Το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να είναι ένας όμορφος προορισμός για τουρίστες, αλλά μπορεί να είναι Κόλαση στη Γη για όσους αναγκάζονται να ζήσουν εκεί
Το Αζερμπαϊτζάν μοιάζει με έναν λαμπερό ευρωπαϊκό παράδεισο, με πολυτελή καταστήματα και σύγχρονες πόλεις όπως το Μπακού.
Όμως, πίσω από αυτή την επιφάνεια κρύβεται μια σκοτεινή πραγματικότητα: καταπίεση, θρησκευτικός έλεγχος και πολιτική βία που πνίγουν την ελευθερία. Ο αναλυτής Michael Rubin αποκαλύπτει την ανησυχητική εικόνα μιας χώρας όπου σημαίες της Hezbollah κυματίζουν ανοικτά και η αλήθεια παραμένει φυλακισμένη στις σκιές της ελίτ που κυβερνά.
Στις 11 Μαΐου 2025, ο Dennis Lennox περιέγραψε στην εφημερίδα The Christian Post το ταξίδι του στο Αζερμπαϊτζάν.
Αναφέρεται στην πλούσια ιστορία του και σημειώνει ότι η πρωτεύουσα Μπακού «θα μπορούσε να είναι η τηλεοπτική αντιγραφή οποιασδήποτε ευρωπαϊκής πόλης».
Υπάρχει όμως ο κίνδυνος να προσγειωθείς ξαφνικά σε έναν τόπο και να πιστέψεις ότι οι συνομιλητές σου είναι ειλικρινείς.
«Έμαθα αυτό το μάθημα στο πρώτο μου ταξίδι στο Αζερμπαϊτζάν.
Έδωσα μια διάλεξη σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της χώρας.
Καθηγητές και φοιτητές ύμνησαν το καθεστώς, μίλησαν για την ανάπτυξη και επαίνεσαν τη σοφία και την ανεκτικότητα του προέδρου Ilham Aliyev» σημειώνει ο Michael Rubin και συνεχίζει: «Ένας καθηγητής προσφέρθηκε να με επιστρέψει στο ξενοδοχείο.
“Μην πιστέψεις ούτε λέξη από όσα άκουσες” με προειδοποίησε…
Λίγες μέρες αργότερα, περιηγήθηκα εκτός του Μπακού, πέρα από τα πολυτελή καταστήματα όπως Bulgari και Bugatti που βρίσκονται στην παραλιακή λεωφόρο και επισκέπτονται οι τουρίστες, αλλά που λίγοι Αζέροι εκτός της κυρίαρχης ελίτ μπορούν να αντέξουν οικονομικά.
Αυτό που είδα λίγο έξω από το Μπακού ήταν εντυπωσιακό: σημαίες της Hezbollah να κυματίζουν ανοιχτά στο Ναρνταράν, μια πόλη μόλις 15 μίλια από το κέντρο του Μπακού».
Κάποια μέρη της χώρας θα μπορούσαν να είναι η τηλεοπτική αντιγραφή όχι μόνο του Βερολίνου ή των Βρυξελλών, αλλά και της Βηρυτού ή της Βαγδάτης.
Στη συνέχεια, ο αναλυτής επισημαίνει: «Λίγο πιο πέρα επισκέφθηκα ορεινά χωριά χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα ή τρεχούμενο νερό, μια συγκλονιστική αντίθεση με τις τουριστικές περιοχές του Μπακού.
Αυτή η στέρηση είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή αν αναλογιστεί κανείς τον τεράστιο πλούτο του Αζερμπαϊτζάν από υδρογονάνθρακες.
Η χώρα λαμβάνει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, τόσο μέσω της συνεργασίας με την BP και τη ρωσική Lukoil, όσο και μέσω αντλήσεων πετρελαίου από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, σε ένα σύστημα ανταλλαγής.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι Αζέροι δεν επωφελούνται από αυτά τα πλούτη όσο η οικογένεια Aliyev που κυβερνά, ή ακόμη λιγότερο ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin και ο Τούρκος ομόλογός του Recep Tayyip Erdogan».
Το κατά κεφαλήν εισόδημα στο Αζερμπαϊτζάν είναι χαμηλότερο από αυτό της γειτονικής Αρμενίας και της Γεωργίας, παρά το γεγονός ότι καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει έσοδα από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.
Ο λόγος είναι απλός: οι ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν εκτρέπουν τον φυσικό πλούτο σε ακίνητα στο Λονδίνο και σε υπεράκτιες τράπεζες, ενώ οι πολίτες τους παλεύουν για την επιβίωση.
Οι πρώτες εντυπώσεις μπορεί επίσης να είναι παραπλανητικές όσον αφορά την θρησκευτική ελευθερία.
Πράγματι, στο Αζερμπαϊτζάν ζουν και Χριστιανοί και Εβραίοι δίπλα στη μουσουλμανική πλειοψηφία, όπως και στην Αρμενία ζουν μουσουλμάνοι και Εβραίοι δίπλα στην πλειοψηφία των Χριστιανών.
Υπάρχει, όμως, μια σημαντική διαφορά: στην Αρμενία η θρησκευτική ποικιλομορφία είναι οργανική.
Στο Αζερμπαϊτζάν, οι εκκλησίες, οι συναγωγές και οι εκπρόσωποι των κοινοτήτων είναι περισσότερο «ζωντανά μουσεία».
Οι χριστιανοί ιερείς πρέπει να λένε τα «σωστά» πράγματα, αλλιώς κινδυνεύουν με φυλάκιση ή και χειρότερα.
Γι’ αυτό, στις 5 Ιουνίου 2025, η Επιτροπή των ΗΠΑ για τη Διεθνή Θρησκευτική Ελευθερία θα διοργανώσει ειδική ακρόαση για το Αζερμπαϊτζάν — κάτι που δεν χρειάζεται για την Αρμενία ή τη Γεωργία.
Στην πρόσφατη έκθεσή της, η Επιτροπή κάλεσε το Υπουργείο Εξωτερικών να διατηρήσει το Αζερμπαϊτζάν στη Λίστα Ειδικής Παρακολούθησης για χώρες που παραβιάζουν ή καταπιέζουν τη θρησκευτική ελευθερία.
Δεν προκαλεί έκπληξη που οι συνομιλητές του Lennox φοβούνται να περιγράψουν το Αζερμπαϊτζάν ως κάτι άλλο πέρα από έναν ανεκτικό παράδεισο.
Η Freedom House, που μετρά τις πολιτικές ελευθερίες, δίνει στο Αζερμπαϊτζάν βαθμολογία 7 στα 100, χαμηλότερη από αυτήν της Κίνας, της Ρωσίας και του Ιράν, και μόλις ελαφρώς πάνω από το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν και τη Βόρεια Κορέα.
Όπως οι Βορειοκορεάτες δοξάζουν τον Αγαπημένο Ηγέτη, έτσι και οι Αζέροι δοξάζουν το καθεστώς Aliyev.
Η εσωτερική ασφάλεια είναι παντού και ακόμη και μια υποψία κριτικής μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης.
Το Nagorno-Karabakh
Σύμφωνα με τον Rubin, ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο από τη σύντομη επίσκεψη του Lennox στο Αζερμπαϊτζάν ήταν το σχόλιό του ότι «ναι, το θέμα των Αρμενίων είναι πολύπλοκο, αλλά ελπίζει ότι μια ειρηνευτική συμφωνία θα το λύσει, αν η Αρμενία απομακρυνθεί από την τροχιά του Putin».
Πρώτον, το «αρμενικό θέμα» δεν είναι πιο πολύπλοκο από το Νιγηρία ή την Κίνα, όπου τα καθεστώτα καταπιέζουν τη θρησκευτική ελευθερία, φυλακίζουν ή και σφαγιάζουν Χριστιανούς για την πίστη τους.
Η ιστορία έχει σημασία: Το Nagorno-Karabakh ήταν περιοχή με χριστιανικό πληθυσμό για πάνω από 1.300 χρόνια.
Ακόμη και υπό περσική κυριαρχία τον 17ο, 18ο και αρχές 19ου αιώνα, παρέμεινε χριστιανική καθώς οι μουσουλμάνοι ηγεμόνες επέτρεπαν στους χριστιανούς να διατηρούν τη γλώσσα, τις εκκλησίες και τη θρησκεία τους.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησε να εισβάλει στην Αρμενία και το Nagorno-Karabakh μετά την ανεξαρτησία τους στις αρχές του 20ού αιώνα, ως δεύτερο και τελευταίο κεφάλαιο της Αρμενικής Γενοκτονίας.
Οι Αρμένιοι απώθησαν τις οθωμανικές (και αζερικές) επιθέσεις, αλλά δεν ήταν αρκετοί απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, που κατέλαβε ολόκληρη την περιοχή του Καυκάσου.
Ο Ιωσήφ Στάλιν τότε δώρισε το Nagorno-Karabakh στο Αζερμπαϊτζάν, όχι επειδή είχε αζερικό πληθυσμό, αλλά ακριβώς επειδή δεν είχε.
Ο στόχος του ήταν να δημιουργήσει μια περιοχή-παζλ, ώστε οι ονομαζόμενες εθνικές δημοκρατίες να εξαρτώνται από τη Μόσχα.
Παρ’ όλα αυτά, το Nagorno-Karabakh ήταν ακόμη αυτόνομη περιοχή.
Υπήρχε και μια ειρωνεία: Παρότι το Αζερμπαϊτζάν προσπάθησε να εγκαταστήσει Αζέρους στην περιοχή, λίγοι είχαν ρίζες εκεί και τελικά επέστρεψαν στην ακτή της Κασπίας.
Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι κάτοικοι του Nagorno-Karabakh ζήτησαν ανεξαρτησία, όπως τους επέτρεπε το σύνταγμα.
Σε δημοψήφισμα που ακολούθησε, το 99% υποστήριξε την απόσχιση.
Εθνικιστές του Αζερμπαϊτζάν οργάνωσαν πογκρόμ στο Μπακού και προσπάθησαν να διώξουν τους Αρμένιους.
Δεν τα κατάφεραν το 1991, αλλά το 2023 το πέτυχαν.
Από τότε, το Αζερμπαϊτζάν έχει ανατινάξει εκκλησίες, ισοπέδωσε νεκροταφεία και εξαφάνισε επιγραφές αιώνων.
Το ζήτημα δεν ήταν ποτέ η παρουσία της Αρμενίας στην τροχιά του Putin.
Η Αρμενία έχει ξεκάθαρα στραφεί προς τη Δύση.
Ο πατέρας του Aliyev ήταν μέλος της κεντρικής επιτροπής της Σοβιετικής Ένωσης και επικεφαλής της KGB στο Αζερμπαϊτζάν• πολιτισμικά, ο Aliyev και ο Putin μεγάλωσαν στον ίδιο χώρο.
«Το πρόβλημα είναι ο ισχυρισμός του Aliyev ότι όλη η Αρμενία ανήκει σε εκείνον.
Οι Αρμένιοι καταλαβαίνουν αυτό που οι Αζέροι αρνούνται: δεν υπάρχει πραγματική διαφορά γης, αλλά μια αζερική διαμάχη για την ύπαρξη αυτόχθονων Χριστιανών στην καρδιά του Καυκάσου.
Το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να είναι ένας όμορφος προορισμός για τουρίστες, αλλά μπορεί να είναι Κόλαση στη Γη για όσους αναγκάζονται να ζήσουν εκεί, ειδικά αν έχουν ειλικρινείς θρησκευτικές πεποιθήσεις που θέλουν να ασκήσουν ελεύθερα» καταλήγει ο Rubin.
www.bankingnews.gr
Όμως, πίσω από αυτή την επιφάνεια κρύβεται μια σκοτεινή πραγματικότητα: καταπίεση, θρησκευτικός έλεγχος και πολιτική βία που πνίγουν την ελευθερία. Ο αναλυτής Michael Rubin αποκαλύπτει την ανησυχητική εικόνα μιας χώρας όπου σημαίες της Hezbollah κυματίζουν ανοικτά και η αλήθεια παραμένει φυλακισμένη στις σκιές της ελίτ που κυβερνά.
Στις 11 Μαΐου 2025, ο Dennis Lennox περιέγραψε στην εφημερίδα The Christian Post το ταξίδι του στο Αζερμπαϊτζάν.
Αναφέρεται στην πλούσια ιστορία του και σημειώνει ότι η πρωτεύουσα Μπακού «θα μπορούσε να είναι η τηλεοπτική αντιγραφή οποιασδήποτε ευρωπαϊκής πόλης».
Υπάρχει όμως ο κίνδυνος να προσγειωθείς ξαφνικά σε έναν τόπο και να πιστέψεις ότι οι συνομιλητές σου είναι ειλικρινείς.
«Έμαθα αυτό το μάθημα στο πρώτο μου ταξίδι στο Αζερμπαϊτζάν.
Έδωσα μια διάλεξη σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της χώρας.
Καθηγητές και φοιτητές ύμνησαν το καθεστώς, μίλησαν για την ανάπτυξη και επαίνεσαν τη σοφία και την ανεκτικότητα του προέδρου Ilham Aliyev» σημειώνει ο Michael Rubin και συνεχίζει: «Ένας καθηγητής προσφέρθηκε να με επιστρέψει στο ξενοδοχείο.
“Μην πιστέψεις ούτε λέξη από όσα άκουσες” με προειδοποίησε…
Λίγες μέρες αργότερα, περιηγήθηκα εκτός του Μπακού, πέρα από τα πολυτελή καταστήματα όπως Bulgari και Bugatti που βρίσκονται στην παραλιακή λεωφόρο και επισκέπτονται οι τουρίστες, αλλά που λίγοι Αζέροι εκτός της κυρίαρχης ελίτ μπορούν να αντέξουν οικονομικά.
Αυτό που είδα λίγο έξω από το Μπακού ήταν εντυπωσιακό: σημαίες της Hezbollah να κυματίζουν ανοιχτά στο Ναρνταράν, μια πόλη μόλις 15 μίλια από το κέντρο του Μπακού».
Κάποια μέρη της χώρας θα μπορούσαν να είναι η τηλεοπτική αντιγραφή όχι μόνο του Βερολίνου ή των Βρυξελλών, αλλά και της Βηρυτού ή της Βαγδάτης.
Στη συνέχεια, ο αναλυτής επισημαίνει: «Λίγο πιο πέρα επισκέφθηκα ορεινά χωριά χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα ή τρεχούμενο νερό, μια συγκλονιστική αντίθεση με τις τουριστικές περιοχές του Μπακού.
Αυτή η στέρηση είναι ακόμα πιο εντυπωσιακή αν αναλογιστεί κανείς τον τεράστιο πλούτο του Αζερμπαϊτζάν από υδρογονάνθρακες.
Η χώρα λαμβάνει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, τόσο μέσω της συνεργασίας με την BP και τη ρωσική Lukoil, όσο και μέσω αντλήσεων πετρελαίου από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, σε ένα σύστημα ανταλλαγής.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι Αζέροι δεν επωφελούνται από αυτά τα πλούτη όσο η οικογένεια Aliyev που κυβερνά, ή ακόμη λιγότερο ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin και ο Τούρκος ομόλογός του Recep Tayyip Erdogan».
Το κατά κεφαλήν εισόδημα στο Αζερμπαϊτζάν είναι χαμηλότερο από αυτό της γειτονικής Αρμενίας και της Γεωργίας, παρά το γεγονός ότι καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει έσοδα από πετρέλαιο ή φυσικό αέριο.
Ο λόγος είναι απλός: οι ηγέτες του Αζερμπαϊτζάν εκτρέπουν τον φυσικό πλούτο σε ακίνητα στο Λονδίνο και σε υπεράκτιες τράπεζες, ενώ οι πολίτες τους παλεύουν για την επιβίωση.
Οι πρώτες εντυπώσεις μπορεί επίσης να είναι παραπλανητικές όσον αφορά την θρησκευτική ελευθερία.
Πράγματι, στο Αζερμπαϊτζάν ζουν και Χριστιανοί και Εβραίοι δίπλα στη μουσουλμανική πλειοψηφία, όπως και στην Αρμενία ζουν μουσουλμάνοι και Εβραίοι δίπλα στην πλειοψηφία των Χριστιανών.
Υπάρχει, όμως, μια σημαντική διαφορά: στην Αρμενία η θρησκευτική ποικιλομορφία είναι οργανική.
Στο Αζερμπαϊτζάν, οι εκκλησίες, οι συναγωγές και οι εκπρόσωποι των κοινοτήτων είναι περισσότερο «ζωντανά μουσεία».
Οι χριστιανοί ιερείς πρέπει να λένε τα «σωστά» πράγματα, αλλιώς κινδυνεύουν με φυλάκιση ή και χειρότερα.
Γι’ αυτό, στις 5 Ιουνίου 2025, η Επιτροπή των ΗΠΑ για τη Διεθνή Θρησκευτική Ελευθερία θα διοργανώσει ειδική ακρόαση για το Αζερμπαϊτζάν — κάτι που δεν χρειάζεται για την Αρμενία ή τη Γεωργία.
Στην πρόσφατη έκθεσή της, η Επιτροπή κάλεσε το Υπουργείο Εξωτερικών να διατηρήσει το Αζερμπαϊτζάν στη Λίστα Ειδικής Παρακολούθησης για χώρες που παραβιάζουν ή καταπιέζουν τη θρησκευτική ελευθερία.
Δεν προκαλεί έκπληξη που οι συνομιλητές του Lennox φοβούνται να περιγράψουν το Αζερμπαϊτζάν ως κάτι άλλο πέρα από έναν ανεκτικό παράδεισο.
Η Freedom House, που μετρά τις πολιτικές ελευθερίες, δίνει στο Αζερμπαϊτζάν βαθμολογία 7 στα 100, χαμηλότερη από αυτήν της Κίνας, της Ρωσίας και του Ιράν, και μόλις ελαφρώς πάνω από το Αφγανιστάν των Ταλιμπάν και τη Βόρεια Κορέα.
Όπως οι Βορειοκορεάτες δοξάζουν τον Αγαπημένο Ηγέτη, έτσι και οι Αζέροι δοξάζουν το καθεστώς Aliyev.
Η εσωτερική ασφάλεια είναι παντού και ακόμη και μια υποψία κριτικής μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης.
Το Nagorno-Karabakh
Σύμφωνα με τον Rubin, ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο από τη σύντομη επίσκεψη του Lennox στο Αζερμπαϊτζάν ήταν το σχόλιό του ότι «ναι, το θέμα των Αρμενίων είναι πολύπλοκο, αλλά ελπίζει ότι μια ειρηνευτική συμφωνία θα το λύσει, αν η Αρμενία απομακρυνθεί από την τροχιά του Putin».
Πρώτον, το «αρμενικό θέμα» δεν είναι πιο πολύπλοκο από το Νιγηρία ή την Κίνα, όπου τα καθεστώτα καταπιέζουν τη θρησκευτική ελευθερία, φυλακίζουν ή και σφαγιάζουν Χριστιανούς για την πίστη τους.
Η ιστορία έχει σημασία: Το Nagorno-Karabakh ήταν περιοχή με χριστιανικό πληθυσμό για πάνω από 1.300 χρόνια.
Ακόμη και υπό περσική κυριαρχία τον 17ο, 18ο και αρχές 19ου αιώνα, παρέμεινε χριστιανική καθώς οι μουσουλμάνοι ηγεμόνες επέτρεπαν στους χριστιανούς να διατηρούν τη γλώσσα, τις εκκλησίες και τη θρησκεία τους.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησε να εισβάλει στην Αρμενία και το Nagorno-Karabakh μετά την ανεξαρτησία τους στις αρχές του 20ού αιώνα, ως δεύτερο και τελευταίο κεφάλαιο της Αρμενικής Γενοκτονίας.
Οι Αρμένιοι απώθησαν τις οθωμανικές (και αζερικές) επιθέσεις, αλλά δεν ήταν αρκετοί απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, που κατέλαβε ολόκληρη την περιοχή του Καυκάσου.
Ο Ιωσήφ Στάλιν τότε δώρισε το Nagorno-Karabakh στο Αζερμπαϊτζάν, όχι επειδή είχε αζερικό πληθυσμό, αλλά ακριβώς επειδή δεν είχε.
Ο στόχος του ήταν να δημιουργήσει μια περιοχή-παζλ, ώστε οι ονομαζόμενες εθνικές δημοκρατίες να εξαρτώνται από τη Μόσχα.
Παρ’ όλα αυτά, το Nagorno-Karabakh ήταν ακόμη αυτόνομη περιοχή.
Υπήρχε και μια ειρωνεία: Παρότι το Αζερμπαϊτζάν προσπάθησε να εγκαταστήσει Αζέρους στην περιοχή, λίγοι είχαν ρίζες εκεί και τελικά επέστρεψαν στην ακτή της Κασπίας.
Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι κάτοικοι του Nagorno-Karabakh ζήτησαν ανεξαρτησία, όπως τους επέτρεπε το σύνταγμα.
Σε δημοψήφισμα που ακολούθησε, το 99% υποστήριξε την απόσχιση.
Εθνικιστές του Αζερμπαϊτζάν οργάνωσαν πογκρόμ στο Μπακού και προσπάθησαν να διώξουν τους Αρμένιους.
Δεν τα κατάφεραν το 1991, αλλά το 2023 το πέτυχαν.
Από τότε, το Αζερμπαϊτζάν έχει ανατινάξει εκκλησίες, ισοπέδωσε νεκροταφεία και εξαφάνισε επιγραφές αιώνων.
Το ζήτημα δεν ήταν ποτέ η παρουσία της Αρμενίας στην τροχιά του Putin.
Η Αρμενία έχει ξεκάθαρα στραφεί προς τη Δύση.
Ο πατέρας του Aliyev ήταν μέλος της κεντρικής επιτροπής της Σοβιετικής Ένωσης και επικεφαλής της KGB στο Αζερμπαϊτζάν• πολιτισμικά, ο Aliyev και ο Putin μεγάλωσαν στον ίδιο χώρο.
«Το πρόβλημα είναι ο ισχυρισμός του Aliyev ότι όλη η Αρμενία ανήκει σε εκείνον.
Οι Αρμένιοι καταλαβαίνουν αυτό που οι Αζέροι αρνούνται: δεν υπάρχει πραγματική διαφορά γης, αλλά μια αζερική διαμάχη για την ύπαρξη αυτόχθονων Χριστιανών στην καρδιά του Καυκάσου.
Το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να είναι ένας όμορφος προορισμός για τουρίστες, αλλά μπορεί να είναι Κόλαση στη Γη για όσους αναγκάζονται να ζήσουν εκεί, ειδικά αν έχουν ειλικρινείς θρησκευτικές πεποιθήσεις που θέλουν να ασκήσουν ελεύθερα» καταλήγει ο Rubin.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών