιράν, υποστηρίζοντας ότι είχε καταστρέψει την αεράμυνα της χώρας.
Έως τον Νοέμβριο, η Τεχεράνη είχε χάσει την ικανότητα να προστατεύσει τον Assad και αναγκάστηκε να αποδεχτεί την ήττα του.
Αντίσταση… κατά του Ιράν
Στον Λίβανο, ο μειωμένος ρόλος της Hezbollah έχει δημιουργήσει ευκαιρίες για άλλες πολιτικές δυνάμεις να αποκτήσουν επιρροή.
Στο Ιράκ, οι Σιιτικές φατρίες νιώθουν την πίεση καθώς η περιφερειακή επιρροή της Τεχεράνης μειώνεται και ο Ayatollah Sistani, ο πιο επιδραστικός κληρικός του Ιράκ, καταδικάζει την υπερβολική εξουσία των ένοπλων παραστρατιωτικών ομάδων επί του κράτους.
Η αναζωπύρωση των αντι-ιρανικών συναισθημάτων, που κάποτε φαινόταν αδιανόητη, τώρα αναδύεται ως μια ξεκάθαρη δυνατότητα.
Ο Khamenei…φοβάται εξέγερση
Η αντίδραση του Khamenei σε αυτές τις αποτυχίες ήταν ιδιαίτερα ήπια.
Στις 11 Δεκεμβρίου 2024, απέφυγε να αναφερθεί στη κυρίαρχη φράξια της Συρίας, την Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), ή τον ηγέτη της, al Golani.
Αντίθετα, προέβλεψε ότι η Συρία θα βυθιστεί σε μια ανταρσία παρόμοια με αυτή στη μετά Saddam εποχή στο Ιράκ.
Αυτή η αινιγματική δήλωση υποδηλώνει μια πιθανή στρατηγική να εκμεταλλευθεί την αστάθεια για να ανακτήσει χαμένο έδαφος και να αποκαταστήσει την αποδυναμωμένη επιρροή του Ιράν.
Η σκιά των εκτεταμένων διαδηλώσεων του 2022 απλώνεται απειλητικά πάνω από την Τεχεράνη.
Οι προειδοποιήσεις κατά της λαϊκής εξέγερσης από ανώτερους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του ανώτατου ηγέτη, υπογραμμίζουν την ανησυχία της θεοκρατίας.
Τα λόγια του Khamenei αποκαλύπτουν όχι δύναμη, αλλά φόβο.
Τα μηνύματα Netanyahu
Στις 12 Δεκεμβρίου 2024, ο Netanyahu απευθύνθηκε απευθείας στον ιρανικό λαό – για τρίτη φορά μέσα σε περίπου τρεις μήνες – καλώντας τους να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που παρουσιάζεται από την πτώση του Assad.
Το πιο αξιοσημείωτο ήταν η προσπάθειά του να επικαλεστεί το σύνθημα της εξέγερσης του 2022 στα Περσικά: "Zan, Zendegi, Azadi" (Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία), το οποίο ενθουσίασε και =τους Ιρανούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η ειρήνη στη Μέση Ανατολή εξαρτάται τώρα από τη Συρία
Από το 2012, η Συρία υπήρξε το πεδίο σύγκρουσης μεταξύ περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων - ΗΠΑ, Ρωσία και τρεις συμμαχίες: Ιράν και Hezbollah, Τουρκία και οι μοναρχίες του Περσικού Κόλπου υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας.
Αν και υπήρξαν ενωμένες για λίγο κατά του ISIS, η πτώση της τρομοκρατικής ομάδας μέχρι το 2022 αποκατέστησε τους παλαιούς ανταγωνισμούς.
Η Τουρκία, υπό τον Erdogan έπαιξε επιδέξια και επικίνδυνα, χειριζόμενη τις συγκρούσεις με τον Assad, το ISIS και τους Κούρδους, ενώ αναβίωνε τις οθωμανικές φιλοδοξίες για περιφερειακή κυριαρχία.
Ανατροπή στην ισορροπία δυνάμεων
Οι επιχειρήσεις του Ισραήλ κατά της Hezbollah και του Ιράν έχουν ανατρέψει την ισορροπία δυνάμεων και ακούσια ενίσχυσαν τις φιλοδοξίες της Τουρκίας.
Οι αποφάσεις του Netanyahu, με την υποστήριξη του προέδρου Biden, προκάλεσαν αμέτρητο πόνο στους Παλαιστίνιους και οδήγησαν ακόμα σε μια χωρίς προηγούμενο υπόθεση κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο.
Αλλά έπληξαν επίσης το εύθραυστο σιιτικό imperium του Ιράν.
Το στοίχημα δεκαετιών του Khamenei, που έριξε δισεκατομμύρια για τις περιφερειακές φιλοδοξίες από το 1989, τώρα απειλεί την εξουσία του.
Νέα Μέση Ανατολή
Στις αρχές του 2025, η Τουρκία και οι Άραβες σύμμαχοί της έχουν μια ιστορική ευκαιρία να διαμορφώσουν μια νέα Μέση Ανατολή.
Ο Erdogan, πάντα καχύποπτος με το Ισραήλ αλλά πρόθυμος να εκμεταλλευτεί τη στιγμή, χρησιμοποίησε την τουρκική κατασκοπεία για να επιτρέψει στην HTS να ανατρέψει τον Assad.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Trump περιέγραψε τα γεγονότα στη Συρία ως μια «μη φιλική εξαγορά» από την Τουρκία, στέλνοντας ένα σήμα ανησυχίας για τις φιλοδοξίες της Άγκυρας.
Αλλά η Τουρκία μόνη της δεν μπορεί να ξαναχτίσει τη Συρία και να διαχειριστεί την επιστροφή εκατομμυρίων προσφύγων.
Αυτό μπορεί να απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια και επένδυση από τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα.
Ανασυγκρότηση
Σε αυτή τη κρίσιμη στιγμή, οι περιφερειακές δυνάμεις πρέπει να αποφύγουν να επικεντρωθούν μόνο στη λύση της σύγκρουσης Ισραήλ-Παλαιστίνης.
Μια συντονισμένη προσπάθεια για την ανασυγκρότηση της Συρίας θα μπορούσε να αλλάξει τη μοίρα της περιοχής.
Η Συρία υπό την ηγεσία του al Golani είναι απίθανο να προχωρήσει σε κανονικοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ.
Παρ' όλα αυτά, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι εκατομμύρια επιστρέφοντες πρόσφυγες θα επιθυμούσαν έναν νέο πόλεμο.
Αυτοί οι άνθρωποι αναζητούν όχι τη μάχη, αλλά την ήσυχη αξιοπρέπεια της ανοικοδόμησης των σπιτιών τους και της ζωής τους.
Μια τολμηρή, οραματική προσπάθεια για την αναβάθμιση της Συρίας θα μπορούσε να αλλάξει τη μοίρα των πιο ταλαιπωρημένων της περιοχής των Σύρων, Λιβανέζων και Παλαιστινίων.
Όσο για το Ιράν, το στοίχημα του Khamenei και των διοικητών των Φρουρών της Επανάστασης φαίνεται να έχει αποτύχει, αφήνοντάς τους στη πιο επικίνδυνη θέση τους από ποτέ.
www.bankingnews.gr
Η ανατροπή του Assad έχει επιπτώσεις όχι μόνο για τη Συρία, η οποία ενδέχεται να γίνει πεδίο για νέους «πολέμους αντιπροσώπων» μεταξύ των περιφερειακών δυνάμεων, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, όπου οι επιπτώσεις της πτώσης της Δαμασκού θα είναι αισθητές.
Τεράστιο κόστος για Ιράν
Η νέα πραγματικότητα στη Συρία επηρεάζει κυρίως την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν και τους ένοπλους συμμάχους της στην περιοχή.
Η πτώση του Assad έχει διαταράξει τις σχέσεις μεταξύ της Τεχεράνης, των Σιιτικών παραστρατιωτικών ομάδων στο Ιράκ και της Hezbollah στον Λίβανο.
Η κακή εκτίμηση της Hezbollah στην επίθεση της 8ης Οκτωβρίου 2023, που άνοιξε ένα δεύτερο μέτωπο κατά του Ισραήλ, έφερε το Ιράν σε μια δύσκολη στρατηγική και οικονομική θέση.
Ο Ανώτατος Ηγέτης ayatollah Ali Khamenei στοιχημάτισε ότι το οπλοστάσιο της Hezbollah θα μπορούσε να σταματήσει το Ισραήλ και να το αναγκάσει να διαπραγματευτεί μια κατάπαυση του πυρός με τη Hamas, καθώς οι οικογένειες των ομήρων ηγούνταν διαδηλώσεων κατά του Netanyahu.
Ωστόσο, το Ισραήλ επέμεινε στους στόχους του να… .εξοντώσει τη Hamas και τη Hezbollah παρά το ανθρώπινο κόστος στη Γάζα και το νότιο Λίβανο.
Το κόστος για το Ιράν ήταν τεράστιο: δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια επενδυμένα για 30 χρόνια για την οικοδόμηση του πολυδιαφημισμένου «Άξονα της Αντίστασης» εξαφανίστηκαν σε έναν μόνο χρόνο.
Καταστροφή
Μετά την πτώση του Saddam το 2003, το Ιράν εξασφάλισε διαδρόμους μέσω του Ιράκ και της Συρίας, για να ενισχύσει τη στρατιωτική προσπάθεια της Hezbollah το 2006.
Ωστόσο, οι ισραηλινές επιθέσεις από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο του 2024 κατέστρεψαν τη μεγαλύτερη μέρος της ηγεσίας της Hezbollah και της Hamas.
Στα τέλη Οκτωβρίου, το Ισραήλ στόχευσε διάφορες στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Ιράν, υποστηρίζοντας ότι είχε καταστρέψει την αεράμυνα της χώρας.
Έως τον Νοέμβριο, η Τεχεράνη είχε χάσει την ικανότητα να προστατεύσει τον Assad και αναγκάστηκε να αποδεχτεί την ήττα του.
Αντίσταση… κατά του Ιράν
Στον Λίβανο, ο μειωμένος ρόλος της Hezbollah έχει δημιουργήσει ευκαιρίες για άλλες πολιτικές δυνάμεις να αποκτήσουν επιρροή.
Στο Ιράκ, οι Σιιτικές φατρίες νιώθουν την πίεση καθώς η περιφερειακή επιρροή της Τεχεράνης μειώνεται και ο Ayatollah Sistani, ο πιο επιδραστικός κληρικός του Ιράκ, καταδικάζει την υπερβολική εξουσία των ένοπλων παραστρατιωτικών ομάδων επί του κράτους.
Η αναζωπύρωση των αντι-ιρανικών συναισθημάτων, που κάποτε φαινόταν αδιανόητη, τώρα αναδύεται ως μια ξεκάθαρη δυνατότητα.
Ο Khamenei…φοβάται εξέγερση
Η αντίδραση του Khamenei σε αυτές τις αποτυχίες ήταν ιδιαίτερα ήπια.
Στις 11 Δεκεμβρίου 2024, απέφυγε να αναφερθεί στη κυρίαρχη φράξια της Συρίας, την Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), ή τον ηγέτη της, al Golani.
Αντίθετα, προέβλεψε ότι η Συρία θα βυθιστεί σε μια ανταρσία παρόμοια με αυτή στη μετά Saddam εποχή στο Ιράκ.
Αυτή η αινιγματική δήλωση υποδηλώνει μια πιθανή στρατηγική να εκμεταλλευθεί την αστάθεια για να ανακτήσει χαμένο έδαφος και να αποκαταστήσει την αποδυναμωμένη επιρροή του Ιράν.
Η σκιά των εκτεταμένων διαδηλώσεων του 2022 απλώνεται απειλητικά πάνω από την Τεχεράνη.
Οι προειδοποιήσεις κατά της λαϊκής εξέγερσης από ανώτερους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του ανώτατου ηγέτη, υπογραμμίζουν την ανησυχία της θεοκρατίας.
Τα λόγια του Khamenei αποκαλύπτουν όχι δύναμη, αλλά φόβο.
Τα μηνύματα Netanyahu
Στις 12 Δεκεμβρίου 2024, ο Netanyahu απευθύνθηκε απευθείας στον ιρανικό λαό – για τρίτη φορά μέσα σε περίπου τρεις μήνες – καλώντας τους να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που παρουσιάζεται από την πτώση του Assad.
Το πιο αξιοσημείωτο ήταν η προσπάθειά του να επικαλεστεί το σύνθημα της εξέγερσης του 2022 στα Περσικά: "Zan, Zendegi, Azadi" (Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία), το οποίο ενθουσίασε και =τους Ιρανούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η ειρήνη στη Μέση Ανατολή εξαρτάται τώρα από τη Συρία
Από το 2012, η Συρία υπήρξε το πεδίο σύγκρουσης μεταξύ περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων - ΗΠΑ, Ρωσία και τρεις συμμαχίες: Ιράν και Hezbollah, Τουρκία και οι μοναρχίες του Περσικού Κόλπου υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας.
Αν και υπήρξαν ενωμένες για λίγο κατά του ISIS, η πτώση της τρομοκρατικής ομάδας μέχρι το 2022 αποκατέστησε τους παλαιούς ανταγωνισμούς.
Η Τουρκία, υπό τον Erdogan έπαιξε επιδέξια και επικίνδυνα, χειριζόμενη τις συγκρούσεις με τον Assad, το ISIS και τους Κούρδους, ενώ αναβίωνε τις οθωμανικές φιλοδοξίες για περιφερειακή κυριαρχία.
Ανατροπή στην ισορροπία δυνάμεων
Οι επιχειρήσεις του Ισραήλ κατά της Hezbollah και του Ιράν έχουν ανατρέψει την ισορροπία δυνάμεων και ακούσια ενίσχυσαν τις φιλοδοξίες της Τουρκίας.
Οι αποφάσεις του Netanyahu, με την υποστήριξη του προέδρου Biden, προκάλεσαν αμέτρητο πόνο στους Παλαιστίνιους και οδήγησαν ακόμα σε μια χωρίς προηγούμενο υπόθεση κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο.
Αλλά έπληξαν επίσης το εύθραυστο σιιτικό imperium του Ιράν.
Το στοίχημα δεκαετιών του Khamenei, που έριξε δισεκατομμύρια για τις περιφερειακές φιλοδοξίες από το 1989, τώρα απειλεί την εξουσία του.
Νέα Μέση Ανατολή
Στις αρχές του 2025, η Τουρκία και οι Άραβες σύμμαχοί της έχουν μια ιστορική ευκαιρία να διαμορφώσουν μια νέα Μέση Ανατολή.
Ο Erdogan, πάντα καχύποπτος με το Ισραήλ αλλά πρόθυμος να εκμεταλλευτεί τη στιγμή, χρησιμοποίησε την τουρκική κατασκοπεία για να επιτρέψει στην HTS να ανατρέψει τον Assad.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Trump περιέγραψε τα γεγονότα στη Συρία ως μια «μη φιλική εξαγορά» από την Τουρκία, στέλνοντας ένα σήμα ανησυχίας για τις φιλοδοξίες της Άγκυρας.
Αλλά η Τουρκία μόνη της δεν μπορεί να ξαναχτίσει τη Συρία και να διαχειριστεί την επιστροφή εκατομμυρίων προσφύγων.
Αυτό μπορεί να απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια και επένδυση από τη Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα.
Ανασυγκρότηση
Σε αυτή τη κρίσιμη στιγμή, οι περιφερειακές δυνάμεις πρέπει να αποφύγουν να επικεντρωθούν μόνο στη λύση της σύγκρουσης Ισραήλ-Παλαιστίνης.
Μια συντονισμένη προσπάθεια για την ανασυγκρότηση της Συρίας θα μπορούσε να αλλάξει τη μοίρα της περιοχής.
Η Συρία υπό την ηγεσία του al Golani είναι απίθανο να προχωρήσει σε κανονικοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ.
Παρ' όλα αυτά, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι εκατομμύρια επιστρέφοντες πρόσφυγες θα επιθυμούσαν έναν νέο πόλεμο.
Αυτοί οι άνθρωποι αναζητούν όχι τη μάχη, αλλά την ήσυχη αξιοπρέπεια της ανοικοδόμησης των σπιτιών τους και της ζωής τους.
Μια τολμηρή, οραματική προσπάθεια για την αναβάθμιση της Συρίας θα μπορούσε να αλλάξει τη μοίρα των πιο ταλαιπωρημένων της περιοχής των Σύρων, Λιβανέζων και Παλαιστινίων.
Όσο για το Ιράν, το στοίχημα του Khamenei και των διοικητών των Φρουρών της Επανάστασης φαίνεται να έχει αποτύχει, αφήνοντάς τους στη πιο επικίνδυνη θέση τους από ποτέ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών