Και 2 καυτά ερωτήματα: Μπορεί μια συμφωνία του 1944 να προσφέρει λύση σε έναν πόλεμο του 21ου αιώνα; - Είναι η παραχώρηση εδαφών το τίμημα της ειρήνης ή η αρχή μιας νέας, πιο επικίνδυνης εποχής;
(upd2) Τη στιγμή που η Ουκρανία αδυνατεί να αντισταθεί στην προέλαση του ρωσικού στρατού, κάτι που πλέον έχουν αντιληφθεί οι πάντες στη Δύση - ακόμα και οι πιο στενοί σύμμαχοι του Κιέβου - στο προσκήνιο επανέρχονται διάφορα σενάρια για το πώς μπορεί να τερματιστεί ο πόλεμος και για το ποια θα είναι η τύχη της Ουκρανίας την επόμενη ημέρα.
Ήδη αναφέρεται πως οι εγγυήσεις ασφαλείας που συζητούνται - παρασκηνιακά - στην Ευρώπη προβλέπουν… τον διαμελισμό της Ουκρανίας σε τρεις ζώνες: σε μια ρωσική, σε μια αποστρατιωτικοποιημένη που θα έχει πλάτος από 40 μέχρι 200 χιλιόμετρα και σε μια δυτική, της οποίας τα όρια δεν έχουν καθοριστεί ακόμα.
Και ενώ η μοίρα της Ουκρανίας έχει ήδη κριθεί, και απομένουν οι τελευταίες πινελιές για να σφραγιστεί, στο τραπέζι… επιστρέφει ένα ξεχασμένο ιστορικό προηγούμενο: το μοντέλο της «φινλανδοποίησης».
Τρία διαφορετικά σενάρια – από τη Φινλανδία του Ψυχρού Πολέμου, την Αυστρία της ουδετερότητας, μέχρι τη διχοτομημένη Κορέα – εξετάζονται ως πιθανά φινάλε για τη μεγαλύτερη στρατιωτική σύρραξη της Ευρώπης από το 1945, αν και πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως είναι πολύ πιθανό να υπάρξει και ένα… τέταρτο σενάριο που ... υπόσχεται ένα ακόμα μεγαλύτερο σοκ για το Κίεβο.
Είναι όμως η παραχώρηση εδαφών το τίμημα της ειρήνης ή η αρχή μιας νέας, πιο επικίνδυνης εποχής;
Και το κυριότερο: Μπορεί πράγματι μια συμφωνία του 1944 να προσφέρει λύση σε έναν πόλεμο του 21ου αιώνα;
Ευρωπαίος ηγέτης προέβλεψε τη διαίρεση της Ουκρανίας σε τρία μέρη, Ρωσική ζώνη, ουδέτερη ζώνη και δυτική ζώνη
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Viktor Orban προέβλεψε ότι η Ουκρανία θα διαιρεθεί σε τρία μέρη μετά το τέλος της σύγκρουσης. Ο Ρώσος στρατιωτικός ανταποκριτής Yuri Kotenok διαφωνεί με αυτή την προσέγγιση… η Ουκρανία πράγματι θα διαιρεθεί μετά το τέλος της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης (SVO), αλλά με διαφορετικό σενάριο.
Σύμφωνα με τον Viktor Orban, μετά το τέλος των εχθροπραξιών, η Ουκρανία θα χωριστεί σε τρία μέρη.
Κατά τη γνώμη του, αυτό σημαίνουν οι εγγυήσεις ασφαλείας που συζητά αυτή τη στιγμή η Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα της διαίρεσης της Ουκρανίας θα είναι μια ρωσική ζώνη, μια ουδέτερη ζώνη και, η δυτική ζώνη.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός σημείωσε ότι η Δύση ουσιαστικά αναγνώρισε την ύπαρξη της ρωσικής ζώνης.
«Η ρωσική ζώνη έχει ήδη δημιουργηθεί.
Καλύπτει περίπου το 20% του εδάφους της Ουκρανίας», δήλωσε ο Viktor Orban.
Ταυτόχρονα, «τίποτα συγκεκριμένο δεν μπορεί να ειπωθεί για τα περιγράμματα και το καθεστώς της Δυτικής ζώνης», σημείωσε ο πολιτικός.
Σύμφωνα με τον Ούγγρο πρωθυπουργό, αυτή τη στιγμή διεξάγεται συζήτηση για τη δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης και πόσα χιλιόμετρα θα είναι.
Ο πολεμικός ανταποκριτής Yuri Kotenok, σχολιάζοντας τον Ούγγρο πρωθυπουργό, σημείωσε ότι, δεν θα υπάρχουν ρωσικές και ουκρανικές ζώνες στην Ουκρανία μετά το τέλος της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας.
Δεν θα υπάρχει «ρωσικό τμήμα της Ουκρανίας», θα υπάρχει Ρωσία.
Και δεν θα υπάρχει ούτε «ουκρανικό» τμήμα - θα υπάρχει δυτικό τμήμα της Ρωσίας.
Σύμφωνα με τον Yuri Kotenok, ανεξάρτητα από το πόσες περιοχές παραμένουν επίσημα υπό τον έλεγχο του Κιέβου, «αυτό δεν θα έχει πλέον καμία σχέση με την Ουκρανία».
Επιπλέον, ο πολεμικός ανταποκριτής πιστεύει ότι η «πραγματική διαπραγμάτευση» για το ζήτημα της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης δεν έχει ακόμη ξεκινήσει, παρά το γεγονός ότι είναι «από πολλές απόψεις καθοριστική».
«Λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο το πλάτος της ουδέτερης ζώνης, αλλά και το ποιος θα την ελέγχει».
Πρότυπο για την Oυκρανία;
Στις 18 Αυγούστου, στη σύνοδο κορυφής των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και ευρωπαϊκών κρατών στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος της Φινλανδίας Alexander Stubb αναφέρθηκε απροσδόκητα στους σοβιετο-φινλανδικούς πολέμους, κάνοντας παραλληλισμό με μια πιθανή ειρηνική διευθέτηση στην Ουκρανία.
Αργότερα, απέφυγε την άμεση σύγκριση, ενώ τα φινλανδικά ΜΜΕ χαρακτήρισαν τα λόγια του ανακριβή.
Ωστόσο, αυτή η δήλωση έδωσε το έναυσμα για μια νέα συζήτηση: μπορεί η μεταπολεμική πορεία της Φινλανδίας - ουδέτερης, κυρίαρχης αλλά φιλικής προς τη Σοβιετική Ένωση - να αποτελέσει πρότυπο για την Ουκρανία;
Μέσα στη διαμάχη περί «φινλανδοποίησης», όλο και περισσότεροι ειδικοί και πολιτικοί θυμούνται και άλλα σενάρια — όπως το κορεατικό και το αυστριακό.
Τι σημαίνει όμως φινλανδοποίηση, γιατί ακούγεται συχνότερα το φινλανδικό μοντέλο και σε τι διαφέρει από τα υπόλοιπα.
Η λύση του 1944
«Βρήκαμε λύση το 1944 και νομίζω πως μπορούμε να βρούμε λύση και το 2025», δήλωσε ο πρόεδρος της Φινλανδίας Alexander Stubb κατά τη συνάντησή του με τους ηγέτες των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και της Ευρώπης στον Λευκό Οίκο, σχολιάζοντας τις προοπτικές διευθέτησης του ουκρανικού ζητήματος.
Οι σοβιετο-φινλανδικοί πόλεμοι έχουν αναφερθεί ξανά στο παρελθόν — για να τονιστεί η εικόνα της Ρωσίας ως επιτιθέμενου και της Ουκρανίας ως χώρας που μάχεται για την ανεξαρτησία της.
Αυτή τη φορά όμως η έμφαση ήταν διαφορετική: έγινε λόγος για την αποχώρηση της Φινλανδίας από τον πόλεμο με υποχωρήσεις και συμβιβασμούς ως πιθανό μοντέλο για την Ουκρανία.
Ο αρχισυντάκτης του περιοδικού Russia in Global Affairs, Fyodor Lukyanov, σχολίασε: «Η φινλανδοποίηση, όπως φαίνεται, δεν είναι πια βρισιά.
Είναι λύση».
Στον Economist επίσης δημοσιεύθηκε άρθρο με τον εύγλωττο τίτλο: «Τι μπορεί να διδάξει η Φινλανδία στην Ουκρανία για τον πόλεμο και την ειρήνη».
Ο φινλανδικός δρόμος προς την ειρήνη
Η αποχώρηση της Φινλανδίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο είχε συμμαχήσει με τη ναζιστική Γερμανία, θεωρείται ιστορικά μοναδικό μοντέλο.
Η χώρα πολέμησε δύο φορές με τη Σοβιετική Ένωση, ηττήθηκε και τις δύο, αλλά διατήρησε την ανεξαρτησία της, κάνοντας σοβαρές υποχωρήσεις και περνώντας σε σχέσεις αμοιβαίου συμφέροντος με τον σοβιετικό γείτονά της.
Οι όροι της Συμφωνίας Εκεχειρίας της Μόσχας το 1944 ήταν εξαιρετικά σκληροί:
- καταβολή αποζημιώσεων ύψους 300 εκατομμυρίων δολαρίων σε είδος
- μείωση του στρατού σε επίπεδο καιρού ειρήνης
- παραχώρηση στην ΕΣΣΔ της Καρελίας, της περιοχής Salla, αρκετών νησιών στον Κόλπο της Φινλανδίας και του πλούσιου σε νικέλιο Petsamo
- μίσθωση της χερσονήσου Porkkala κοντά στο Ελσίνκι για 50 έτη για σοβιετική στρατιωτική βάση
- άρση της απαγόρευσης για κομμουνιστικές οργανώσεις
- διεξαγωγή δικών για εγκλήματα πολέμου.
Επιπλέον, η Φινλανδία όφειλε να αφοπλίσει τα γερμανικά στρατεύματα στο έδαφός της, γεγονός που οδήγησε σε νέο πόλεμο, αυτή τη φορά κατά της ναζιστικής Γερμανίας.
Τι πέτυχαν οι Φινλανδοί
Ωστόσο, η ΕΣΣΔ δεν πέτυχε όλα όσα ήθελε: η Φινλανδία διατήρησε την ανεξαρτησία της και απέφυγε αλλαγή καθεστώτος.
Οι σοβιετικές αρχές καταλάβαιναν ότι οι Φινλανδοί θα πολεμούσαν μέχρι τέλους και η προσάρτησή τους θα δημιουργούσε μόνιμη εστία έντασης.
«Έκαναν έξυπνα που δεν την προσάρτησαν.
Θα είχαν μια μόνιμη πληγή.
Οι άνθρωποι εκεί είναι πολύ πεισματάρηδες, πολύ πεισματάρηδες» είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο Vyacheslav Molotov, υπουργός Εξωτερικών της ΕΣΣΔ.
Αλλαγή στρατηγικής
Μετά τον πόλεμο, η Φινλανδία άλλαξε στρατηγική εξωτερικής πολιτικής.
Από την ένταση του Μεσοπολέμου πέρασε σε ρεαλιστική συνεργασία με τη Σοβιετική Ένωση υπό τους προέδρους Juho Kusti Paasikivi και Urho Kekkonen.
«Ο Urho Kekkonen ενεργούσε πάντα με βάση την αρχή: «Με τη Σοβιετική Ένωση - όσο χρειάζεται, με τη Δύση - όσο είναι δυνατόν» επισημαίνει ο Dmitry Trenin, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Στρατηγικής Οικονομίας του Εθνικού Ερευνητικού Πανεπιστημίου Ανώτατης Οικονομικής Σχολής.
Χάρη σε αυτή την προσέγγιση, η Φινλανδία ανέκαμψε ταχύτατα και έγινε μία από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, με ισχυρή βιομηχανία, υψηλό βιοτικό επίπεδο και ισχυρό στρατό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΑΕΠ της Φινλανδίας αυξήθηκε 12 φορές τη δεκαετία του 1970–1990.
Η «φινλανδοποίηση»
Ωστόσο, η ανεξαρτησία της ήταν περιορισμένη.
Η φινλανδική αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ ψήφιζε μαζί με τη σοβιετική.
Η χώρα αρνήθηκε το Σχέδιο Μάρσαλ και την ένταξη στο ΝΑΤΟ
Οι διορισμοί προέδρων και πρωθυπουργών γίνονταν με την έγκριση της ΕΣΣΔ.
Επίσης, η κυβέρνηση δεσμευόταν να εκδίδει Σοβιετικούς φυγάδες και να καταστέλλει αντικομμουνιστικές διαμαρτυρίες.
Έτσι δημιουργήθηκε ο όρος «φινλανδοποίηση» — εθελούσιος, αν και αναγκαστικός, περιορισμός της εθνικής κυριαρχίας υπέρ μιας ισχυρότερης δύναμης, για λόγους ασφάλειας και ωφέλειας.
Ενδιαφέρον είναι ότι ο όρος προήλθε όχι από τη Φινλανδία, αλλά από τη Δυτική Γερμανία (FRG) τη δεκαετία του 1970, όταν δεξιοί πολιτικοί κατηγορούσαν τον καγκελάριο Willy Brandt για την «ανατολική του πολιτική» και προειδοποιούσαν ότι η Γερμανία θα γινόταν «μια νέα Φινλανδία».
«Η Φινλανδία παρουσιάστηκε ως το επικίνδυνο μέλλον όσων επιθυμούσαν να φύγουν από το δυτικό μπλοκ και να επιλέξουν ουδετερότητα» τονίζει ο Kalevi Iskanius, αξιωματικός των Αμυντικών Δυνάμεων της Φινλανδίας.
«Η φινλανδοποίηση είναι προσβλητική»
Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Φινλανδία σταδιακά απομακρύνθηκε από το μοντέλο αυτό: εντάχθηκε στην ΕΕ, υποστήριξε τις αντιρωσικές κυρώσεις το 2014, ανέπτυξε σχέσεις με το ΝΑΤΟ και τελικά, το 2023, έγινε πλήρες μέλος της συμμαχίας.
Οι Φινλανδοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η πορεία αυτή ήταν αναγκαστική — δεν υπήρχε άλλη επιλογή.
Ορισμένοι μιλούν ακόμα και για «Σύνδρομο της Στοκχόλμης».
«Με τα χρόνια, η σχέση της Φινλανδίας με τη Σοβιετική Ένωση έγινε σαν αυτήν ομήρου και απαγωγέα, όπου ο όμηρος άρχισε σταδιακά να δικαιολογεί τον απαγωγέα» λέει ο Φινλανδός βουλευτής Lasse Lehtinen, ενώ ο Arkady Moshes, διευθυντής του προγράμματος για τη Ρωσία και την Ανατολική Γειτονία της ΕΕ στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων επισημαίνει ότι «σήμερα οι υπενθυμίσεις περί «φινλανδοποίησης» για κάποιους Φινλανδούς είναι προσβλητικές.
Είναι σαν να λέγαμε στη Γαλλία ότι η περίοδος 1940–1944 ήταν επιτυχημένη για τη χώρα».
Μοντέλο επίλυσης συγκρούσεων
Παρ’ όλα αυτά, το φινλανδικό μοντέλο εξακολουθεί να θεωρείται πιθανό παράδειγμα επίλυσης συγκρούσεων.
Παρόμοια πορεία ακολούθησε η Γεωργία μετά τον πόλεμο του 2008: η χώρα υπέστη ήττα, αλλά οι νέες αρχές επέλεξαν με τον καιρό μια πορεία πραγματιστικής συνεργασίας με τη Ρωσία.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τη Φινλανδία, η Γεωργία δεν υποχρεώθηκε επισήμως να αναγνωρίσει την απώλεια των εδαφών της.
Πρόταση Kissinger
Η ιδέα της «φινλανδοποίησης» της Ουκρανίας είχε ήδη συζητηθεί πριν την έναρξη των εχθροπραξιών.
Την είχε προτείνει ευθέως ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Henry Kissinger.
Τον Φεβρουάριο του 2022, για ένα τέτοιο μοντέλο μίλησε και ο πρόεδρος της Γαλλίας Emmanuel Macron, χαρακτηρίζοντάς το ως μία από τις πιθανές επιλογές για αποκλιμάκωση της έντασης.
Μετά την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η στάση απέναντι σε αυτή την ιδέα άλλαξε.
Απαράδεκτο σενάριο…
Πολιτικοί από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ άρχισαν να θεωρούν τη «φινλανδοποίηση» απαράδεκτο σενάριο, καθώς αυτό θα σήμαινε ότι η Ουκρανία, αν και έχανε μέρος των εδαφών της, θα διατηρούσε την ανεξαρτησία της και φυσιολογικές σχέσεις με τη Ρωσία.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να εκληφθεί ως ρωσική νίκη και κατάρρευση της διεθνούς τάξης.
«Ο Vladimir Putin ήλπιζε στη φινλανδοποίηση της Ευρώπης, αλλά αυτό που θα πάρει είναι η νατοποίηση της Ευρώπης» είχε αναφέρει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden.
Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί συνέχισαν να εξετάζουν την εφαρμογή της φινλανδικής εμπειρίας.
Διπλωματικός θρίαμβος
Ο Anatol Lieven, ανώτερος ερευνητής του Ινστιτούτου Υπεύθυνης Διακυβέρνησης Quincy, υπενθύμισε ότι για τη Φινλανδία αυτή η πορεία υπήρξε διπλωματικός θρίαμβος: η χώρα πέτυχε οικονομική ανάπτυξη και ενίσχυσε το διεθνές της κύρος.
Σήμερα, ο πρόεδρος της Φινλανδίας εκπροσωπεί την Ευρώπη στις διασκέψεις μαζί με τους ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας.
Κατά την άποψή του, ένα παρόμοιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτρέψει στην Ουκρανία όχι μόνο να διατηρήσει την ανεξαρτησία της, αλλά και να παρουσιάσει την έκβαση ως νίκη, γεγονός που θα βοηθούσε τις σημερινές ελίτ να παραμείνουν στην εξουσία.
«Η Ουκρανία θα μπορούσε να διδαχθεί από το παράδειγμα της Φινλανδίας: η παραχώρηση μέρους της επικράτειας, όσο επώδυνη κι αν είναι, ίσως αξίζει, αν έτσι διασφαλίζεται η ανεξαρτησία και η δυνατότητα οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης για το υπόλοιπο της χώρας» λέει ο Anatol Lieven.
Η περίπτωση της Αυστρίας
Το φινλανδικό μοντέλο δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα που χρησιμοποιείται στις συζητήσεις για το τέλος της σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Εξίσου σημαντική προσοχή έχει δοθεί και στην περίπτωση της Αυστρίας.
Το 1938, η Αυστρία προσαρτήθηκε από τη ναζιστική Γερμανία (Anschluss), αλλά μετά τον πόλεμο κατάφερε να επιστρέψει σε καθεστώς ουδετερότητας και δημοκρατίας, χωρίς να χάσει εδάφη.
Η πορεία της Αυστρίας μεταξύ 1945 και 1955 περιλάμβανε:
- διαίρεση της χώρας σε τέσσερις ζώνες κατοχής,
- αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της το 1955 στα προηγούμενα σύνορα,
- εγκαθίδρυση δημοκρατικού καθεστώτος,
- ανακήρυξη μόνιμης ουδετερότητας.
«Η Συνθήκη του 1955, που εγγυήθηκε την ουδετερότητα της Αυστρίας και βάσει της οποίας αποχώρησαν τα σοβιετικά και τα νατοϊκά στρατεύματα, άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη της χώρας ως επιτυχημένης και ευημερούσας δυτικής δημοκρατίας» λέει ο Lieven.
Ουδετερότητα
Σε αντίθεση με τη Φινλανδία, η Αυστρία συνεχίζει να τηρεί την ουδετερότητα και σήμερα.
Παρόλο που εντάχθηκε στην ΕΕ το 1995, οι αυστριακές αρχές εξακολουθούν να αρνούνται τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ.
«Είμαστε ουδέτερη χώρα.
Η ουδετερότητα δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Γι’ αυτό το θέμα του ΝΑΤΟ δεν τίθεται καν για εμάς» επισήμανε ο Καγκελάριος Karl Nehammer
Ωστόσο, ο ρόλος της Αυστρίας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δύσκολα μπορεί να συγκριθεί με τη στάση της Φινλανδίας ή της σημερινής Ουκρανίας.
«Η Αυστρία παρουσιάζει τον εαυτό της ως το πρώτο θύμα του ναζισμού, προσαρτημένη δια της βίας από τη Γερμανία, και το 1945 — ως απελευθερωμένη και επανεγκαθιδρυμένη δημοκρατία».
Το κορεατικό σενάριο
Μια ακόμα δημοφιλής αναλογία είναι με τον Πόλεμο της Κορέας (1950–1953).
Αυτό το σενάριο προτείνει:
- διαίρεση της χώρας κατά μήκος της γραμμής των εχθροπραξιών,
- δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης,
- υπογραφή συμφωνίας ανακωχής,
- απουσία ειρηνευτικής συμφωνίας ή αμοιβαίας αναγνώρισης.
Η εικόνα της Νότιας Κορέας ως ευημερούσας και δημοκρατικής χώρας με αμερικανικές βάσεις χρησιμοποιείται ενεργά από τις ουκρανικές αρχές ως επιχείρημα.
«Μετά τον πόλεμο στην Κορέα δεν υπογράφηκε ποτέ ειρηνευτική συμφωνία, ωστόσο η Νότια Κορέα κατάφερε να φτάσει στην ευημερία» έχει αναφέρει ο Ουκρανός πρόεδρος, Volodymyr Zelensky.
Ωστόσο, κατά τον Konstantin Asmolov, ανώτερο ερευνητή στο Κέντρο Κορεατικών Σπουδών του Ινστιτούτου Κίνας και Σύγχρονης Ασίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, η σύγκριση είναι λανθασμένη.
Όπως λέει, «ο Πόλεμος της Κορέας ήταν μια διεθνοποιημένη εμφύλια σύγκρουση που λανθασμένα θεωρείται ως πόλεμος δι’ αντιπροσώπων μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ.
Οι ρίζες της βρίσκονται σε εσωτερικές κορεατικές αντιθέσεις, όχι στο παγκόσμιο γεωπολιτικό παιχνίδι».
Κανένα «πάγωμα» της σύγκρουσης
Επιπλέον, το σενάριο μιας ειρήνευσης κατά μήκος της γραμμής του μετώπου δεν ικανοποιεί ούτε τη Ρωσία ούτε την Ουκρανία.
Στην Ουκρανία, μια τέτοια εκεχειρία θα εκληφθεί ως προσωρινή ανάπαυλα για ανασυγκρότηση και συνέχιση της μάχης.
Από την πλευρά της, η Ρωσία θα θεωρούσε απαράδεκτο ένα τέτοιο αποτέλεσμα, καθώς μέρος των νέων εδαφών θα παρέμενε υπό τον έλεγχο των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
«Καμία παγίωση της σύγκρουσης δεν θα υπάρξει.
Θα είναι απλώς μια αναβολή για τον επόμενο γύρο του πολέμου» λέει ο Konstantin Asmolov, ανώτερος ερευνητής του Κέντρου Κορεατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Κίνας και Σύγχρονης Ασίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
Επιφυλάξεις
Ωστόσο, ούτε το φινλανδικό σενάριο είναι χωρίς δυσκολίες, εκτιμά ο καθηγητής του Daffodil International University στην Ντάκα (Μπανγκλαντές), Greg Simons.
Κατά την άποψή του, η σημερινή κατάσταση της Ουκρανίας διαφέρει θεμελιωδώς από εκείνη της Φινλανδίας το 1944.
«Η Ουκρανία είναι πλήρως εξαρτημένο κράτος από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δεν έχει τέτοια ελευθερία κινήσεων.
Το 1944, η Φινλανδία, παρ’ όλο που ήταν κατώτερος εταίρος της ναζιστικής Γερμανίας, ήταν πολύ πιο ανεξάρτητη» αναφέρει ο Greg Simons..
Ο ίδιος αμφιβάλλει και για την καταλληλότητα του κορεατικού μοντέλου.
Κατά τη γνώμη του, αυτό το σενάριο θα δημιουργούσε μόνιμη πηγή έντασης για τη Ρωσία.
«Αυτός ο δρόμος θα αποτελούσε χρόνια ενόχληση και πρόβλημα ασφαλείας για τη Ρωσία», σημείωσε ο Greg Simons, αναφέροντας ότι «στη σημερινή κατάσταση, το πιο πιθανό είναι η συνέχιση της σύγκρουσης μέχρι την πλήρη και συντριπτική ήττα της Ουκρανίας».
Θα υπάρξει νέα λύση
Για τη δυσκολία της «φινλανδοποίησης» μίλησε και ο Oleg Bondarenko, διευθυντής του Ιδρύματος Προοδευτικής Πολιτικής, ο οποίος υπογράμμισε ότι είναι πρόωρο να συζητείται το μελλοντικό πολιτικό καθεστώς της Ουκρανίας.
«Πρώτα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για εκεχειρία.
Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα σε κάθε πιθανό σενάριο» ανέφερε ο Oleg Bondarenko
Ο ίδιος θεωρεί ότι οι ιστορικές αναλογίες με τη Φινλανδία, την Κορέα ή την Αυστρία μάλλον εμποδίζουν τη ρεαλιστική αξιολόγηση των προοπτικών διευθέτησης του ουκρανικού ζητήματος.
«Οι Ουκρανοί δεν είναι Φινλανδοί.
Έχουν διαφορετικό ταμπεραμέντο.
Δεν θα υπάρξει εδώ παράλληλο με τη Φινλανδία.
Αλλά δύσκολα θα έχουμε και κορεατικό σενάριο.
Πιθανότατα θα υπάρξει κάποια νέα διαμόρφωση» εκτιμά ο Bondarenko.
www.bankingnews.gr
Ήδη αναφέρεται πως οι εγγυήσεις ασφαλείας που συζητούνται - παρασκηνιακά - στην Ευρώπη προβλέπουν… τον διαμελισμό της Ουκρανίας σε τρεις ζώνες: σε μια ρωσική, σε μια αποστρατιωτικοποιημένη που θα έχει πλάτος από 40 μέχρι 200 χιλιόμετρα και σε μια δυτική, της οποίας τα όρια δεν έχουν καθοριστεί ακόμα.
Και ενώ η μοίρα της Ουκρανίας έχει ήδη κριθεί, και απομένουν οι τελευταίες πινελιές για να σφραγιστεί, στο τραπέζι… επιστρέφει ένα ξεχασμένο ιστορικό προηγούμενο: το μοντέλο της «φινλανδοποίησης».
Τρία διαφορετικά σενάρια – από τη Φινλανδία του Ψυχρού Πολέμου, την Αυστρία της ουδετερότητας, μέχρι τη διχοτομημένη Κορέα – εξετάζονται ως πιθανά φινάλε για τη μεγαλύτερη στρατιωτική σύρραξη της Ευρώπης από το 1945, αν και πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως είναι πολύ πιθανό να υπάρξει και ένα… τέταρτο σενάριο που ... υπόσχεται ένα ακόμα μεγαλύτερο σοκ για το Κίεβο.
Είναι όμως η παραχώρηση εδαφών το τίμημα της ειρήνης ή η αρχή μιας νέας, πιο επικίνδυνης εποχής;
Και το κυριότερο: Μπορεί πράγματι μια συμφωνία του 1944 να προσφέρει λύση σε έναν πόλεμο του 21ου αιώνα;
Ευρωπαίος ηγέτης προέβλεψε τη διαίρεση της Ουκρανίας σε τρία μέρη, Ρωσική ζώνη, ουδέτερη ζώνη και δυτική ζώνη
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Viktor Orban προέβλεψε ότι η Ουκρανία θα διαιρεθεί σε τρία μέρη μετά το τέλος της σύγκρουσης. Ο Ρώσος στρατιωτικός ανταποκριτής Yuri Kotenok διαφωνεί με αυτή την προσέγγιση… η Ουκρανία πράγματι θα διαιρεθεί μετά το τέλος της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης (SVO), αλλά με διαφορετικό σενάριο.
Σύμφωνα με τον Viktor Orban, μετά το τέλος των εχθροπραξιών, η Ουκρανία θα χωριστεί σε τρία μέρη.
Κατά τη γνώμη του, αυτό σημαίνουν οι εγγυήσεις ασφαλείας που συζητά αυτή τη στιγμή η Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα της διαίρεσης της Ουκρανίας θα είναι μια ρωσική ζώνη, μια ουδέτερη ζώνη και, η δυτική ζώνη.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός σημείωσε ότι η Δύση ουσιαστικά αναγνώρισε την ύπαρξη της ρωσικής ζώνης.
«Η ρωσική ζώνη έχει ήδη δημιουργηθεί.
Καλύπτει περίπου το 20% του εδάφους της Ουκρανίας», δήλωσε ο Viktor Orban.
Ταυτόχρονα, «τίποτα συγκεκριμένο δεν μπορεί να ειπωθεί για τα περιγράμματα και το καθεστώς της Δυτικής ζώνης», σημείωσε ο πολιτικός.
Σύμφωνα με τον Ούγγρο πρωθυπουργό, αυτή τη στιγμή διεξάγεται συζήτηση για τη δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης και πόσα χιλιόμετρα θα είναι.
Ο πολεμικός ανταποκριτής Yuri Kotenok, σχολιάζοντας τον Ούγγρο πρωθυπουργό, σημείωσε ότι, δεν θα υπάρχουν ρωσικές και ουκρανικές ζώνες στην Ουκρανία μετά το τέλος της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας.
Δεν θα υπάρχει «ρωσικό τμήμα της Ουκρανίας», θα υπάρχει Ρωσία.
Και δεν θα υπάρχει ούτε «ουκρανικό» τμήμα - θα υπάρχει δυτικό τμήμα της Ρωσίας.
Σύμφωνα με τον Yuri Kotenok, ανεξάρτητα από το πόσες περιοχές παραμένουν επίσημα υπό τον έλεγχο του Κιέβου, «αυτό δεν θα έχει πλέον καμία σχέση με την Ουκρανία».
Επιπλέον, ο πολεμικός ανταποκριτής πιστεύει ότι η «πραγματική διαπραγμάτευση» για το ζήτημα της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης δεν έχει ακόμη ξεκινήσει, παρά το γεγονός ότι είναι «από πολλές απόψεις καθοριστική».
«Λαμβάνοντας υπόψη όχι μόνο το πλάτος της ουδέτερης ζώνης, αλλά και το ποιος θα την ελέγχει».
Πρότυπο για την Oυκρανία;
Στις 18 Αυγούστου, στη σύνοδο κορυφής των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και ευρωπαϊκών κρατών στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος της Φινλανδίας Alexander Stubb αναφέρθηκε απροσδόκητα στους σοβιετο-φινλανδικούς πολέμους, κάνοντας παραλληλισμό με μια πιθανή ειρηνική διευθέτηση στην Ουκρανία.
Αργότερα, απέφυγε την άμεση σύγκριση, ενώ τα φινλανδικά ΜΜΕ χαρακτήρισαν τα λόγια του ανακριβή.
Ωστόσο, αυτή η δήλωση έδωσε το έναυσμα για μια νέα συζήτηση: μπορεί η μεταπολεμική πορεία της Φινλανδίας - ουδέτερης, κυρίαρχης αλλά φιλικής προς τη Σοβιετική Ένωση - να αποτελέσει πρότυπο για την Ουκρανία;
Μέσα στη διαμάχη περί «φινλανδοποίησης», όλο και περισσότεροι ειδικοί και πολιτικοί θυμούνται και άλλα σενάρια — όπως το κορεατικό και το αυστριακό.
Τι σημαίνει όμως φινλανδοποίηση, γιατί ακούγεται συχνότερα το φινλανδικό μοντέλο και σε τι διαφέρει από τα υπόλοιπα.
Η λύση του 1944
«Βρήκαμε λύση το 1944 και νομίζω πως μπορούμε να βρούμε λύση και το 2025», δήλωσε ο πρόεδρος της Φινλανδίας Alexander Stubb κατά τη συνάντησή του με τους ηγέτες των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και της Ευρώπης στον Λευκό Οίκο, σχολιάζοντας τις προοπτικές διευθέτησης του ουκρανικού ζητήματος.
Οι σοβιετο-φινλανδικοί πόλεμοι έχουν αναφερθεί ξανά στο παρελθόν — για να τονιστεί η εικόνα της Ρωσίας ως επιτιθέμενου και της Ουκρανίας ως χώρας που μάχεται για την ανεξαρτησία της.
Αυτή τη φορά όμως η έμφαση ήταν διαφορετική: έγινε λόγος για την αποχώρηση της Φινλανδίας από τον πόλεμο με υποχωρήσεις και συμβιβασμούς ως πιθανό μοντέλο για την Ουκρανία.
Ο αρχισυντάκτης του περιοδικού Russia in Global Affairs, Fyodor Lukyanov, σχολίασε: «Η φινλανδοποίηση, όπως φαίνεται, δεν είναι πια βρισιά.
Είναι λύση».
Στον Economist επίσης δημοσιεύθηκε άρθρο με τον εύγλωττο τίτλο: «Τι μπορεί να διδάξει η Φινλανδία στην Ουκρανία για τον πόλεμο και την ειρήνη».
Ο φινλανδικός δρόμος προς την ειρήνη
Η αποχώρηση της Φινλανδίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο είχε συμμαχήσει με τη ναζιστική Γερμανία, θεωρείται ιστορικά μοναδικό μοντέλο.
Η χώρα πολέμησε δύο φορές με τη Σοβιετική Ένωση, ηττήθηκε και τις δύο, αλλά διατήρησε την ανεξαρτησία της, κάνοντας σοβαρές υποχωρήσεις και περνώντας σε σχέσεις αμοιβαίου συμφέροντος με τον σοβιετικό γείτονά της.
Οι όροι της Συμφωνίας Εκεχειρίας της Μόσχας το 1944 ήταν εξαιρετικά σκληροί:
- καταβολή αποζημιώσεων ύψους 300 εκατομμυρίων δολαρίων σε είδος
- μείωση του στρατού σε επίπεδο καιρού ειρήνης
- παραχώρηση στην ΕΣΣΔ της Καρελίας, της περιοχής Salla, αρκετών νησιών στον Κόλπο της Φινλανδίας και του πλούσιου σε νικέλιο Petsamo
- μίσθωση της χερσονήσου Porkkala κοντά στο Ελσίνκι για 50 έτη για σοβιετική στρατιωτική βάση
- άρση της απαγόρευσης για κομμουνιστικές οργανώσεις
- διεξαγωγή δικών για εγκλήματα πολέμου.
Επιπλέον, η Φινλανδία όφειλε να αφοπλίσει τα γερμανικά στρατεύματα στο έδαφός της, γεγονός που οδήγησε σε νέο πόλεμο, αυτή τη φορά κατά της ναζιστικής Γερμανίας.
Τι πέτυχαν οι Φινλανδοί
Ωστόσο, η ΕΣΣΔ δεν πέτυχε όλα όσα ήθελε: η Φινλανδία διατήρησε την ανεξαρτησία της και απέφυγε αλλαγή καθεστώτος.
Οι σοβιετικές αρχές καταλάβαιναν ότι οι Φινλανδοί θα πολεμούσαν μέχρι τέλους και η προσάρτησή τους θα δημιουργούσε μόνιμη εστία έντασης.
«Έκαναν έξυπνα που δεν την προσάρτησαν.
Θα είχαν μια μόνιμη πληγή.
Οι άνθρωποι εκεί είναι πολύ πεισματάρηδες, πολύ πεισματάρηδες» είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο Vyacheslav Molotov, υπουργός Εξωτερικών της ΕΣΣΔ.
Αλλαγή στρατηγικής
Μετά τον πόλεμο, η Φινλανδία άλλαξε στρατηγική εξωτερικής πολιτικής.
Από την ένταση του Μεσοπολέμου πέρασε σε ρεαλιστική συνεργασία με τη Σοβιετική Ένωση υπό τους προέδρους Juho Kusti Paasikivi και Urho Kekkonen.
«Ο Urho Kekkonen ενεργούσε πάντα με βάση την αρχή: «Με τη Σοβιετική Ένωση - όσο χρειάζεται, με τη Δύση - όσο είναι δυνατόν» επισημαίνει ο Dmitry Trenin, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Στρατηγικής Οικονομίας του Εθνικού Ερευνητικού Πανεπιστημίου Ανώτατης Οικονομικής Σχολής.
Χάρη σε αυτή την προσέγγιση, η Φινλανδία ανέκαμψε ταχύτατα και έγινε μία από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, με ισχυρή βιομηχανία, υψηλό βιοτικό επίπεδο και ισχυρό στρατό.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΑΕΠ της Φινλανδίας αυξήθηκε 12 φορές τη δεκαετία του 1970–1990.
Η «φινλανδοποίηση»
Ωστόσο, η ανεξαρτησία της ήταν περιορισμένη.
Η φινλανδική αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ ψήφιζε μαζί με τη σοβιετική.
Η χώρα αρνήθηκε το Σχέδιο Μάρσαλ και την ένταξη στο ΝΑΤΟ
Οι διορισμοί προέδρων και πρωθυπουργών γίνονταν με την έγκριση της ΕΣΣΔ.
Επίσης, η κυβέρνηση δεσμευόταν να εκδίδει Σοβιετικούς φυγάδες και να καταστέλλει αντικομμουνιστικές διαμαρτυρίες.
Έτσι δημιουργήθηκε ο όρος «φινλανδοποίηση» — εθελούσιος, αν και αναγκαστικός, περιορισμός της εθνικής κυριαρχίας υπέρ μιας ισχυρότερης δύναμης, για λόγους ασφάλειας και ωφέλειας.
Ενδιαφέρον είναι ότι ο όρος προήλθε όχι από τη Φινλανδία, αλλά από τη Δυτική Γερμανία (FRG) τη δεκαετία του 1970, όταν δεξιοί πολιτικοί κατηγορούσαν τον καγκελάριο Willy Brandt για την «ανατολική του πολιτική» και προειδοποιούσαν ότι η Γερμανία θα γινόταν «μια νέα Φινλανδία».
«Η Φινλανδία παρουσιάστηκε ως το επικίνδυνο μέλλον όσων επιθυμούσαν να φύγουν από το δυτικό μπλοκ και να επιλέξουν ουδετερότητα» τονίζει ο Kalevi Iskanius, αξιωματικός των Αμυντικών Δυνάμεων της Φινλανδίας.
«Η φινλανδοποίηση είναι προσβλητική»
Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Φινλανδία σταδιακά απομακρύνθηκε από το μοντέλο αυτό: εντάχθηκε στην ΕΕ, υποστήριξε τις αντιρωσικές κυρώσεις το 2014, ανέπτυξε σχέσεις με το ΝΑΤΟ και τελικά, το 2023, έγινε πλήρες μέλος της συμμαχίας.
Οι Φινλανδοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η πορεία αυτή ήταν αναγκαστική — δεν υπήρχε άλλη επιλογή.
Ορισμένοι μιλούν ακόμα και για «Σύνδρομο της Στοκχόλμης».
«Με τα χρόνια, η σχέση της Φινλανδίας με τη Σοβιετική Ένωση έγινε σαν αυτήν ομήρου και απαγωγέα, όπου ο όμηρος άρχισε σταδιακά να δικαιολογεί τον απαγωγέα» λέει ο Φινλανδός βουλευτής Lasse Lehtinen, ενώ ο Arkady Moshes, διευθυντής του προγράμματος για τη Ρωσία και την Ανατολική Γειτονία της ΕΕ στο Φινλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων επισημαίνει ότι «σήμερα οι υπενθυμίσεις περί «φινλανδοποίησης» για κάποιους Φινλανδούς είναι προσβλητικές.
Είναι σαν να λέγαμε στη Γαλλία ότι η περίοδος 1940–1944 ήταν επιτυχημένη για τη χώρα».
Μοντέλο επίλυσης συγκρούσεων
Παρ’ όλα αυτά, το φινλανδικό μοντέλο εξακολουθεί να θεωρείται πιθανό παράδειγμα επίλυσης συγκρούσεων.
Παρόμοια πορεία ακολούθησε η Γεωργία μετά τον πόλεμο του 2008: η χώρα υπέστη ήττα, αλλά οι νέες αρχές επέλεξαν με τον καιρό μια πορεία πραγματιστικής συνεργασίας με τη Ρωσία.
Ωστόσο, σε αντίθεση με τη Φινλανδία, η Γεωργία δεν υποχρεώθηκε επισήμως να αναγνωρίσει την απώλεια των εδαφών της.
Πρόταση Kissinger
Η ιδέα της «φινλανδοποίησης» της Ουκρανίας είχε ήδη συζητηθεί πριν την έναρξη των εχθροπραξιών.
Την είχε προτείνει ευθέως ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Henry Kissinger.
Τον Φεβρουάριο του 2022, για ένα τέτοιο μοντέλο μίλησε και ο πρόεδρος της Γαλλίας Emmanuel Macron, χαρακτηρίζοντάς το ως μία από τις πιθανές επιλογές για αποκλιμάκωση της έντασης.
Μετά την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η στάση απέναντι σε αυτή την ιδέα άλλαξε.
Απαράδεκτο σενάριο…
Πολιτικοί από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ άρχισαν να θεωρούν τη «φινλανδοποίηση» απαράδεκτο σενάριο, καθώς αυτό θα σήμαινε ότι η Ουκρανία, αν και έχανε μέρος των εδαφών της, θα διατηρούσε την ανεξαρτησία της και φυσιολογικές σχέσεις με τη Ρωσία.
Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να εκληφθεί ως ρωσική νίκη και κατάρρευση της διεθνούς τάξης.
«Ο Vladimir Putin ήλπιζε στη φινλανδοποίηση της Ευρώπης, αλλά αυτό που θα πάρει είναι η νατοποίηση της Ευρώπης» είχε αναφέρει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden.
Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί συνέχισαν να εξετάζουν την εφαρμογή της φινλανδικής εμπειρίας.
Διπλωματικός θρίαμβος
Ο Anatol Lieven, ανώτερος ερευνητής του Ινστιτούτου Υπεύθυνης Διακυβέρνησης Quincy, υπενθύμισε ότι για τη Φινλανδία αυτή η πορεία υπήρξε διπλωματικός θρίαμβος: η χώρα πέτυχε οικονομική ανάπτυξη και ενίσχυσε το διεθνές της κύρος.
Σήμερα, ο πρόεδρος της Φινλανδίας εκπροσωπεί την Ευρώπη στις διασκέψεις μαζί με τους ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας.
Κατά την άποψή του, ένα παρόμοιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτρέψει στην Ουκρανία όχι μόνο να διατηρήσει την ανεξαρτησία της, αλλά και να παρουσιάσει την έκβαση ως νίκη, γεγονός που θα βοηθούσε τις σημερινές ελίτ να παραμείνουν στην εξουσία.
«Η Ουκρανία θα μπορούσε να διδαχθεί από το παράδειγμα της Φινλανδίας: η παραχώρηση μέρους της επικράτειας, όσο επώδυνη κι αν είναι, ίσως αξίζει, αν έτσι διασφαλίζεται η ανεξαρτησία και η δυνατότητα οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης για το υπόλοιπο της χώρας» λέει ο Anatol Lieven.
Η περίπτωση της Αυστρίας
Το φινλανδικό μοντέλο δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα που χρησιμοποιείται στις συζητήσεις για το τέλος της σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Εξίσου σημαντική προσοχή έχει δοθεί και στην περίπτωση της Αυστρίας.
Το 1938, η Αυστρία προσαρτήθηκε από τη ναζιστική Γερμανία (Anschluss), αλλά μετά τον πόλεμο κατάφερε να επιστρέψει σε καθεστώς ουδετερότητας και δημοκρατίας, χωρίς να χάσει εδάφη.
Η πορεία της Αυστρίας μεταξύ 1945 και 1955 περιλάμβανε:
- διαίρεση της χώρας σε τέσσερις ζώνες κατοχής,
- αποκατάσταση της ανεξαρτησίας της το 1955 στα προηγούμενα σύνορα,
- εγκαθίδρυση δημοκρατικού καθεστώτος,
- ανακήρυξη μόνιμης ουδετερότητας.
«Η Συνθήκη του 1955, που εγγυήθηκε την ουδετερότητα της Αυστρίας και βάσει της οποίας αποχώρησαν τα σοβιετικά και τα νατοϊκά στρατεύματα, άνοιξε τον δρόμο για την ανάπτυξη της χώρας ως επιτυχημένης και ευημερούσας δυτικής δημοκρατίας» λέει ο Lieven.
Ουδετερότητα
Σε αντίθεση με τη Φινλανδία, η Αυστρία συνεχίζει να τηρεί την ουδετερότητα και σήμερα.
Παρόλο που εντάχθηκε στην ΕΕ το 1995, οι αυστριακές αρχές εξακολουθούν να αρνούνται τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ.
«Είμαστε ουδέτερη χώρα.
Η ουδετερότητα δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Γι’ αυτό το θέμα του ΝΑΤΟ δεν τίθεται καν για εμάς» επισήμανε ο Καγκελάριος Karl Nehammer
Ωστόσο, ο ρόλος της Αυστρίας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δύσκολα μπορεί να συγκριθεί με τη στάση της Φινλανδίας ή της σημερινής Ουκρανίας.
«Η Αυστρία παρουσιάζει τον εαυτό της ως το πρώτο θύμα του ναζισμού, προσαρτημένη δια της βίας από τη Γερμανία, και το 1945 — ως απελευθερωμένη και επανεγκαθιδρυμένη δημοκρατία».
Το κορεατικό σενάριο
Μια ακόμα δημοφιλής αναλογία είναι με τον Πόλεμο της Κορέας (1950–1953).
Αυτό το σενάριο προτείνει:
- διαίρεση της χώρας κατά μήκος της γραμμής των εχθροπραξιών,
- δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης,
- υπογραφή συμφωνίας ανακωχής,
- απουσία ειρηνευτικής συμφωνίας ή αμοιβαίας αναγνώρισης.
Η εικόνα της Νότιας Κορέας ως ευημερούσας και δημοκρατικής χώρας με αμερικανικές βάσεις χρησιμοποιείται ενεργά από τις ουκρανικές αρχές ως επιχείρημα.
«Μετά τον πόλεμο στην Κορέα δεν υπογράφηκε ποτέ ειρηνευτική συμφωνία, ωστόσο η Νότια Κορέα κατάφερε να φτάσει στην ευημερία» έχει αναφέρει ο Ουκρανός πρόεδρος, Volodymyr Zelensky.
Ωστόσο, κατά τον Konstantin Asmolov, ανώτερο ερευνητή στο Κέντρο Κορεατικών Σπουδών του Ινστιτούτου Κίνας και Σύγχρονης Ασίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, η σύγκριση είναι λανθασμένη.
Όπως λέει, «ο Πόλεμος της Κορέας ήταν μια διεθνοποιημένη εμφύλια σύγκρουση που λανθασμένα θεωρείται ως πόλεμος δι’ αντιπροσώπων μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ.
Οι ρίζες της βρίσκονται σε εσωτερικές κορεατικές αντιθέσεις, όχι στο παγκόσμιο γεωπολιτικό παιχνίδι».
Κανένα «πάγωμα» της σύγκρουσης
Επιπλέον, το σενάριο μιας ειρήνευσης κατά μήκος της γραμμής του μετώπου δεν ικανοποιεί ούτε τη Ρωσία ούτε την Ουκρανία.
Στην Ουκρανία, μια τέτοια εκεχειρία θα εκληφθεί ως προσωρινή ανάπαυλα για ανασυγκρότηση και συνέχιση της μάχης.
Από την πλευρά της, η Ρωσία θα θεωρούσε απαράδεκτο ένα τέτοιο αποτέλεσμα, καθώς μέρος των νέων εδαφών θα παρέμενε υπό τον έλεγχο των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων.
«Καμία παγίωση της σύγκρουσης δεν θα υπάρξει.
Θα είναι απλώς μια αναβολή για τον επόμενο γύρο του πολέμου» λέει ο Konstantin Asmolov, ανώτερος ερευνητής του Κέντρου Κορεατικών Σπουδών στο Ινστιτούτο Κίνας και Σύγχρονης Ασίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
Επιφυλάξεις
Ωστόσο, ούτε το φινλανδικό σενάριο είναι χωρίς δυσκολίες, εκτιμά ο καθηγητής του Daffodil International University στην Ντάκα (Μπανγκλαντές), Greg Simons.
Κατά την άποψή του, η σημερινή κατάσταση της Ουκρανίας διαφέρει θεμελιωδώς από εκείνη της Φινλανδίας το 1944.
«Η Ουκρανία είναι πλήρως εξαρτημένο κράτος από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Δεν έχει τέτοια ελευθερία κινήσεων.
Το 1944, η Φινλανδία, παρ’ όλο που ήταν κατώτερος εταίρος της ναζιστικής Γερμανίας, ήταν πολύ πιο ανεξάρτητη» αναφέρει ο Greg Simons..
Ο ίδιος αμφιβάλλει και για την καταλληλότητα του κορεατικού μοντέλου.
Κατά τη γνώμη του, αυτό το σενάριο θα δημιουργούσε μόνιμη πηγή έντασης για τη Ρωσία.
«Αυτός ο δρόμος θα αποτελούσε χρόνια ενόχληση και πρόβλημα ασφαλείας για τη Ρωσία», σημείωσε ο Greg Simons, αναφέροντας ότι «στη σημερινή κατάσταση, το πιο πιθανό είναι η συνέχιση της σύγκρουσης μέχρι την πλήρη και συντριπτική ήττα της Ουκρανίας».
Θα υπάρξει νέα λύση
Για τη δυσκολία της «φινλανδοποίησης» μίλησε και ο Oleg Bondarenko, διευθυντής του Ιδρύματος Προοδευτικής Πολιτικής, ο οποίος υπογράμμισε ότι είναι πρόωρο να συζητείται το μελλοντικό πολιτικό καθεστώς της Ουκρανίας.
«Πρώτα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για εκεχειρία.
Αυτό θα είναι το πρώτο βήμα σε κάθε πιθανό σενάριο» ανέφερε ο Oleg Bondarenko
Ο ίδιος θεωρεί ότι οι ιστορικές αναλογίες με τη Φινλανδία, την Κορέα ή την Αυστρία μάλλον εμποδίζουν τη ρεαλιστική αξιολόγηση των προοπτικών διευθέτησης του ουκρανικού ζητήματος.
«Οι Ουκρανοί δεν είναι Φινλανδοί.
Έχουν διαφορετικό ταμπεραμέντο.
Δεν θα υπάρξει εδώ παράλληλο με τη Φινλανδία.
Αλλά δύσκολα θα έχουμε και κορεατικό σενάριο.
Πιθανότατα θα υπάρξει κάποια νέα διαμόρφωση» εκτιμά ο Bondarenko.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών