Με δύο μέτρα και δύο σταθμά αποφασίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη στήριξη των κρατών - μελών και της Ουκρανίας. Έτσι ενώ χώρες της ΕΕ (ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα) έχουν περάσει από μνημόνια και χρόνια σκληρής λιτότητας, η Ουκρανία, που δεν είναι ούτε μέλος της ΕΕ, ετοιμάζεται να λάβει απλόχερη βοήθεια και μάλιστα με κοινό δανεισμό.
Σύμφωνα με τα σχέδια που εξετάζει η Κομισιόν, το λεγόμενο «plan B» περιλαμβάνει τη χορήγηση δανείου «γέφυρα» στην Ουκρανία για τους πρώτους μήνες του 2026, χρηματοδοτούμενου μέσω κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού — ουσιαστικά την έκδοση ευρωομολόγου. Η κίνηση αυτή αναδεικνύει την αντίφαση μεταξύ των σκληρών μέτρων που έχουν επιβληθεί σε κράτη-μέλη και της ευκολίας με την οποία προσφέρεται βοήθεια σε τρίτες χώρες.
Σε μια Σύνοδο πριν από έναν μήνα, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήλπιζαν να εγκρίνουν μια πρόταση για τη χρήση των «παγωμένων» ρωσικών assets με σκοπό ένα «δάνειο αποζημιώσεων» ύψους 140 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία. Ωστόσο, το σενάριο αυτό βρήκε αντίθετο τον πρωθυπουργό του Βελγίου, Bart De Wever, στη χώρα του οποίου είναι δεσμευμένα τα χρήματα. Τώρα, με τις ειρηνευτικές συνομιλίες να εντείνονται και το Κίεβο να ξεμένει από ρευστό, το ζήτημα της αξιοποίησης των ρωσικών assets αποκτά νέα επείγουσα διάσταση. «Αν δεν κινηθούμε, θα κινηθούν άλλοι πριν από εμάς», δήλωσε στο Politico ένας αξιωματούχος της ΕΕ.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι η νέα ειρηνευτική πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου, Donald Trump, θα μπορούσε να ενισχύσει την υποστήριξη στο σχέδιο χρήσης των παγωμένων κεφαλαίων για το δάνειο αποζημιώσεων. Σύμφωνα με το σχέδιο, τα χρήματα θα επιστρέφονταν στη Μόσχα μόνο στο απίθανο μελλοντικό σενάριο όπου η Ρωσία θα συμφωνούσε να πληρώσει πολεμικές αποζημιώσεις.
Οι διπλωμάτες της ΕΕ αναμένουν ότι η πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula von der Leyen, θα δώσει εντολή στους συνεργάτες της να παρουσιάσουν ένα προσχέδιο νομικού κειμένου για το δάνειο αποζημιώσεων μέσα στις επόμενες ημέρες, καθώς αυξάνεται η δυναμική για εξεύρεση λύσης.
Αλλά, παρά τις εντατικές συνομιλίες τις τελευταίες εβδομάδες μεταξύ Βελγίου και Κομισιόν, ο De Wever εξακολουθεί να εκφράζει ανησυχίες για νομικές ευθύνες και τον κίνδυνο ρωσικών αντιποίνων, σε περίπτωση που τα ρωσικά κεφάλαια χρησιμοποιηθούν για το δάνειο.
Σε αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων
Έτσι, οι Βρυξέλλες στρέφονται πλέον στις εναλλακτικές λύσεις για το πώς θα βοηθήσουν την Ουκρανία στην περίπτωση που το σχέδιο για το δάνειο αποζημιώσεων δεν καταφέρει να ολοκληρωθεί εγκαίρως ώστε να εγκριθεί από τους ηγέτες της ΕΕ στη σύνοδο της 18ης Δεκεμβρίου.
Μια επιλογή που κερδίζει έδαφος, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους, είναι ένα δάνειο «γέφυρα», χρηματοδοτούμενο από κοινό δανεισμό, που θα κρατήσει την Ουκρανία οικονομικά όρθια κατά τους πρώτους μήνες του 2026. Αυτό θα έδινε περισσότερο χρόνο ώστε να οργανωθεί το πλήρες δάνειο αποζημιώσεων, με χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, με τρόπο αποδεκτό για το Βέλγιο, ώστε να προσφέρει μια πιο μακροπρόθεσμη λύση.
Δύο διπλωμάτες ανέφεραν ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να κληθεί να αποπληρώσει το αρχικό ενδιάμεσο δάνειο στην ΕΕ, μόλις λάβει χρηματοδότηση από το μακροπρόθεσμο δάνειο αποζημιώσεων.
Η συνάντηση στις Βρυξέλλες
Οι εκπρόσωποι των χωρών της ΕΕ συζήτησαν τις επιλογές αυτές με την Κομισιόν σε συνάντηση στις Βρυξέλλες την Τρίτη (25/11/2025). Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Λιθουανία και το Λουξεμβούργο πίεσαν την Κομισιόν να συνεχίσει να εργάζεται πάνω σε προτάσεις χρηματοδότησης για την Ουκρανία, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο που ενημερώθηκε για τη συζήτηση.
Το ενδεχόμενο ενός μοντέλου ενδιάμεσης χρηματοδότησης είχε τεθεί ήδη από τις 4 Νοεμβρίου από τον Επίτροπο Οικονομίας, Valdis Dombrovskis, ο οποίος σημείωσε: «Όσο περισσότερο καθυστερούμε, τόσο πιο δύσκολα θα γίνουν τα πράγματα».
Επείγουσα ανάγκη
Η Κομισιόν γνωρίζει πολύ καλά την ανάγκη για άμεση λύση, καθώς το Κίεβο προειδοποιεί ότι αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να ξεμείνει από χρήματα τους πρώτους μήνες του 2026.
Την Τρίτη, ο Γάλλος πρόεδρος, Emmanuel Macron, ανέφερε ότι οι σύμμαχοι της ΕΕ θα οριστικοποιήσουν «τις επόμενες ημέρες» μια λύση που θα «διασφαλίσει τη χρηματοδότηση» και θα «προσφέρει προβλεψιμότητα στην Ουκρανία».
Σε βάθος χρόνου, το δάνειο αποζημιώσεων θεωρείται ευρέως ως η μοναδική ρεαλιστική επιλογή. Δεν υπάρχει διάθεση μεταξύ των κρατών-μελών να βάλουν χρήματα από τους εθνικούς τους προϋπολογισμούς για να στείλουν επιχορηγήσεις στην Ουκρανία — πολλοί ήδη παλεύουν με ελλείμματα και υψηλό κόστος δανεισμού. Συνεπώς, η υποχώρηση του Βελγίου θεωρείται κομβική.
«Ελπίζουμε να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τον δισταγμό τους», είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ. «Δεν βλέπουμε πραγματικά καμία άλλη πιθανή επιλογή πέρα από το δάνειο αποζημιώσεων». Μια ιδέα θα ήταν «να συνδυαστεί το δάνειο αποζημιώσεων με κάποια από τις άλλες επιλογές», πρόσθεσε. Αλλά αυτό δεν πρέπει «να πάρει υπερβολικά πολύ χρόνο, διότι υπάρχει πλέον αίσθηση επείγοντος».
Τα… εμπόδια για το ευρωομόλογο
Υπάρχουν ακόμη προβλήματα στη δημιουργία ενός δανείου «γέφυρα» μέσω της έκδοσης ευρωομολόγου.
Ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι ότι αυτού του είδους ο κοινοτικός δανεισμός απαιτεί ομοφωνία από τα 27 κράτη-μέλη, και η Ουγγαρία εδώ και καιρό αντιτίθεται σε νέα μέτρα για τη χρηματοδότηση της ουκρανικής πολεμικής προσπάθειας.
Είναι πιθανό, ωστόσο, ότι το δάνειο «γέφυρα» -εάν παρουσιαστεί ως μέσο για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και όχι ως χρηματοδότηση της πολεμικής της μηχανής- θα μπορούσε να τύχει μεγαλύτερης αποδοχής.
Ένας ακόμη παράγοντας είναι η νέα ώθηση για ειρηνευτική συμφωνία, καθώς η ομάδα του Trump προσπαθεί να φέρει πιο κοντά Ουκρανούς και Ρώσους αξιωματούχους σε μια συμφωνία. Τα εξελισσόμενα προσχέδια ενός ειρηνευτικού πλαισίου προβλέπουν τη χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αντέδρασαν με απογοήτευση την προηγούμενη εβδομάδα στην ιδέα που περιεχόταν στο αρχικό αμερικανικό σχέδιο ότι οι ΗΠΑ θα αποκόμιζαν κέρδος από τη χρήση αυτών των περιουσιακών στοιχείων.
Σύμφωνα με διπλωμάτες, οι ηγέτες της ΕΕ είναι τώρα αισιόδοξοι ότι έχουν πείσει την ομάδα του Trump ότι εκείνοι πρέπει να έχουν τον τελευταίο λόγο για το τι θα γίνει με αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, καθώς και για το χρονοδιάγραμμα άρσης των ευρωπαϊκών κυρώσεων στη Ρωσία και για την πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη στην ΕΕ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών