Η «παγίδα του Θουκυδίδη» –βάσει της οποίας μια ανερχόμενη δύναμη προώρισται να συγκρουστεί με έναν κατεστημένο ηγεμόνα– προοιωνίζεται δυσοίωνα πράγματα
ΗΠΑ και Κίνα παραμένουν σε τροχιά σύγκρουσης, υποστηρίζει ο οικονομολόγος Nouriel Roubini... και συμπληρώνει:
Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ τους μπορεί, τελικά, να γίνει «καυτός», με αφορμή το ζήτημα της Ταϊβάν.
Η «παγίδα του Θουκυδίδη» –βάσει της οποίας μια ανερχόμενη δύναμη προώρισται να συγκρουστεί με έναν κατεστημένο ηγεμόνα– προοιωνίζεται δυσοίωνα πράγματα.
Αλλά μια σοβαρή κλιμάκωση των σινο-αμερικανικών εντάσεων, πόσο μάλλον ένας πόλεμος, μπορεί ακόμα να αποφευχθεί, γλιτώνοντας τον κόσμο από τις κατακλυσμιαίες συνέπειες που αναπόφευκτα θα υπάρξουν.
Όταν μια ανερχόμενη δύναμη αμφισβητεί την επικρατούσα παγκόσμια δύναμη πάντα υπάρχουν εντάσεις, επισημαίνει ο Roubini.
«Αλλά η Κίνα αντιμετωπίζει την Αμερική σε μια στιγμή που η σχετική ισχύς της δεύτερης έχει αποδυναμωθεί και προσπαθεί να αποτρέψει τη δική της στρατηγική παρακμή
Ως εκ τούτου, και οι δύο πλευρές γίνονται ολοένα και πιο παρανοϊκές σε ό,τι αφορά τις προθέσεις του ανταγωνιστή τους, ενώ η αντιπαράθεση έχει ως επί το πλείστον αντικαταστήσει τον υγιή ανταγωνισμό και τη συνεργασία.
Εν μέρει ευθύνονται και οι δύο πλευρές».
Υπό τον Xi Jinping, η Κίνα έχει γίνει πιο αυταρχική, προχωρώντας περισσότερο προς τον κρατικό καπιταλισμό, αντί να τηρεί το δόγμα του Deng Xiaoping για «μεταρρύθμιση και άνοιγμα».
Επιπλέον, το ρητό του Deng, «κρύψτε τη δύναμή σας και δώστε χρόνο» έχει δώσει τη θέση του στη στρατιωτική ισχύ.
Με την Κίνα να ακολουθεί μια ολοένα και πιο επιθετική εξωτερική πολιτική, οι εδαφικές διαμάχες μεταξύ αυτής και αρκετών γειτόνων της έχουν επιδεινωθεί.
Η Κίνα προσπάθησε να ελέγξει την Ανατολική και τη Νότια Θάλασσα της Κίνας, και δείχνει όλο και πιο ανυπόμονη για να «επανενωθεί» με την Ταϊβάν.
Ωστόσο, ο Xi έχει κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι ακολουθούν τη δική τους επιθετική στρατηγική «συνολικού περιορισμού, περικύκλωσης και καταστολής».
Από την άλλη πλευρά, πολλοί στις ΗΠΑ φοβούνται ότι η Κίνα θα αμφισβητήσει τη στρατηγική ηγεμονία των ΗΠΑ στην Ασία – έναν αποφασιστικό παράγοντα για την ειρήνη, την ευημερία και την πρόοδο της περιοχής από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και εξής, συνεχίζει ο Roubini.
Οι Κινέζοι ηγέτες φοβούνται επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει τη δέσμευσή τους από την αρχή της «Μίας Κίνας», που έχει στηρίξει τις σινοαμερικανικές σχέσεις εδώ και μισό αιώνα.
Οι ΗΠΑ όχι μόνο έχουν γίνει λιγότερο «στρατηγικά διφορούμενες» στο ερώτημα εάν θα υπερασπίζονταν την Ταϊβάν, αλλά έχουν επίσης πυροδοτήσει ανησυχία εκ μέρους της Κίνας διά της ενίσχυσης συμμαχιών στον Ινδοειρηνικό μέσω του συμφώνου Aukus (Αυστραλία, ΗΒ και ΗΠΑ), του Quad (Αυστραλία, Ινδία, Ιαπωνία και ΗΠΑ).
«Πώς θα προληφθεί η σύγκρουση;»
Σύμφωνα με τον Roubini, «ένα πρώτο βήμα για την πρόληψη της σύγκρουσης είναι η αναγνώριση ότι ορισμένες από τις επικρατούσες ανησυχίες είναι υπερβολικές.
Για παράδειγμα, η ανησυχία των ΗΠΑ για την οικονομική άνοδο της Χώρας του Δράκου θυμίζει τη στάση τους απέναντι στην άνοδο της Γερμανίας και της Ιαπωνίας πριν από δεκαετίες.
Εξάλλου, η Κίνα έχει σημαντικά οικονομικά προβλήματα που θα μπορούσαν να μειώσουν τη δυνητική ανάπτυξή της σε μόλις 3%-4% ετησίως, πολύ κάτω από τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 10% που πέτυχε τις τελευταίες δεκαετίες.
Η Κίνα έχει γηράσκοντα πληθυσμό και ανεργία στους νέους, υψηλά επίπεδα χρέους τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα• πτώση ιδιωτικών επενδύσεων ως αποτέλεσμα της πολιτικής του κυβερνώντος κόμματος• και μια δέσμευση στον κρατικό καπιταλισμό που εμποδίζει την αύξηση της παραγωγικότητας των συντελεστών.
Επιπλέον, η κινεζική εγχώρια κατανάλωση έχει αποδυναμωθεί, λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας και της έλλειψης δικτύου κοινωνικής ασφάλισης.
Με την έναρξη του αποπληθωρισμού, η Κίνα πρέπει να ανησυχεί για την ιαπωνοποίηση: μια μακρά περίοδο χαμένης ανάπτυξης.
Όπως πολλές αναδυόμενες αγορές, θα μπορούσε να καταλήξει στην “παγίδα του μεσαίου εισοδήματος”, αντί να φτάσει στο καθεστώς υψηλού εισοδήματος και να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Αν και οι ΗΠΑ έχουν υπερεκτιμήσει την Κίνα, μπορεί επίσης να έχουν υποτιμήσει το προβάδισμά τους σε πολλούς από τους κλάδους και τις τεχνολογίες του μέλλοντος:
τεχνητή νοημοσύνη, μηχανική μάθηση, ημιαγωγοί, κβαντικοί υπολογιστές, ρομποτική και αυτοματισμός και νέες πηγές ενέργειας όπως πυρηνική σύντηξη.
Η Κίνα έχει επενδύσει σημαντικά σε ορισμένους από αυτούς τους τομείς στο πλαίσιο του προγράμματος Made in China 2025, αλλά ο στόχος της να επιτύχει βραχυπρόθεσμη κυριαρχία σε 10 βιομηχανίες του μέλλοντος φαίνεται… τραβηγμένος.
Οι φόβοι των Αμερικανών περί κυριαρχίας της Κίνας στην Ασία είναι επίσης υπερβολικοί.
Η Κίνα περιβάλλεται από σχεδόν 20 χώρες, πολλές από τις οποίες είναι στρατηγικοί αντίπαλοι ή εχθροί – οι περισσότεροι από τους λίγους συμμάχους που έχει, όπως η Βόρεια Κορέα, είναι μια αποστράγγιση των πόρων της.
Ενώ η πρωτοβουλία της belt and road υποτίθεται ότι θα δημιουργήσει νέους φίλους και εξαρτήσεις, αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων μαζικών αποτυχημένων έργων (λευκοί ελέφαντες) που οδηγούν σε χρεοκοπίες.
Όσο και αν η Κίνα θέλει να κυριαρχήσει στον παγκόσμιο Νότο, πολλές μεσαίες δυνάμεις αντιστέκονται και αντιτίθενται σε αυτή τη φιλοδοξία.
Οι ΗΠΑ δικαίως επέβαλαν ορισμένες κυρώσεις για να κρατήσουν βασικές τεχνολογίες μακριά από τα χέρια του κινεζικού στρατού και να ματαιώσουν την προσπάθεια της Κίνας για κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ωστόσο, πρέπει να είναι προσεκτικές ώστε να περιορίσουν τη στρατηγική τους σε μια στρατηγική χλευασμού και όχι αποσύνδεσης, εκτός από κάποια αναγκαία τεχνολογική αποσύνδεση και περιορισμούς στις άμεσες επενδύσεις στην Κίνα και τις ΗΠΑ.
Οι εμπορικές κυρώσεις που επέβαλε ο Donald Trump στην Κίνα ισχύουν για ευρύ φάσμα καταναλωτικών αγαθών και θα πρέπει ως επί το πλείστον να καταργηθούν σταδιακά.
Όσον αφορά την Ταϊβάν, οι ΗΠΑ και η Κίνα θα πρέπει να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε νέο σύμφωνο κατανόησης για να εκτονώσουν τη σημερινή επικίνδυνη κλιμάκωση.
Ο Joe Biden θα πρέπει να επαναβεβαιώσει ξεκάθαρα την αρχή της Mίας Κίνας και να ευθυγραμμίσει εκ νέου τις δημόσιες δεσμεύσεις και δηλώσεις του με την αρχή της «στρατηγικής ασάφειας».
Οι ΗΠΑ θα πρέπει να πουλήσουν στην Ταϊβάν τα όπλα που χρειάζονται για να αμυνθούν, αλλά όχι με ρυθμό ή κλίμακα που θα μπορούσε να προκαλέσει την Κίνα να εισβάλει στο νησί.
Οι ΗΠΑ θα πρέπει επίσης να δηλώσουν ξεκάθαρα ότι αντιτίθενται σε οποιαδήποτε κίνηση της Ταϊβάν προς την επίσημη ανεξαρτησία και θα πρέπει να αποφεύγουν τις επισκέψεις υψηλού επιπέδου με τους ηγέτες της χώρας.
Η Κίνα, από την πλευρά της, θα πρέπει να σταματήσει τις αεροπορικές και ναυτικές της επιδρομές κοντά στην Ταϊβάν.
Θα πρέπει να αναφέρει ξεκάθαρα ότι η ενδεχόμενη επανένωση θα είναι αυστηρά ειρηνική και αμοιβαία συμφωνημένη.
Η Κίνα και οι ΗΠΑ πρέπει να ακολουθήσουν πολιτικές που θα μειώσουν τις οικονομικές και γεωπολιτικές εντάσεις και θα ενισχύσουν την υγιή συνεργασία σε παγκόσμια θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης.
Εάν αποτύχουν να επιτύχουν μια νέα κατανόηση για τα ζητήματα που οδηγούν την τρέχουσα αντιπαράθεσή τους, τελικά θα συγκρουστούν.
Αυτό θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε μια στρατιωτική αντιπαράθεση που θα κατέστρεφε την παγκόσμια οικονομία και η οποία θα μπορούσε ακόμη και να κλιμακωθεί σε μια αντισυμβατική (πυρηνική) σύγκρουση.
Τα υψηλά διακυβεύματα απαιτούν στρατηγικό περιορισμό και από τις δύο πλευρές».
www.bankingnews.gr
Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ τους μπορεί, τελικά, να γίνει «καυτός», με αφορμή το ζήτημα της Ταϊβάν.
Η «παγίδα του Θουκυδίδη» –βάσει της οποίας μια ανερχόμενη δύναμη προώρισται να συγκρουστεί με έναν κατεστημένο ηγεμόνα– προοιωνίζεται δυσοίωνα πράγματα.
Αλλά μια σοβαρή κλιμάκωση των σινο-αμερικανικών εντάσεων, πόσο μάλλον ένας πόλεμος, μπορεί ακόμα να αποφευχθεί, γλιτώνοντας τον κόσμο από τις κατακλυσμιαίες συνέπειες που αναπόφευκτα θα υπάρξουν.
Όταν μια ανερχόμενη δύναμη αμφισβητεί την επικρατούσα παγκόσμια δύναμη πάντα υπάρχουν εντάσεις, επισημαίνει ο Roubini.
«Αλλά η Κίνα αντιμετωπίζει την Αμερική σε μια στιγμή που η σχετική ισχύς της δεύτερης έχει αποδυναμωθεί και προσπαθεί να αποτρέψει τη δική της στρατηγική παρακμή
Ως εκ τούτου, και οι δύο πλευρές γίνονται ολοένα και πιο παρανοϊκές σε ό,τι αφορά τις προθέσεις του ανταγωνιστή τους, ενώ η αντιπαράθεση έχει ως επί το πλείστον αντικαταστήσει τον υγιή ανταγωνισμό και τη συνεργασία.
Εν μέρει ευθύνονται και οι δύο πλευρές».
Υπό τον Xi Jinping, η Κίνα έχει γίνει πιο αυταρχική, προχωρώντας περισσότερο προς τον κρατικό καπιταλισμό, αντί να τηρεί το δόγμα του Deng Xiaoping για «μεταρρύθμιση και άνοιγμα».
Επιπλέον, το ρητό του Deng, «κρύψτε τη δύναμή σας και δώστε χρόνο» έχει δώσει τη θέση του στη στρατιωτική ισχύ.
Με την Κίνα να ακολουθεί μια ολοένα και πιο επιθετική εξωτερική πολιτική, οι εδαφικές διαμάχες μεταξύ αυτής και αρκετών γειτόνων της έχουν επιδεινωθεί.
Η Κίνα προσπάθησε να ελέγξει την Ανατολική και τη Νότια Θάλασσα της Κίνας, και δείχνει όλο και πιο ανυπόμονη για να «επανενωθεί» με την Ταϊβάν.
Ωστόσο, ο Xi έχει κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι ακολουθούν τη δική τους επιθετική στρατηγική «συνολικού περιορισμού, περικύκλωσης και καταστολής».
Από την άλλη πλευρά, πολλοί στις ΗΠΑ φοβούνται ότι η Κίνα θα αμφισβητήσει τη στρατηγική ηγεμονία των ΗΠΑ στην Ασία – έναν αποφασιστικό παράγοντα για την ειρήνη, την ευημερία και την πρόοδο της περιοχής από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και εξής, συνεχίζει ο Roubini.
Οι Κινέζοι ηγέτες φοβούνται επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει τη δέσμευσή τους από την αρχή της «Μίας Κίνας», που έχει στηρίξει τις σινοαμερικανικές σχέσεις εδώ και μισό αιώνα.
Οι ΗΠΑ όχι μόνο έχουν γίνει λιγότερο «στρατηγικά διφορούμενες» στο ερώτημα εάν θα υπερασπίζονταν την Ταϊβάν, αλλά έχουν επίσης πυροδοτήσει ανησυχία εκ μέρους της Κίνας διά της ενίσχυσης συμμαχιών στον Ινδοειρηνικό μέσω του συμφώνου Aukus (Αυστραλία, ΗΒ και ΗΠΑ), του Quad (Αυστραλία, Ινδία, Ιαπωνία και ΗΠΑ).
«Πώς θα προληφθεί η σύγκρουση;»
Σύμφωνα με τον Roubini, «ένα πρώτο βήμα για την πρόληψη της σύγκρουσης είναι η αναγνώριση ότι ορισμένες από τις επικρατούσες ανησυχίες είναι υπερβολικές.
Για παράδειγμα, η ανησυχία των ΗΠΑ για την οικονομική άνοδο της Χώρας του Δράκου θυμίζει τη στάση τους απέναντι στην άνοδο της Γερμανίας και της Ιαπωνίας πριν από δεκαετίες.
Εξάλλου, η Κίνα έχει σημαντικά οικονομικά προβλήματα που θα μπορούσαν να μειώσουν τη δυνητική ανάπτυξή της σε μόλις 3%-4% ετησίως, πολύ κάτω από τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 10% που πέτυχε τις τελευταίες δεκαετίες.
Η Κίνα έχει γηράσκοντα πληθυσμό και ανεργία στους νέους, υψηλά επίπεδα χρέους τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα• πτώση ιδιωτικών επενδύσεων ως αποτέλεσμα της πολιτικής του κυβερνώντος κόμματος• και μια δέσμευση στον κρατικό καπιταλισμό που εμποδίζει την αύξηση της παραγωγικότητας των συντελεστών.
Επιπλέον, η κινεζική εγχώρια κατανάλωση έχει αποδυναμωθεί, λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας και της έλλειψης δικτύου κοινωνικής ασφάλισης.
Με την έναρξη του αποπληθωρισμού, η Κίνα πρέπει να ανησυχεί για την ιαπωνοποίηση: μια μακρά περίοδο χαμένης ανάπτυξης.
Όπως πολλές αναδυόμενες αγορές, θα μπορούσε να καταλήξει στην “παγίδα του μεσαίου εισοδήματος”, αντί να φτάσει στο καθεστώς υψηλού εισοδήματος και να γίνει η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Αν και οι ΗΠΑ έχουν υπερεκτιμήσει την Κίνα, μπορεί επίσης να έχουν υποτιμήσει το προβάδισμά τους σε πολλούς από τους κλάδους και τις τεχνολογίες του μέλλοντος:
τεχνητή νοημοσύνη, μηχανική μάθηση, ημιαγωγοί, κβαντικοί υπολογιστές, ρομποτική και αυτοματισμός και νέες πηγές ενέργειας όπως πυρηνική σύντηξη.
Η Κίνα έχει επενδύσει σημαντικά σε ορισμένους από αυτούς τους τομείς στο πλαίσιο του προγράμματος Made in China 2025, αλλά ο στόχος της να επιτύχει βραχυπρόθεσμη κυριαρχία σε 10 βιομηχανίες του μέλλοντος φαίνεται… τραβηγμένος.
Οι φόβοι των Αμερικανών περί κυριαρχίας της Κίνας στην Ασία είναι επίσης υπερβολικοί.
Η Κίνα περιβάλλεται από σχεδόν 20 χώρες, πολλές από τις οποίες είναι στρατηγικοί αντίπαλοι ή εχθροί – οι περισσότεροι από τους λίγους συμμάχους που έχει, όπως η Βόρεια Κορέα, είναι μια αποστράγγιση των πόρων της.
Ενώ η πρωτοβουλία της belt and road υποτίθεται ότι θα δημιουργήσει νέους φίλους και εξαρτήσεις, αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων μαζικών αποτυχημένων έργων (λευκοί ελέφαντες) που οδηγούν σε χρεοκοπίες.
Όσο και αν η Κίνα θέλει να κυριαρχήσει στον παγκόσμιο Νότο, πολλές μεσαίες δυνάμεις αντιστέκονται και αντιτίθενται σε αυτή τη φιλοδοξία.
Οι ΗΠΑ δικαίως επέβαλαν ορισμένες κυρώσεις για να κρατήσουν βασικές τεχνολογίες μακριά από τα χέρια του κινεζικού στρατού και να ματαιώσουν την προσπάθεια της Κίνας για κυριαρχία στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ωστόσο, πρέπει να είναι προσεκτικές ώστε να περιορίσουν τη στρατηγική τους σε μια στρατηγική χλευασμού και όχι αποσύνδεσης, εκτός από κάποια αναγκαία τεχνολογική αποσύνδεση και περιορισμούς στις άμεσες επενδύσεις στην Κίνα και τις ΗΠΑ.
Οι εμπορικές κυρώσεις που επέβαλε ο Donald Trump στην Κίνα ισχύουν για ευρύ φάσμα καταναλωτικών αγαθών και θα πρέπει ως επί το πλείστον να καταργηθούν σταδιακά.
Όσον αφορά την Ταϊβάν, οι ΗΠΑ και η Κίνα θα πρέπει να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε νέο σύμφωνο κατανόησης για να εκτονώσουν τη σημερινή επικίνδυνη κλιμάκωση.
Ο Joe Biden θα πρέπει να επαναβεβαιώσει ξεκάθαρα την αρχή της Mίας Κίνας και να ευθυγραμμίσει εκ νέου τις δημόσιες δεσμεύσεις και δηλώσεις του με την αρχή της «στρατηγικής ασάφειας».
Οι ΗΠΑ θα πρέπει να πουλήσουν στην Ταϊβάν τα όπλα που χρειάζονται για να αμυνθούν, αλλά όχι με ρυθμό ή κλίμακα που θα μπορούσε να προκαλέσει την Κίνα να εισβάλει στο νησί.
Οι ΗΠΑ θα πρέπει επίσης να δηλώσουν ξεκάθαρα ότι αντιτίθενται σε οποιαδήποτε κίνηση της Ταϊβάν προς την επίσημη ανεξαρτησία και θα πρέπει να αποφεύγουν τις επισκέψεις υψηλού επιπέδου με τους ηγέτες της χώρας.
Η Κίνα, από την πλευρά της, θα πρέπει να σταματήσει τις αεροπορικές και ναυτικές της επιδρομές κοντά στην Ταϊβάν.
Θα πρέπει να αναφέρει ξεκάθαρα ότι η ενδεχόμενη επανένωση θα είναι αυστηρά ειρηνική και αμοιβαία συμφωνημένη.
Η Κίνα και οι ΗΠΑ πρέπει να ακολουθήσουν πολιτικές που θα μειώσουν τις οικονομικές και γεωπολιτικές εντάσεις και θα ενισχύσουν την υγιή συνεργασία σε παγκόσμια θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και η ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης.
Εάν αποτύχουν να επιτύχουν μια νέα κατανόηση για τα ζητήματα που οδηγούν την τρέχουσα αντιπαράθεσή τους, τελικά θα συγκρουστούν.
Αυτό θα οδηγούσε αναπόφευκτα σε μια στρατιωτική αντιπαράθεση που θα κατέστρεφε την παγκόσμια οικονομία και η οποία θα μπορούσε ακόμη και να κλιμακωθεί σε μια αντισυμβατική (πυρηνική) σύγκρουση.
Τα υψηλά διακυβεύματα απαιτούν στρατηγικό περιορισμό και από τις δύο πλευρές».
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών