Σχετικά Άρθρα
Εγκαινιάστηκε η ηλεκτρική διασύνδεση Σκιάθου – Εύβοιας
Σκρέκας - Kerry: Η ενεργειακή και περιβαλλοντική συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ στο επίκεντρο
Φυσικό αέριο: «Βουτιά» -16% στα 283 ευρώ για το ολλανδικό TTF μετά το ράλι πανικού
Ο CEO της Shell προειδοποιεί: Η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη μπορεί να διαρκέσει πολλούς χειμώνες
Πως έχουμε δει τα χειρότερα στην Ενέργεια, υποστηρίζει με άρθρο του στο Project Syndicate ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδος επί ΣΥΡΙΖΑ και νυν γενικός γραμματέας του ΜέΡΑ 25, Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος υποστηρίζει πως η αγορά ρεύματος έχει μετατραπεί σε καζίνο, έρμαιο μονοπωλιακών συμφερόντων…
«Τα πτερύγια των ανεμογεννητριών στην οροσειρά απέναντι από το παράθυρό μου γυρίζουν γρήργορα σήμερα.
Η χθεσινοβραδινή καταιγίδα έχει υποχωρήσει, αλλά οι ισχυροί άνεμοι συνεχίζονται, συνεισφέροντας επιπλέον κιλοβάτ στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας με μηδενικό πρόσθετο κόστος (ή οριακό κόστος, στη γλώσσα των οικονομολόγων)» αναφέρει κατ’ αρχάς ο Γιάνης Βαρουφάκης και συνεχίζει:
«Αλλά οι άνθρωποι που αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα κατά τη διάρκεια μιας τρομερής κρίσης κόστους ζωής πρέπει να πληρώσουν γι’ αυτά τα κιλοβάτ σαν να παράγονται από το πιο ακριβό υγροποιημένο φυσικό αέριο του Τέξας.
Αυτός ο παραλογισμός, που κυριαρχεί σε Ελλάδα, Ευρώπη και, γενικά, σε όλο τον κόσμο, πρέπει να τελειώσει.
Ο παραλογισμός πηγάζει από την αυταπάτη ότι τα κράτη μπορούν να «επιβάλουν» μια ανταγωνιστική, και επομένως αποτελεσματική, αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Ωστόσο, επειδή μόνο ένα καλώδιο ηλεκτρικού ρεύματος εισέρχεται στα σπίτια ή τις επιχειρήσεις μας, το να αφήσουμε τα πράγματα στην αγορά θα οδηγούσε σε μονοπωλιακές καταστάσεις – ένα αποτέλεσμα που κανείς δεν θέλει.
Αλλά οι κυβερνήσεις αποφάσισαν ότι μπορούν να επιβάλουν μια ανταγωνιστική αγορά για να αντικαταστήσουν τις δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας που παράγουν και διανέμουν ηλεκτρική ενέργεια.
Δεν μπορούν».
Ο φονταμενταλισμός της αγοράς
«Ο τομέας ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ένα καλό παράδειγμα του τι έχει κάνει ο φονταμενταλισμός της αγοράς στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας σε όλο τον κόσμο.
Η ΕΕ υποχρέωσε τα κράτη μέλη της να χωρίσουν το ηλεκτρικό δίκτυο από τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και να τους ιδιωτικοποιήσουν για να δημιουργήσουν νέες εταιρείες, οι οποίες θα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους και θα διένειμαν ρεύμα σε μια νέα εταιρεία που θα κατέχει το δίκτυο» αναφέρει ο οικονομολόγος.
Αυτή η εταιρεία, με τη σειρά της, θα μίσθωσε τα καλώδιά της σε άλλη σειρά εταιρειών που θα αγόραζαν ηλεκτρική ενέργεια στη χονδρική και θα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για τη λιανική πώληση ρεύματος σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των παραγωγών θα ελαχιστοποιούσε την τιμή χονδρικής, ενώ ο ανταγωνισμός μεταξύ των λιανοπωλητών θα εξασφάλιζε ότι οι τελικοί καταναλωτές θα επωφελούνταν -υποτίθεται- από χαμηλές τιμές και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας.
«Αλίμονο! Τίποτα από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει στη θεωρία, πόσο μάλλον στην πράξη» ανέφερε ο κ. Βαρουφάκης.
Η αγορά αντιμετώπισε αντιφατικές καταστάσεις και ανάγκες: έπρεπε να διασφαλίσει μια ελάχιστη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας εντός του δικτύου σε κάθε χρονική στιγμή και να διοχετεύσει επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση.
Η λύση που πρότειναν οι φονταμενταλιστές της αγοράς ήταν διπλή: δημιουργία μιας άλλης αγοράς για τη χορήγηση αδειών εκπομπής αερίων θερμοκηπίου και εισαγωγή τιμολόγησης οριακού κόστους, που σήμαινε ότι η χονδρική τιμή κάθε κιλοβάτ θα έπρεπε να είναι ίση με αυτή του ακριβότερου κιλοβάτ.
α) Η αγορά αδειών εκπομπών ρύπων είχε σκοπό να παρακινήσει τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας να στραφούν σε λιγότερο ρυπογόνα καύσιμα.
Σε αντίθεση με έναν σταθερό φόρο, το κόστος της εκπομπής ενός τόνου διοξειδίου του άνθρακα θα καθοριζόταν από την αγορά.
Θεωρητικά, όσο περισσότερο η βιομηχανία βασιζόταν σε καύσιμα όπως ο λιγνίτης, τόσο μεγαλύτερη ήταν η ζήτηση για τις άδειες εκπομπών από την ΕΕ.
Αυτό θα ανέβαζε την τιμή τους, ενισχύοντας το κίνητρο για στροφή στο φυσικό αέριο και, τελικά, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
β) Η τιμολόγηση οριακού κόστους αποσκοπούσε στη διασφάλιση του ελάχιστου επιπέδου παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, εμποδίζοντας τους παραγωγούς χαμηλού κόστους να διεμβολίσουν τις εταιρείες ενέργειας υψηλότερου κόστους.
Οι τιμές θα έδιναν στους παραγωγούς χαμηλού κόστους αρκετά κέρδη και λόγους για να επενδύσουν σε φθηνότερες, λιγότερο ρυπογόνες πηγές ενέργειας.
Για να δείτε τι είχαν κατά νου οι ρυθμιστικές αρχές, σκεφτείτε έναν υδροηλεκτρικό σταθμό και έναν λιγνιτικό.
Το πάγιο κόστος κατασκευής του υδροηλεκτρικού σταθμού είναι μεγάλο, αλλά το οριακό κόστος είναι μηδενικό: μόλις το νερό γυρίσει τον στρόβιλο του, το επόμενο κιλοβάτ που παράγει ο σταθμός δεν κοστίζει τίποτα.
Αντίθετα, ο λιγνιτικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ φθηνότερος στην κατασκευή, αλλά το οριακό κόστος είναι θετικό, αντανακλώντας τη σταθερή ποσότητα δαπάνης για λιγνίτη ανά κιλοβάτ που παράγεται.
Καθορίζοντας την τιμή κάθε κιλοβάτ που παράγεται υδροηλεκτρικά να μην είναι μικρότερη από το οριακό κόστος παραγωγής ενός κιλοβάτ με χρήση λιγνίτη, η ΕΕ ήθελε να ανταμείψει την υδροηλεκτρική εταιρεία με ένα μεγάλο κέρδος, το οποίο, ήλπιζαν οι ρυθμιστικές αρχές, θα επενδυόταν σε πρόσθετη ενέργεια .
Εν τω μεταξύ, ο λιγνιτικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής δεν θα είχε σχεδόν καθόλου κέρδη (καθώς η τιμή θα κάλυπτε σχεδόν το οριακό του κόστος).
Θεωρία και πραγματικότητα…
Αλλά η πραγματικότητα ήταν λιγότερο επιεικής από τη θεωρία.
Καθώς η πανδημία προκάλεσε όλεθρο στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, η τιμή του φυσικού αερίου αυξήθηκε, πριν τριπλασιαστεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ξαφνικά, το πιο ρυπογόνο καύσιμο (λιγνίτης) δεν ήταν το πιο ακριβό, φέρνοντας περισσότερες μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα και υποδομές για LNG.
Η τιμολόγηση οριακού κόστους βοήθησε τις εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας να αποσπάσουν τεράστια ενοίκια από αγανακτισμένους καταναλωτές, οι οποίοι συνειδητοποίησαν ότι πλήρωναν πολύ περισσότερα από το μέσο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το κοινό, μη βλέποντας κανένα όφελος –για αυτούς ή για το περιβάλλον– από τα πτερύγια που περιστρέφονται πάνω από τα κεφάλια τους και τους χαλάνε το τοπίο, στράφηκαν ενάντια στις ανεμογεννήτριες.
Η άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου έχει αποκαλύψει τις αποτυχίες που συμβαίνουν όταν μια αγορά μεταβάλλεται σε φυσικό μονοπώλιο.
«Τα έχουμε δει όλα: Πόσο εύκολα θα μπορούσαν οι παραγωγοί να συνεννοηθούν για τον καθορισμό της τιμής στη χονδρική.
Πώς τα «άσεμνα» κέρδη τους, ειδικά από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έστρεψαν τους πολίτες ενάντια στην πράσινη μετάβαση.
Πώς το τρέχον καθεστώς της αγοράς εμπόδισε τις κοινές προμήθειες που θα μείωναν το ενεργειακό κόστος των φτωχότερων χωρών.
Πώς η λιανική ηλεκτρικής ενέργειας έγινε καζίνο, με εταιρείες να κερδοσκοπούν, να επωφελούνται από τις καλές στιγμές και να απαιτούν κρατικές διασώσεις όταν τα στοιχήματά τους δεν τα πάνε καλά.
Ήρθε η ώρα να καταργήσουμε τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας στην παρούσα μορφή τους.
Αντίθετα, αυτό που χρειαζόμαστε είναι δημόσια ενεργειακά δίκτυα, στα οποία οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας θα αντιπροσωπεύουν το μέσο κόστος συν μια μικρή προσαύξηση.
Χρειαζόμαστε έναν φόρο άνθρακα, του οποίου τα έσοδα πρέπει να αποζημιώνουν τους φτωχότερους πολίτες.
Χρειαζόμαστε μια μεγάλης κλίμακας επένδυση όπως το Manhattan Project στις πράσινες τεχνολογίες του μέλλοντος (όπως το πράσινο υδρογόνο και τα μεγάλης κλίμακας υπεράκτια πλωτά αιολικά πάρκα).
Και, τέλος, χρειαζόμαστε δημοτικά τοπικά δίκτυα υφιστάμενων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή, αιολική και μπαταρίες) που να μετατρέπουν τις κοινότητες σε ιδιοκτήτες, διαχειριστές και δικαιούχους της ενέργειας που χρειάζονται» καταλήγει ο Γιάνης Βαρουφάκης.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών