Ο ελληνικός τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να επιβαρύνεται από τα υψηλότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στη ζώνη του ευρώ
Σχετικά Άρθρα
Bloomberg για αναβάθμιση Scope: Eπέστρεψε στην επενδυτική βαθμίδα η Ελλάδα - Πρόβλημα το υψηλό δημόσιο χρέος
Scope: Αναβαθμίζεται σε επενδυτική βαθμίδα η Ελλάδα, σε «ΒΒΒ-» το αξιόχρεο με σταθερό το outlook - Ανάπτυξη 2,4% το 2023
Οι αναλυτές εκφράζουν επίσης την ανησυχία τους για το ενδεχόμενο η Ελλάδα να επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος, ανατρέποντας σημαντικές μεταρρυθμίσεις.
To υψηλό δημόσιο χρέος
Σύμφωνα με τον γερμανικό οίκο αξιολόγησης, οι αξιολογήσεις της Ελλάδας περιορίζονται στο BBB- από αρκετές σημαντικές πιστωτικές προκλήσεις. Το αυξημένο επίπεδο του δημόσιου χρέους παραμένει μια βασική πρόκληση. Το υψηλό χρέος εκθέτει την Ελλάδα σε συνεχή κίνδυνο κάθε φορά που υπάρχει στροφή του κλίματος της αγοράς προς την αμφισβήτηση της βιωσιμότητας του χρέους των πιο υπερχρεωμένων κρατικών δανειοληπτών της ζώνης του ευρώ. Η περαιτέρω μείωση αυτού του χρέους θα μπορούσε να κάνει την Ελλάδα πιο ανθεκτική.
Οι προκλήσεις για τις ελληνικές τράπεζες
Σύμφωνα με την Scope, ο ελληνικός τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να επιβαρύνεται από τα υψηλότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στη ζώνη του ευρώ.
Η κεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι μέτρια, ακόμη και αν έχει βελτιωθεί σημαντικά.
Η υψηλή εξάρτηση των κεφαλαίων από τις αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις αποτελεί πρόκληση, ενώ η σχέση κράτους-τραπεζών αποτελεί μια πιο σημαντική ενδεχόμενη υποχρέωση από ό,τι στο παρελθόν.
Η επόμενη μέρα της αναβάθμισης σε επενδυτική βαθμίδα
Αναλυτικά, ο senior writer του Scope Keith Mullin παίρνει συνέντευξη από τον Dennis Shen, επικεφαλής αναλυτή για την Ελλάδα, μετά την αναβάθμιση της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα (IG) BBB-, σχετικά με το θεσμικό περιβάλλον της Ελλάδας, τις μεταρρυθμίσεις και τις προκλήσεις για τις αξιολογήσεις στο μέλλον.
Keith Mullin (KM): Η Ελλάδα έχασε την τελευταία της πιστοληπτική αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας στις αρχές του 2011. Φαίνεται ότι χρειάστηκε πολύς χρόνος για να την ανακτήσει. Μπορείτε να περιγράψετε τη διαδρομή που οδήγησε στην αναβάθμιση της Ελλάδας σε επενδυτική βαθμίδα από τη Scope Ratings στις 4 Αυγούστου;
Dennis Shen (DS): Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας είναι ένα πολύ σημαντικό επίτευγμα και στην πραγματικότητα συνέβη υπό πολύ γρήγορες συνθήκες για την Ελλάδα από ιστορική άποψη. Καταλαβαίνουμε γιατί φάνηκε ότι πέρασε πολύς καιρός για την Ελλάδα. Παρ' όλα αυτά, τα περισσότερα κράτη που υφίστανται κρατική χρεοκοπία δεν πλησιάζουν ποτέ την επενδυτική βαθμίδα μετά από αυτό, πόσο μάλλον να επιτύχουν αυτό το καθεστώς 11 χρόνια μετά τη χρεοκοπία, που ήταν το 2012 στην περίπτωση της Ελλάδας.
Όταν αρχίσαμε να αξιολογούμε την Ελλάδα το 2017, αναβαθμίσαμε αρχικά την αξιολόγηση από CC. Έτσι, η Ελλάδα αναβαθμίστηκε οκτώ επίπεδα αξιολόγησης για να φτάσει στην IG μέσα σε έξι χρόνια (Σχήμα 1).
Αυτή είναι η μεγαλύτερη αναβάθμιση αξιολόγησης από οποιοδήποτε κράτος που αξιολογούμε και μιλάει για τη σημασία αυτού του επιτεύγματος.
Η Ελλάδα έγινε αποδέκτης πρόσθετης ελάφρυνσης του χρέους μόλις νωρίτερα φέτος - κάτι που δεν είναι τυπικό για κράτη που αξιολογούνται στην επενδυτική βαθμίδα.
Η Κύπρος έρχεται επίσης στο μυαλό μας από αυτή την άποψη, καθώς επέστρεψε γρήγορα στην επενδυτική βαθμίδα μετά το πιστωτικό γεγονός του 2013. Ως εκ τούτου, υπάρχουν ορισμένα πλεονεκτήματα.
KM: Στο σκεπτικό της αξιολόγησης, η Scope τόνισε ότι η ισχυρή θεσμική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας για κάθε κρατικό δανειολήπτη ώστε να κατέχει αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας. Έχει αλλάξει κάτι στη θεσμική αξιολόγηση της Ελλάδας ώστε να καταστεί δυνατή η αναβάθμιση της αξιολόγησης;
DS: Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι πριν από το Covid-19, η Ελλάδα δεν είχε πρόσβαση σε μέσα πολιτικής της ΕΕ. Το πρόγραμμα της ΕΕ για την κοινή έκδοση ομολόγων δεν υπήρχε και η Ελλάδα δεν ήταν τότε επιλέξιμη για αγορές περιουσιακών στοιχείων από την ΕΚΤ. Αυτό άρχισε να αλλάζει μόνο μετά την έναρξη της πανδημικής κρίσης το 2020. Η κυβέρνηση απέκτησε τότε προσωρινή πρόσβαση σε νέα προγράμματα της ΕΕ. Αυτή η προσωρινή πρόσβαση στη χρηματοδότηση της ΕΕ λόγω κρίσης συνέβαλε στην αναβάθμιση της Ελλάδας από τον Σεπτέμβριο του 2021 σε ΒΒ+, ένα επίπεδο κάτω από την επενδυτική βαθμίδα.
Πιο πρόσφατα, η μετάβαση στην ενισχυμένη κατανομή των βαρών της ΕΕ και τα βήματα της ΕΕ προς την κατεύθυνση μιας μεγαλύτερης δημοσιονομικής και νομισματικής ένωσης άρχισαν να φαίνονται πιο μόνιμα και πιθανόν να διαρκέσουν και μετά τις πρόσφατες κρίσεις. Σε αυτό το στάδιο, υποθέτουμε ότι εάν η Ελλάδα περιέλθει σε σοβαρές δυσκολίες πληρωμών, η ΕΕ θα είναι εκεί για να παρέμβει και να αποτρέψει την αποτυχία της αγοράς. Αυτή η υπόθεση μεγαλύτερης διάρκειας της ευρωπαϊκής στήριξης προς την Ελλάδα, παράλληλα με τις διευρυμένες διευκολύνσεις της ΕΕ για την παροχή βοήθειας στα κράτη μέλη, στήριξε την πρόσφατη αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα.
ΚΜ: Αναφέρατε τη μείωση του χρέους ως σημαντικό λόγο για την αναβάθμιση της αξιολόγησης της Ελλάδας. Ήταν αυτό αναμενόμενο; Γιατί είναι τόσο σημαντικό;
DS: Η μείωση του χρέους είναι πράγματι σημαντική, καθώς καθιστά την Ελλάδα πιο ανθεκτική στη μεταβλητότητα της αγοράς, εάν η στήριξη του Ευρωσυστήματος αποδειχθεί στο μέλλον λιγότερο επικείμενη ή λιγότερο αποτελεσματική. Ως αποτέλεσμα, η συνεχής μείωση του χρέους καθιστά την αξιολόγηση της Ελλάδας πιο ανθεκτική στην επενδυτική βαθμίδα. Είναι σημαντικό ότι η ουσιαστική περαιτέρω σύγκλιση του αυξημένου λόγου χρέους της Ελλάδας προς την κατεύθυνση του λόγου άλλων υπερχρεωμένων κρατών της ζώνης του ευρώ, όπως η Ιταλία, είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική πορεία της αξιολόγησης της Ελλάδας.
Έπειτα από περισσότερο από μια δεκαετία και πολλές πρωτοβουλίες από τους Ευρωπαίους και διεθνείς εταίρους για τη ρύθμιση του λόγου του δημόσιου χρέους της Ελλάδας σε βιώσιμη τροχιά, ο λόγος του χρέους της Ελλάδας είχε αντίθετα φθάσει σε νέο ρεκόρ όλων των εποχών στο 206% του ΑΕΠ έως το 2020. Ωστόσο, μάλλον αναπάντεχα για εμάς, με άγκυρα την ισχυρή ανάκαμψη από το γ' τρίμηνο του 2020, παράλληλα με τον πολύ αυξημένο πρόσφατο πληθωρισμό, βλέπουμε τον λόγο χρέους να αντιστρέφεται σε περίπου 161% μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους - αν αυτό συμβεί, 46pps από τις κορυφές του 2020 (Σχήμα 2).
Οι προηγούμενες αναδιαρθρώσεις του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους και τα προγράμματα δανείων με ευνοϊκούς όρους εξασφάλισαν ένα χαμηλό μέσο κόστος χρέους, το οποίο επέφερε μια σημαντική διαφορά έναντι της ονομαστικής ανάπτυξης, όταν αυτή η ονομαστική ανάπτυξη τελικά εμφανίστηκε. Αυτό οδήγησε στην ταχεία μείωση του χρέους τον τελευταίο καιρό.
Αν και αυτή η πτωτική πορεία του χρέους θα επιβραδυνθεί, μια συνεχής, σταδιακή μείωση του χρέους θα μπορούσε ωστόσο να καταστήσει το ελληνικό χρέος πιο βιώσιμο και να μειώσει την ανάγκη για περαιτέρω αναδιάρθρωση του χρέους.
KM: Έχουν επηρεάσει τα υψηλά επιτόκια την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας;
DS: Βεβαίως. Μετά την έξοδο της Ελλάδας από τα προγράμματα οικονομικής προσαρμογής του παρελθόντος και τα συναφή δάνεια με ευνοϊκούς όρους και την ελάφρυνση του χρέους, η μετάβαση στη χρηματοδότηση από την αγορά δεν είναι καθόλου "καλή" - ιδίως υπό τα υψηλότερα επιτόκια που ισχύουν σήμερα για τον νέο δανεισμό. Οι εκδόσεις στις αγορές και η ενισχυμένη πρόσβαση στις αγορές έχουν τη φήμη ότι είναι πιστωτικά θετικές. Αλλά η μετάβαση από τη διάσωση πίσω στην ευνοϊκή μεταχείριση των κεφαλαιαγορών επηρεάζει επίσης σταδιακά αρνητικά την ισχυρή δομή του χρέους της Ελλάδας. Η σταθμισμένη μέση διάρκεια του νέου δανεισμού μειώθηκε σε 5,5 έτη το 2022 και εκ νέου σε 4,6 έτη το 2023 μέχρι σήμερα. Η μέση διάρκεια του ανεξόφλητου ελληνικού χρέους είναι 19,6 έτη.
Καθώς η Ελλάδα δανείζεται στις αγορές, αποπληρώνει πρόωρα ορισμένα από τα δάνεια διάσωσης και η ΕΚΤ επιταχύνει την ποσοτική σύσφιξη, το ελληνικό χρέος που βρίσκεται στην κατοχή του δημοσίου θα περάσει σταδιακά και πάλι σε ιδιωτικά χέρια. Επιπλέον, καθώς οι κρατικές αξιολογήσεις αποδίδονται στο ιδιωτικό χρέος, αυτό το αυξανόμενο μερίδιο του εμπορικού χρέους είναι πιστωτικά αρνητικό. Το υψηλότερο κόστος δανεισμού στις κεφαλαιαγορές αυξάνει σταδιακά το μέσο κόστος επιτοκίου. Τέλος, ένα αυξημένο μερίδιο του ελληνικού χρέους που κατέχεται από εμπορικούς πιστωτές και όχι από τον επίσημο τομέα μπορεί, κατά τη γνώμη μας, σταδιακά να επαναφέρει σε κάποιο βαθμό τα ελληνικά ομόλογα.
KM: Πού βρίσκεται η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος;
DS: Οι πολιτικές διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων έχουν επιφέρει μείωση του υψηλού δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων και έχουν ενισχύσει τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος.
Το πρόγραμμα Ηρακλής πρωτοστάτησε σε αυτή την προσπάθεια, και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια σε επίπεδο συστήματος μειώθηκαν εντυπωσιακά στο 8% έως το α' τρίμηνο του 2023, έχοντας κορυφωθεί στο 49% τον Ιούνιο του 2017.
Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι η απομάκρυνση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τους τραπεζικούς ισολογισμούς δεν σημαίνει από μόνη της ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν εξαφανιστεί.
Ο ελληνικός τραπεζικός τομέας εξακολουθεί να επιβαρύνεται από τα υψηλότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στη ζώνη του ευρώ.
Η κεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι μέτρια, ακόμη και αν έχει βελτιωθεί σημαντικά.
Η υψηλή εξάρτηση των κεφαλαίων από τις αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις αποτελεί πρόκληση, ενώ η σχέση κράτους-τραπεζών αποτελεί μια πιο σημαντική ενδεχόμενη υποχρέωση από ό,τι στο παρελθόν.
ΚΜ: Πόσο ανησυχείτε ότι η Ελλάδα επαναλαμβάνει τα λάθη του παρελθόντος της;
DS: Η ιστορία έχει την τάση να επαναλαμβάνεται. Έτσι, αυτή είναι μία από τις κύριες ανησυχίες μας - ίσως όχι τόσο βραχυπρόθεσμα, αλλά σίγουρα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Το 2015, η θετική πρόοδος που σημείωσε νωρίς η ελληνική κυβέρνηση στον απόηχο της ελληνικής κρίσης αντιστράφηκε απότομα μετά την αλλαγή της κυβέρνησης. Η Ελλάδα κατέληξε να μην πληρώσει τις οφειλόμενες πληρωμές προς το ΔΝΤ το ίδιο έτος. Μια αλλαγή του προσανατολισμού της πολιτικής στο μέλλον θα μπορούσε ομοίως να θέσει σε κίνδυνο την πρόοδο που σημειώθηκε πρόσφατα και να αμφισβητήσει την ευρωπαϊκή στήριξη που στηρίζεται στην εκτέλεση των μεταρρυθμίσεων. Η αξιωματική αντιπολίτευση - ο ΣΥΡΙΖΑ - μπορεί να κινηθεί προς μια πιο μετριοπαθή ή προς μια πιο ριζοσπαστική κατεύθυνση μετά την πρόσφατη εκλογική ήττα.
Ακόμη και σήμερα, ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος αξιοποιείται από την υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με εφάπαξ παροχές ύψους 9 δισ. ευρώ στους συνταξιούχους, αυξήσεις μισθών στο δημόσιο τομέα και αύξηση του αφορολόγητου ορίου για τα νοικοκυριά με παιδιά. Η κατάργηση του φόρου αλληλεγγύης της εποχής της διάσωσης και η υπόσχεση για την κατάργηση ενός ειδικού φόρου επί των τόκων των εντόκων γραμματίων και ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου αποτελούν περαιτέρω παραδείγματα αντιστροφής της πολιτικής της εποχής της κρίσης.
Καθώς χαλαρώνουν οι συνθήκες δανεισμού για την Ελλάδα και αφαιρούνται οι μεταρρυθμιστικοί... ζουρλομανδύες, η ανησυχία είναι μια αργή διολίσθηση προς την αντιστροφή των μεταρρυθμίσεων των προηγούμενων ετών και την επιστροφή σε μια πιο εύκολη δημοσιονομική πολιτική για να αντισταθμιστούν οι σοβαρές απώλειες εισοδήματος της προηγούμενης δεκαετίας.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών