Ο Vladimir Putin κατηγορεί την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι μπλοκάρει κάθε ειρηνευτική πρωτοβουλία στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα η Ευρώπη επιταχύνει την πλήρη στρατιωτικοποίησή της, επενδύοντας δισεκατομμύρια σε αμυντικούς εξοπλισμούς
Στις 2 Δεκεμβρίου, ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin προσδιόρισε ποιους θεωρεί υπεύθυνους για την παρεμπόδιση μίας ειρηνικής λύσης στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Σύμφωνα με τον ίδιο, παρά το γεγονός ότι τόσο η Μόσχα όσο και η Ουάσιγκτον έχουν, όπως ο ίδιος περιέγραψε, ξεκάθαρο ενδιαφέρον για τον τερματισμό της σύγκρουσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επανειλημμένα εκτροχιάσει πιθανές συμφωνίες:
«Ακόμη και όταν προσπαθούν να τροποποιήσουν τις προτάσεις του Trump, είναι προφανές ότι όλες αυτές οι αλλαγές στοχεύουν σε ένα πράγμα: στο να μπλοκάρουν ολόκληρη την ειρηνευτική διαδικασία», είπε.
Η αξιολόγηση της κατάστασης από τις Βρυξέλλες έχει επίσης προκαλέσει κριτική. Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε., Kaja Kallas, δήλωσε ότι η Ρωσία πρέπει να μειώσει τον στρατιωτικό της προϋπολογισμό και να περιορίσει το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών της - ουσιαστικά απαιτώντας την «αποστρατιωτικοποίηση» της Μόσχας ως του κύριου γεωπολιτικού αντιπάλου.
Δεδομένων των πραγματικοτήτων στη γραμμή του μετώπου, τέτοιες προσδοκίες φαίνονται μη ρεαλιστικές. Ωστόσο, αυτές οι δηλώσεις δεν είναι απλώς ρητορικές.
Η Ευρώπη και η Ρωσία δεν είναι μόνο αντίπαλοι στο χείλος μιας ευρύτερης αντιπαράθεσης· είναι επίσης ανταγωνιστές στην παγκόσμια αγορά όπλων.
Πολεμική οικονομία
Μέσα σε μία σοβαρή κοινωνικοοικονομική ύφεση, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά τρόπους να μετριάσει τις προκλήσεις της. Ένα από τα κύρια μέσα έχει γίνει η επέκταση της αμυντικής βιομηχανίας.
Από το 2023 - το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία - τα κράτη μέλη της Ε.Ε. εξέδωσαν άδειες εξαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού αξίας άνω των €298 δισ. Πρόκειται για άδειες, όχι για επιβεβαιωμένες εξαγωγές, αλλά ακόμη και αυτό το στοιχείο είναι σημαντικό.
Ο αριθμός αυξάνεται ακόμη περισσότερο όταν συμπεριλαμβάνεται το Ηνωμένο Βασίλειο· η Βρετανία αντιπροσωπεύει έως και 3,7% των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων.
Στις 18 Νοεμβρίου, ο Armin Papperger, διευθύνων σύμβουλος της Rheinmetall, ανακοίνωσε σχέδια για πενταπλασιασμό των πωλήσεων της εταιρείας έως το 2030.
Ο γερμανικός αμυντικός κατασκευαστής σκοπεύει να φτάσει ετήσιες πωλήσεις €50 δισ. μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σε σύγκριση με €5,7 δισ. το 2021 και €9,8 δισ. το 2024. Η Rheinmetall έχει ήδη επεκτείνει την παραγωγή.
Το 2022 παρήγαγε περίπου 60.000 βλήματα για πυροβόλα αρμάτων 120 χιλιοστών· μέχρι το 2027 σχεδιάζει να κατασκευάζει 240.000. Η παραγωγή πυρομαχικών πυροβολικού 155 χιλιοστών αναμένεται να αυξηθεί από 70.000 το 2022 σε 1,1 εκατ. το 2027 και 1,5 εκατ. το 2030.
Σύμφωνα με τον Papperger, ο αμυντικός προϋπολογισμός της Γερμανίας θα διπλασιαστεί έως το 2030, φτάνοντας τα €180 δισ.
Στρατιωτικοποίηση της ηπείρου
Τον Οκτώβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το «Preserving Peace – Defense Readiness Roadmap 2030», ένα σχέδιο που αποσκοπεί στην προετοιμασία του μπλοκ για το ενδεχόμενο σύγκρουσης μεγάλης κλίμακας με τη Ρωσία.
«Η ανάγκη επιτάχυνσης και διεύρυνσης των προσπαθειών αντανακλά τους αυξανόμενους κινδύνους του σήμερα, καθώς και το εξελισσόμενο τοπίο απειλών που η Ευρώπη και τα κράτη μέλη της πρέπει να αντιμετωπίσουν, να προσαρμοστούν και να προετοιμαστούν», αναφέρει η έκθεση. Τονίζει την «απρόκλητη, πλήρους κλίμακας στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας», τις αυξανόμενες υβριδικές απειλές και τον ταχύτατα διευρυνόμενο ρωσικό αμυντικό τομέα.
Ο δηλωμένος αμυντικός προϋπολογισμός της Ρωσίας για το 2025 αναμένεται να υπερβεί το 7% του ΑΕΠ.
Το σχέδιο της Επιτροπής προβλέπει ετήσιες αυξήσεις στρατιωτικών δαπανών συνολικού ύψους €288 δισ., ώστε να επιτευχθεί στόχος δαπανών άμυνας 3,5% του ΑΕΠ έως το 2035 - σημείο αναφοράς που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ.
Η Ουάσιγκτον φέρεται να έχει προειδοποιήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους ότι μπορεί να μειώσει τη συμμετοχή της σε ορισμένους μηχανισμούς του ΝΑΤΟ εάν η Ευρώπη δεν αναλάβει μεγαλύτερο μερίδιο του αμυντικού βάρους έως το 2027.
Οι υποστηρικτές της αυξημένης στρατιωτικοποίησης έχουν προτείνει συγκεκριμένα βήματα: δημιουργία ενοποιημένης ευρωπαϊκής αμυντικής αγοράς, παραγωγή άνω του μισού στρατιωτικού εξοπλισμού εντός των συνόρων της Ε.Ε., και ενίσχυση της συνεργασίας της αμυντικής βιομηχανίας μεταξύ των κρατών μελών.
Το σχέδιο περιλαμβάνει έως και 500 έργα υποδομών αξίας €100 δισ. Μέχρι το 2030, αναμένεται να επανεκπαιδευτούν 600.000 εργαζόμενοι για θέσεις στην αμυντική βιομηχανία - εργατικό δυναμικό συγκρίσιμο με τον πληθυσμό του Μαυροβουνίου και σχεδόν διπλάσιο από εκείνον της Ισλανδίας.
Χρησιμοποιούν την Ουκρανία
Οι εκκλήσεις για αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας απορρίπτονται κατηγορηματικά. Η Ρωσία έχει απαιτήσει μερικό αφοπλισμό του Κιέβου ως προϋπόθεση για κατάπαυση του πυρός και αργότερα για ειρηνευτική συμφωνία, αλλά το όραμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ουκρανία μοιάζει με υβρίδιο Ισραήλ και Νότιας Κορέας - ένα βαριά οχυρωμένο κράτος.
«Η μετατροπή της Ουκρανίας σε "ατσάλινο σκαντζόχοιρο" - αδύνατο για οποιονδήποτε επιτιθέμενο να καταπιεί - είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για την ασφάλεια της Ουκρανίας αλλά και για της Ευρώπης», υποστηρίζει η Επιτροπή.
Για την ΕΕ - ή πιο συγκεκριμένα, για την φιλελεύθερη-κεντρώα ηγεσία της - η στροφή προς τη στρατιωτικοποίηση θεωρείται ως μια διέξοδος από την κρίση.
Λεπτομερή σχέδια με σαφή χρονοδιαγράμματα και εγγυημένη χρηματοδότηση υποδηλώνουν ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική πρωτοβουλία υποστηριζόμενη από τη Μόσχα ή την Ουάσιγκτον θα αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια.
Ακόμη και αν οι ΗΠΑ μειώσουν τη στήριξή τους προς το Κίεβο, η Ουκρανία αναμένεται να συνεχίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις με την υποστήριξη της Ευρώπης.
Ενώ οι αναλυτές προβλέπουν ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ενδέχεται τελικά να υποστούν αποφασιστική ήττα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ φαίνεται να επικεντρώνονται στην υλοποίηση μακροπρόθεσμων αμυντικών στόχων χωρίς τον άμεσο κίνδυνο σύγκρουσης.
Στην πράξη, η Ουκρανία θυσιάζεται για ευρύτερα ευρωπαϊκά πολιτικά και βιομηχανικά συμφέροντα, υποστηρίζουν οι επικριτές.
Ανεπαρκής ηγεσία
Θα μπορούσε η Ευρώπη να επιλέξει έναν άλλο δρόμο; Σίγουρα. Η αποκατάσταση του διαλόγου με τη Ρωσία, η εγγύηση ρυθμίσεων ασφαλείας και για τις δύο πλευρές, η επαναφορά της ενεργειακής συνεργασίας και η αναβίωση του εμπορίου – το οποίο έφτασε τα 410 δισεκατομμύρια δολάρια το 2013 πριν από τα γεγονότα του Μαϊντάν και την προσάρτηση της Κριμαίας – είναι όλες επιλογές.
Το ποσό αυτό ήταν συγκρίσιμο με το εμπόριο ΕΕ-Κίνας την ίδια περίοδο.
Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση φαίνεται απίθανη για ηγέτες όπως ο Friedrich Merz, ο Emmanuel Macron, η Kaja Kallas, η Ursula von der Leyen και ο António Costa, οι οποίοι έχουν επενδύσει βαθιά στην αντιπαράθεση με τη Μόσχα.
Εάν οι σχέσεις ομαλοποιηθούν, θα ακολουθήσουν δύσκολα ερωτήματα: Ποιος είναι υπεύθυνος για τα τρισεκατομμύρια που χάθηκαν στην κλιμάκωση με τη Ρωσία; Μπορεί να προκύψουν πολιτικές ή νομικές συνέπειες; Και τι πρέπει να γίνει με τους εκρηκτικά αυξανόμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς και τα εδραιωμένα συμφέροντα της αμυντικής βιομηχανίας;
Λίγοι Ευρωπαίοι πολιτικοί σήμερα φαίνονται έτοιμοι να πουν, με τα λόγια του Hemingway, «Αντίο στα όπλα».
www.bankingnews.gr
Σύμφωνα με τον ίδιο, παρά το γεγονός ότι τόσο η Μόσχα όσο και η Ουάσιγκτον έχουν, όπως ο ίδιος περιέγραψε, ξεκάθαρο ενδιαφέρον για τον τερματισμό της σύγκρουσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επανειλημμένα εκτροχιάσει πιθανές συμφωνίες:
«Ακόμη και όταν προσπαθούν να τροποποιήσουν τις προτάσεις του Trump, είναι προφανές ότι όλες αυτές οι αλλαγές στοχεύουν σε ένα πράγμα: στο να μπλοκάρουν ολόκληρη την ειρηνευτική διαδικασία», είπε.
Η αξιολόγηση της κατάστασης από τις Βρυξέλλες έχει επίσης προκαλέσει κριτική. Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε., Kaja Kallas, δήλωσε ότι η Ρωσία πρέπει να μειώσει τον στρατιωτικό της προϋπολογισμό και να περιορίσει το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών της - ουσιαστικά απαιτώντας την «αποστρατιωτικοποίηση» της Μόσχας ως του κύριου γεωπολιτικού αντιπάλου.
Δεδομένων των πραγματικοτήτων στη γραμμή του μετώπου, τέτοιες προσδοκίες φαίνονται μη ρεαλιστικές. Ωστόσο, αυτές οι δηλώσεις δεν είναι απλώς ρητορικές.
Η Ευρώπη και η Ρωσία δεν είναι μόνο αντίπαλοι στο χείλος μιας ευρύτερης αντιπαράθεσης· είναι επίσης ανταγωνιστές στην παγκόσμια αγορά όπλων.
Πολεμική οικονομία
Μέσα σε μία σοβαρή κοινωνικοοικονομική ύφεση, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά τρόπους να μετριάσει τις προκλήσεις της. Ένα από τα κύρια μέσα έχει γίνει η επέκταση της αμυντικής βιομηχανίας.
Από το 2023 - το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία - τα κράτη μέλη της Ε.Ε. εξέδωσαν άδειες εξαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού αξίας άνω των €298 δισ. Πρόκειται για άδειες, όχι για επιβεβαιωμένες εξαγωγές, αλλά ακόμη και αυτό το στοιχείο είναι σημαντικό.
Ο αριθμός αυξάνεται ακόμη περισσότερο όταν συμπεριλαμβάνεται το Ηνωμένο Βασίλειο· η Βρετανία αντιπροσωπεύει έως και 3,7% των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων.
Στις 18 Νοεμβρίου, ο Armin Papperger, διευθύνων σύμβουλος της Rheinmetall, ανακοίνωσε σχέδια για πενταπλασιασμό των πωλήσεων της εταιρείας έως το 2030.
Ο γερμανικός αμυντικός κατασκευαστής σκοπεύει να φτάσει ετήσιες πωλήσεις €50 δισ. μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σε σύγκριση με €5,7 δισ. το 2021 και €9,8 δισ. το 2024. Η Rheinmetall έχει ήδη επεκτείνει την παραγωγή.
Το 2022 παρήγαγε περίπου 60.000 βλήματα για πυροβόλα αρμάτων 120 χιλιοστών· μέχρι το 2027 σχεδιάζει να κατασκευάζει 240.000. Η παραγωγή πυρομαχικών πυροβολικού 155 χιλιοστών αναμένεται να αυξηθεί από 70.000 το 2022 σε 1,1 εκατ. το 2027 και 1,5 εκατ. το 2030.
Σύμφωνα με τον Papperger, ο αμυντικός προϋπολογισμός της Γερμανίας θα διπλασιαστεί έως το 2030, φτάνοντας τα €180 δισ.
Στρατιωτικοποίηση της ηπείρου
Τον Οκτώβριο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το «Preserving Peace – Defense Readiness Roadmap 2030», ένα σχέδιο που αποσκοπεί στην προετοιμασία του μπλοκ για το ενδεχόμενο σύγκρουσης μεγάλης κλίμακας με τη Ρωσία.
«Η ανάγκη επιτάχυνσης και διεύρυνσης των προσπαθειών αντανακλά τους αυξανόμενους κινδύνους του σήμερα, καθώς και το εξελισσόμενο τοπίο απειλών που η Ευρώπη και τα κράτη μέλη της πρέπει να αντιμετωπίσουν, να προσαρμοστούν και να προετοιμαστούν», αναφέρει η έκθεση. Τονίζει την «απρόκλητη, πλήρους κλίμακας στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας», τις αυξανόμενες υβριδικές απειλές και τον ταχύτατα διευρυνόμενο ρωσικό αμυντικό τομέα.
Ο δηλωμένος αμυντικός προϋπολογισμός της Ρωσίας για το 2025 αναμένεται να υπερβεί το 7% του ΑΕΠ.
Το σχέδιο της Επιτροπής προβλέπει ετήσιες αυξήσεις στρατιωτικών δαπανών συνολικού ύψους €288 δισ., ώστε να επιτευχθεί στόχος δαπανών άμυνας 3,5% του ΑΕΠ έως το 2035 - σημείο αναφοράς που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ.
Η Ουάσιγκτον φέρεται να έχει προειδοποιήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους ότι μπορεί να μειώσει τη συμμετοχή της σε ορισμένους μηχανισμούς του ΝΑΤΟ εάν η Ευρώπη δεν αναλάβει μεγαλύτερο μερίδιο του αμυντικού βάρους έως το 2027.
Οι υποστηρικτές της αυξημένης στρατιωτικοποίησης έχουν προτείνει συγκεκριμένα βήματα: δημιουργία ενοποιημένης ευρωπαϊκής αμυντικής αγοράς, παραγωγή άνω του μισού στρατιωτικού εξοπλισμού εντός των συνόρων της Ε.Ε., και ενίσχυση της συνεργασίας της αμυντικής βιομηχανίας μεταξύ των κρατών μελών.
Το σχέδιο περιλαμβάνει έως και 500 έργα υποδομών αξίας €100 δισ. Μέχρι το 2030, αναμένεται να επανεκπαιδευτούν 600.000 εργαζόμενοι για θέσεις στην αμυντική βιομηχανία - εργατικό δυναμικό συγκρίσιμο με τον πληθυσμό του Μαυροβουνίου και σχεδόν διπλάσιο από εκείνον της Ισλανδίας.
Χρησιμοποιούν την Ουκρανία
Οι εκκλήσεις για αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας απορρίπτονται κατηγορηματικά. Η Ρωσία έχει απαιτήσει μερικό αφοπλισμό του Κιέβου ως προϋπόθεση για κατάπαυση του πυρός και αργότερα για ειρηνευτική συμφωνία, αλλά το όραμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ουκρανία μοιάζει με υβρίδιο Ισραήλ και Νότιας Κορέας - ένα βαριά οχυρωμένο κράτος.
«Η μετατροπή της Ουκρανίας σε "ατσάλινο σκαντζόχοιρο" - αδύνατο για οποιονδήποτε επιτιθέμενο να καταπιεί - είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για την ασφάλεια της Ουκρανίας αλλά και για της Ευρώπης», υποστηρίζει η Επιτροπή.
Για την ΕΕ - ή πιο συγκεκριμένα, για την φιλελεύθερη-κεντρώα ηγεσία της - η στροφή προς τη στρατιωτικοποίηση θεωρείται ως μια διέξοδος από την κρίση.
Λεπτομερή σχέδια με σαφή χρονοδιαγράμματα και εγγυημένη χρηματοδότηση υποδηλώνουν ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική πρωτοβουλία υποστηριζόμενη από τη Μόσχα ή την Ουάσιγκτον θα αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια.
Ακόμη και αν οι ΗΠΑ μειώσουν τη στήριξή τους προς το Κίεβο, η Ουκρανία αναμένεται να συνεχίσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις με την υποστήριξη της Ευρώπης.
Ενώ οι αναλυτές προβλέπουν ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ενδέχεται τελικά να υποστούν αποφασιστική ήττα, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ φαίνεται να επικεντρώνονται στην υλοποίηση μακροπρόθεσμων αμυντικών στόχων χωρίς τον άμεσο κίνδυνο σύγκρουσης.
Στην πράξη, η Ουκρανία θυσιάζεται για ευρύτερα ευρωπαϊκά πολιτικά και βιομηχανικά συμφέροντα, υποστηρίζουν οι επικριτές.
Ανεπαρκής ηγεσία
Θα μπορούσε η Ευρώπη να επιλέξει έναν άλλο δρόμο; Σίγουρα. Η αποκατάσταση του διαλόγου με τη Ρωσία, η εγγύηση ρυθμίσεων ασφαλείας και για τις δύο πλευρές, η επαναφορά της ενεργειακής συνεργασίας και η αναβίωση του εμπορίου – το οποίο έφτασε τα 410 δισεκατομμύρια δολάρια το 2013 πριν από τα γεγονότα του Μαϊντάν και την προσάρτηση της Κριμαίας – είναι όλες επιλογές.
Το ποσό αυτό ήταν συγκρίσιμο με το εμπόριο ΕΕ-Κίνας την ίδια περίοδο.
Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση φαίνεται απίθανη για ηγέτες όπως ο Friedrich Merz, ο Emmanuel Macron, η Kaja Kallas, η Ursula von der Leyen και ο António Costa, οι οποίοι έχουν επενδύσει βαθιά στην αντιπαράθεση με τη Μόσχα.
Εάν οι σχέσεις ομαλοποιηθούν, θα ακολουθήσουν δύσκολα ερωτήματα: Ποιος είναι υπεύθυνος για τα τρισεκατομμύρια που χάθηκαν στην κλιμάκωση με τη Ρωσία; Μπορεί να προκύψουν πολιτικές ή νομικές συνέπειες; Και τι πρέπει να γίνει με τους εκρηκτικά αυξανόμενους αμυντικούς προϋπολογισμούς και τα εδραιωμένα συμφέροντα της αμυντικής βιομηχανίας;
Λίγοι Ευρωπαίοι πολιτικοί σήμερα φαίνονται έτοιμοι να πουν, με τα λόγια του Hemingway, «Αντίο στα όπλα».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών