Εκλογές στις 25/6 στη Γουατεμάλα χωρίς τα φαβορί που απέκλεισε το Εκλογοδικείο - Χαμηλές προσδοκίες από τους πολίτες

Χωρίς ψευδαισθήσεις ετοιμάζονται να ψηφίσουν την Κυριακή 25/6 οι Γουατεμαλτέκοι στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών για να αναδείξουν τον διάδοχο του Alejandro Eduardo Giammattei Falla στην ηγεσία της χώρας της κεντρικής Αμερικής που μαστίζει η διαφθορά, η μιζέρια και η βία των συμμοριών.
Περίπου 9,4 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους καλούνται στις κάλπες για να αναδείξουν την ή τον διάδοχο του απερχόμενου προέδρου Giammattei, ο οποίος χαρακτηρίζεται «αυταρχικός» από το 75% των πολιτών, που τον απορρίπτουν έπειτα από την τετραετή μη ανανεώσιμη θητεία του, ανεξίτηλα σημαδεμένη από τους δικαστικούς διωγμούς πρώην εισαγγελέων που αγωνίστηκαν κατά της διαφοράς και δημοσιογράφων.
Οι πολίτες της Γουατεμάλας καλούνται ακόμη να αναδείξουν τα 160 μέλη της Βουλής, 340 δημάρχους και 20 αντιπροσώπους στο κεντροαμερικανικό κοινοβούλιο.
Τα περίπου 3.500 εκλογικά τμήματα θα ανοίξουν στις 07:00 [τοπική ώρα· 16:00 ώρα Ελλάδας] και τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται περίπου τρεις ώρες αφού κλείσουν, στις 18:00 [03:00 αύριο Δευτέρα ώρα Ελλάδας].
Θα λειτουργήσουν επίσης εκλογικά τμήματα σε περίπου δεκαπέντε πόλεις των ΗΠΑ, όπου ζουν κάπου 2,8 εκατ. Γουατεμαλτέκοι, από τους οποίους όμως δεν είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους παρά μόλις 90.000.
Η πρώην πρώτη κυρία, η σοσιαλδημοκράτισσα υποψήφια Sandra Torres, φέρεται να είναι το φαβορί για τη νίκη στον πρώτο γύρο, συγκεντρώνει το 21,3% των προθέσεων ψήφου, ακολουθούμενη από ανώτερο πρώην διπλωμάτη που υπηρέτησε στον ΟΗΕ, τον Edmond Mulet (13,4%), σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του ινστιτούτου ProDatos.
Η υποψήφια της συντηρητικής δεξιάς Suri Rios, η κόρη του αποβιώσαντα πρώην δικτάτορα Efrain Rios Montt, βρίσκεται στην τρίτη θέση, με το 9,1% των προθέσεων ψήφου.
Συνολικά, 22 υποψήφιοι διεκδικούν τις ψήφους των πολιτών. Ο αριθμός αυτός, εκπληκτικός για τη Γουατεμάλα, κάνει ακόμη πιο πιθανό να χρειαστεί δεύτερος γύρος την 20ή Αυγούστου ανάμεσα στους δύο επικρατέστερους υποψήφιους ή υποψήφιες.
Ο αποκλεισμός δύο φαβορί από τις προεδρικές εκλογές έσπειρε αμφιβολίες για την αξιοπιστία της διαδικασίας και την αμεροληψία των θεσμών, που κατηγορούνται πως επιδίδονται σε ελιγμούς για να διαιωνίσουν το αυταρχικό και διεφθαρμένο καθεστώς, θεμελιωμένο στη συνενοχή με τις κυρίαρχες ελίτ.
Ο επιχειρηματίας Karlos Pineda και η ιθαγενής Thelma Cabrera, που φέρονταν να ήταν τα φαβορί, τέθηκαν εκτός κούρσας, αντίστοιχα με αποφάσεις της δικαιοσύνης και του Ανώτατου Εκλογοδικείου (TSE, η εφορευτική επιτροπή). Η κυρία Cabrera διεκδικούσε τις ψήφους του αυτόχθονου πληθυσμού, που αντιπροσωπεύει περί το 45% του εκλογικού σώματος.

Διώξεις σε βάρος δικαστικών που δίωκαν τη διαφθορά

Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, το 13,5% των ψηφοφόρων λέει πως έχει σκοπό να ρίξει στην κάλπη άκυρο ή λευκό ψηφοδέλτιο. Στον πρώτο γύρο των προηγούμενων εκλογών, το 2019, το είχε πράξει το 4,1%.
«Όλοι οι υποψήφιοι είναι ίδιοι και δεν είναι καλοί παρά μόνο σε ένα πράγμα, στο να κλέβουν», κατά την άποψη του Nestor Figeroa, πλανόδιου πωλητή.
Αναλυτές, μη κυβερνητικές οργανώσεις, στελέχη οργανώσεων των αυτοχθόνων και ο υποψήφιος Mulet επικρίνουν τον αυξανόμενο έλεγχο των θεσμών από ισχυρά πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, που θέλουν να διαιωνίσουν το σύστημα διαφθοράς κι ατιμωρησίας.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του προέδρου Giammattei, πάνω από δέκα πρώην εισαγγελικοί λειτουργοί που αγωνίστηκαν κατά της διαφθοράς συνελήφθησαν, κάποιοι και κάποιες καταδικάστηκαν, άλλοι εξορίστηκαν.
Οι δικαστικοί αυτοί είχαν όλοι συνεργαστεί με αποστολή του ΟΗΕ κατά της ατιμωρησίας, που αποκάλυψε πολύκροτα σκάνδαλα από το 2007 ως το 2019, ανάμεσά τους αυτό που οδήγησε στην παραίτηση και φυλάκιση του πρώην προέδρου Otto Peres Molina.
Εξάλλου, ο ιδρυτής και εκδότης εφημερίδας που επέκρινε την κυβέρνηση, ο Hose Ruven Samorra, καταδικάστηκε να εκτίσει έξι χρόνια κάθειρξης μόλις δέκα ημέρες πριν από τον πρώτο γύρο. Ο κ. Samorra, που κατηγορήθηκε για ξέπλυμα χρήματος, εκβιάσεις και άσκηση αθέμιτης επιρροής έναντι ανταλλάγματος, κατήγγειλε πως επρόκειτο για «πολιτική δίκη», σκοπός της οποίας δεν ήταν άλλος παρά να φιμωθούν ο ίδιος και η εφημερίδα του, η El Periódico, που αναγκάστηκε να αναστείλει τη δραστηριότητά της τη 15η Μαΐου.
«Όλοι οι κρατικοί θεσμοί, μη εξαιρουμένης της εκλογικής διαδικασίας, χειραγωγούνται από ομάδες εξουσίας που συνδέονται με τη διαφθορά και την παραδοσιακή εξουσία της ολιγαρχίας» στη Γουατεμάλα, τόνιζε προ ημερών στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Eddie Kux ο διευθυντής της Δράσης Πολιτών (Acción Ciudana), του παραρτήματος της ΜΚΟ Διεθνής Διαφάνεια στη χώρα της κεντρικής Αμερικής.
«Οδεύουμε να διολισθήσουμε λίγο-λίγο σε αυταρχικό μοντέλο. Δεν λέω δικτατορία, όχι προς το παρόν, αλλά αυταρχικό, βασισμένο στο μοντέλο της Νικαράγουας», κατά την άποψη του κ. Mulet.
Αψηφώντας τις επικρίσεις εντός της χώρας και διεθνώς, ο πρόεδρος  Giammattei έκανε λόγο την Παρασκευή σε διάγγελμά του προς το έθνος για «ισχυρή δημοκρατία, που ενισχύεται με τακτικές, ελεύθερες εκλογές χωρίς αποκλεισμούς».

Ανισότητες και συμμορίες

Η Γουατεμάλα συγκαταλέγεται στις πιο άνισες χώρες της Λατινικής Αμερικής, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Τα 10,3 εκατομμύρια από τα 17,6 εκατ. των κατοίκων της ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας· το ένα παιδί στα δύο υφίσταται χρόνιο υποσιτισμό, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Κι επιπλέον, συμμορίες κακοποιών σπέρνουν τον τρόμο στη χώρα, όπου ο δείκτης των ανθρωποκτονιών βρίσκεται περί τις 17,3 ανά 100.000 κατοίκους, επίπεδο τριπλάσιο από τον παγκόσμιο μέσο όρο.
Ο οικονομικός μαρασμός και η βία ωθούν κάθε χρόνο χιλιάδες Γουατεμαλτέκους να μεταναστεύουν στις ΗΠΑ και τα εμβάσματα μεταναστών στις οικογένειές τους το 2022 είχαν συνολικά αξία 18 δισεκ. δολαρίων, με άλλα λόγια αντιπροσώπευαν το 19% του ΑΕΠ.

www.bankingnews.gr