Σύμφωνα με τον El Erian, δύο εξελίξεις έχουν προκαλέσει εκτεταμένη απογοήτευση στη δυτική τάξη πραγμάτων φέτος…
Η καθοδηγούμενη από τη Δύση παγκόσμια οικονομική τάξη, αναμφίβολα, είχε ένα κακό 2023, γράφει ο παγκοσμίου φήμης oικονομολόγος Mohamed Εl Erian σε άρθρο του στο Project Syndicate.
Παραδόξως, η κύρια αιτία δεν ήταν η εμφάνιση μιας εναλλακτικής αρχής, με επικεφαλής την Κίνα, όπως κάποιοι είχαν προβλέψει.
Αντίθετα, ήταν το εσωτερικό άγχος που προκάλεσε σε όλο τον κόσμο αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη νομιμότητά της.
Αλλά μια νέα διεθνής τάξη είναι απίθανο να αναδυθεί σύντομα.
Καθώς ολοένα και περισσότερες χώρες αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να κατακερματιστεί, να διαβρώσει τον ηγετικό ρόλο της Αμερικής και να επιταχύνει μια στροφή προς την αταξία.
Βεβαίως, οι αμφιβολίες για την υπό την ηγεσία της Δύσης οικονομική τάξη ξεκίνησαν πολύ πριν από το 2023.
Μόλις τα τελευταία 15 χρόνια, η αξιοπιστία και η ομαλή λειτουργία της υπονομεύτηκαν από λάθη πολιτικής που οδήγησαν σε μια σειρά διαταραχών.
Μεταξύ αυτών ήταν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η οπλοποίηση των εμπορικών και επενδυτικών κυρώσεων, η άνιση διανομή των εμβολίων για την COVID-19, ο εσφαλμένος χαρακτηρισμός του πληθωρισμού από τις κεντρικές τράπεζες ως «παροδικού» και οι συνέπειες των επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων των τραπεζών.
Το σύστημα έχει υπονομευτεί επίσης από την αδυναμία του να αντιμετωπίσει επείγουσες παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή και το συσσωρευμένο χρέος στον Παγκόσμιο Νότο.
Καθώς οι πιέσεις εντείνονται, οι θεσμοί που κυριαρχούνται από τη Δύση θεωρούνται όλο και περισσότερο ως αναποτελεσματικοί.
Δύο εξελίξεις
Σύμφωνα με τον El Erian, δύο εξελίξεις έχουν προκαλέσει εκτεταμένη απογοήτευση στη δυτική τάξη πραγμάτων φέτος.
Πρώτον, όπως τεκμηριώνεται ευρέως, η Ρωσία κατάφερε να διατηρήσει ενεργές εμπορικές σχέσεις παρά τις φαινομενικά ασφυκτικές κυρώσεις, οι οποίες περιόρισαν τη δυνατότητα της χώρας να χρησιμοποιεί το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT και περιέκοψαν την τιμή των εξαγωγών πετρελαίου της.
Αν και τα ad hoc συστήματα πληρωμών που επινοήθηκαν από Ρώσους τεχνοκράτες δεν είναι καθόλου οικονομικά αποδοτικά, επέτρεψαν στη Ρωσία να ελαχιστοποιήσει τη ζημιά στην εγχώρια οικονομία της και να χρηματοδοτήσει την πολεμική της προσπάθεια στην Ουκρανία.
Επιπλέον, στις προσπάθειές της να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις, η Ρωσία έχει λάβει υποστήριξη από μια -αν και σχετικά μικρή ακόμα- ομάδα χωρών.
Η περιορισμένη επιτυχία του καθεστώτος των κυρώσεων έχει διαβρώσει την πεποίθηση ότι οι χώρες σε όλο τον κόσμο δεν έχουν άλλη επιλογή από το να είναι μέρος της οικονομικής τάξης της οποίας ηγείται η Δύση.
Δεύτερον, ο ρόλος των ΗΠΑ στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έχει αποκαλύψει, για πολλές χώρες, πως η διακηρυγμένη δέσμευση της Δύσης να προασπίζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι κενό γράμμα.
Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ταξιδιών μου, λέει ο El Erian, συνάντησα πολλά άτομα που επαναλάμβαναν τις προειδοποιήσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Antonio Guterres, σχετικά με την έλλειψη προστασίας για τους αμάχους στη Γάζα, την κατάρρευση του συστήματος υγείας, τους θανάτους ρεκορ στο προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και τους κινδύνους εκτεταμένης πείνας, ασθενειών, εμφύλιων ταραχών και των μαζικών εκτοπισμών.
Όπως παραδέχτηκε πρόσφατα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πιστεύουν ότι η απάντηση του Ισραήλ στη μαζική δολοφονία Ισραηλινών πολιτών από τη Ηamas στις 7 Οκτωβρίου έχει ξεφύγει, με το Ισραήλ να χάνει τη διεθνή υποστήριξη.
Αυξανόμενος αριθμός χωρών θρηνεί την ατιμωρησία με την οποία επιτράπηκε στο Ισραήλ να αγνοεί το διεθνές δίκαιο και να βομβαρδίζει αμάχους, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων γυναικών και παιδιών.
Πολλοί τρομοκρατούνται από τις προειδοποιήσεις του Philippe Lazzarini, Γενικού Επιτρόπου της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή, ο οποίος έχει επανειλημμένα περιγράψει την τρέχουσα κατάσταση της Γάζας ως «κόλαση στη Γη».
Καθώς η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα συνεχίζει να κλιμακώνεται, αρκετές χώρες έχουν εκφράσει ανησυχία ότι οι ΗΠΑ, αποτυγχάνοντας να περιορίσουν τον στενότερο σύμμαχό τους, το επιτρέπουν ακούσια.
Η απόφαση της κυβέρνησης Biden να παρακάμψει το Κογκρέσο για να παραδώσει περισσότερη στρατιωτική βοήθεια στο Ισραήλ, μόλις μία ημέρα αφότου οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσε ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, ενίσχυσε αυτή την αντίληψη.
Ανεξάρτητα από την όποια θέση έχει κάποιος απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, η αποτελεσματικότητα και η μη νομιμότητα της διεθνούς τάξης που καθοδηγείται από τη Δύση κινδυνεύουν να επιταχύνουν τη συνεχιζόμενη μετάβαση από μια μονοπολική σε μια πολυπολική παγκόσμια οικονομία.
Καθώς οι μεσαίες δυνάμεις διεκδικούν όλο και περισσότερο χώρο για τον εαυτό τους στην παγκόσμια σκηνή, μικρότερες χώρες που ευθυγραμμίζονται με τη Δύση αναθεωρούν τις πολιτικές προοπτικές τους, μετατρεπόμενα σε swing states.
Οι δυτικές δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή κατά μέτωπο.
Παρότι η αποκατάσταση της ζημίας που έχει ήδη προκληθεί θα πάρει χρόνο, οι πολιτικοί ηγέτες θα πρέπει να επικεντρωθούν στον μετριασμό του κινδύνου περαιτέρω κατακερματισμού για να αποτρέψουν την ταχεία κάθοδο στη διεθνή αταξία ενισχύοντας την υπάρχουσα πολυμερή αρχιτεκτονική.
Αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να ξεκινήσει με την αναζωογόνηση προηγούμενων μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών εντός βασικών θεσμών, ξεκινώντας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.
Οι μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας για την υπό την ηγεσία της Δύσης τάξη που λειτούργησε καλά ταπό το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Εάν το τρέχον διεθνές πλαίσιο αφεθεί να αποτύχει, δεν θα αντικατασταθεί από ένα νέο σύστημα που θα επιβληθεί από την Κίνα, αλλά από μια πιο παγκόσμια αταξία. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα τους έβλαπτε όλους βραχυπρόθεσμα.
«Θα εμπόδιζε επίσης τη συλλογική μας ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τις τρέχουσες περίπλοκες και αυξανόμενες μακροπρόθεσμες προκλήσεις» καταλήγει ο El Erian.
www.bankingnews.gr
Παραδόξως, η κύρια αιτία δεν ήταν η εμφάνιση μιας εναλλακτικής αρχής, με επικεφαλής την Κίνα, όπως κάποιοι είχαν προβλέψει.
Αντίθετα, ήταν το εσωτερικό άγχος που προκάλεσε σε όλο τον κόσμο αμφιβολίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη νομιμότητά της.
Αλλά μια νέα διεθνής τάξη είναι απίθανο να αναδυθεί σύντομα.
Καθώς ολοένα και περισσότερες χώρες αναζητούν εναλλακτικές λύσεις, η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να κατακερματιστεί, να διαβρώσει τον ηγετικό ρόλο της Αμερικής και να επιταχύνει μια στροφή προς την αταξία.
Βεβαίως, οι αμφιβολίες για την υπό την ηγεσία της Δύσης οικονομική τάξη ξεκίνησαν πολύ πριν από το 2023.
Μόλις τα τελευταία 15 χρόνια, η αξιοπιστία και η ομαλή λειτουργία της υπονομεύτηκαν από λάθη πολιτικής που οδήγησαν σε μια σειρά διαταραχών.
Μεταξύ αυτών ήταν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η οπλοποίηση των εμπορικών και επενδυτικών κυρώσεων, η άνιση διανομή των εμβολίων για την COVID-19, ο εσφαλμένος χαρακτηρισμός του πληθωρισμού από τις κεντρικές τράπεζες ως «παροδικού» και οι συνέπειες των επιθετικών αυξήσεων των επιτοκίων των τραπεζών.
Το σύστημα έχει υπονομευτεί επίσης από την αδυναμία του να αντιμετωπίσει επείγουσες παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή και το συσσωρευμένο χρέος στον Παγκόσμιο Νότο.
Καθώς οι πιέσεις εντείνονται, οι θεσμοί που κυριαρχούνται από τη Δύση θεωρούνται όλο και περισσότερο ως αναποτελεσματικοί.
Δύο εξελίξεις
Σύμφωνα με τον El Erian, δύο εξελίξεις έχουν προκαλέσει εκτεταμένη απογοήτευση στη δυτική τάξη πραγμάτων φέτος.
Πρώτον, όπως τεκμηριώνεται ευρέως, η Ρωσία κατάφερε να διατηρήσει ενεργές εμπορικές σχέσεις παρά τις φαινομενικά ασφυκτικές κυρώσεις, οι οποίες περιόρισαν τη δυνατότητα της χώρας να χρησιμοποιεί το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT και περιέκοψαν την τιμή των εξαγωγών πετρελαίου της.
Αν και τα ad hoc συστήματα πληρωμών που επινοήθηκαν από Ρώσους τεχνοκράτες δεν είναι καθόλου οικονομικά αποδοτικά, επέτρεψαν στη Ρωσία να ελαχιστοποιήσει τη ζημιά στην εγχώρια οικονομία της και να χρηματοδοτήσει την πολεμική της προσπάθεια στην Ουκρανία.
Επιπλέον, στις προσπάθειές της να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις, η Ρωσία έχει λάβει υποστήριξη από μια -αν και σχετικά μικρή ακόμα- ομάδα χωρών.
Η περιορισμένη επιτυχία του καθεστώτος των κυρώσεων έχει διαβρώσει την πεποίθηση ότι οι χώρες σε όλο τον κόσμο δεν έχουν άλλη επιλογή από το να είναι μέρος της οικονομικής τάξης της οποίας ηγείται η Δύση.
Δεύτερον, ο ρόλος των ΗΠΑ στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς έχει αποκαλύψει, για πολλές χώρες, πως η διακηρυγμένη δέσμευση της Δύσης να προασπίζει τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα είναι κενό γράμμα.
Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ταξιδιών μου, λέει ο El Erian, συνάντησα πολλά άτομα που επαναλάμβαναν τις προειδοποιήσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Antonio Guterres, σχετικά με την έλλειψη προστασίας για τους αμάχους στη Γάζα, την κατάρρευση του συστήματος υγείας, τους θανάτους ρεκορ στο προσωπικό των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και τους κινδύνους εκτεταμένης πείνας, ασθενειών, εμφύλιων ταραχών και των μαζικών εκτοπισμών.
Όπως παραδέχτηκε πρόσφατα ο πρόεδρος των ΗΠΑ Joe Biden, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πιστεύουν ότι η απάντηση του Ισραήλ στη μαζική δολοφονία Ισραηλινών πολιτών από τη Ηamas στις 7 Οκτωβρίου έχει ξεφύγει, με το Ισραήλ να χάνει τη διεθνή υποστήριξη.
Αυξανόμενος αριθμός χωρών θρηνεί την ατιμωρησία με την οποία επιτράπηκε στο Ισραήλ να αγνοεί το διεθνές δίκαιο και να βομβαρδίζει αμάχους, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων γυναικών και παιδιών.
Πολλοί τρομοκρατούνται από τις προειδοποιήσεις του Philippe Lazzarini, Γενικού Επιτρόπου της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή, ο οποίος έχει επανειλημμένα περιγράψει την τρέχουσα κατάσταση της Γάζας ως «κόλαση στη Γη».
Καθώς η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα συνεχίζει να κλιμακώνεται, αρκετές χώρες έχουν εκφράσει ανησυχία ότι οι ΗΠΑ, αποτυγχάνοντας να περιορίσουν τον στενότερο σύμμαχό τους, το επιτρέπουν ακούσια.
Η απόφαση της κυβέρνησης Biden να παρακάμψει το Κογκρέσο για να παραδώσει περισσότερη στρατιωτική βοήθεια στο Ισραήλ, μόλις μία ημέρα αφότου οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσε ανθρωπιστική κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, ενίσχυσε αυτή την αντίληψη.
Ανεξάρτητα από την όποια θέση έχει κάποιος απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, η αποτελεσματικότητα και η μη νομιμότητα της διεθνούς τάξης που καθοδηγείται από τη Δύση κινδυνεύουν να επιταχύνουν τη συνεχιζόμενη μετάβαση από μια μονοπολική σε μια πολυπολική παγκόσμια οικονομία.
Καθώς οι μεσαίες δυνάμεις διεκδικούν όλο και περισσότερο χώρο για τον εαυτό τους στην παγκόσμια σκηνή, μικρότερες χώρες που ευθυγραμμίζονται με τη Δύση αναθεωρούν τις πολιτικές προοπτικές τους, μετατρεπόμενα σε swing states.
Οι δυτικές δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτή την απειλή κατά μέτωπο.
Παρότι η αποκατάσταση της ζημίας που έχει ήδη προκληθεί θα πάρει χρόνο, οι πολιτικοί ηγέτες θα πρέπει να επικεντρωθούν στον μετριασμό του κινδύνου περαιτέρω κατακερματισμού για να αποτρέψουν την ταχεία κάθοδο στη διεθνή αταξία ενισχύοντας την υπάρχουσα πολυμερή αρχιτεκτονική.
Αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να ξεκινήσει με την αναζωογόνηση προηγούμενων μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών εντός βασικών θεσμών, ξεκινώντας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα.
Οι μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας για την υπό την ηγεσία της Δύσης τάξη που λειτούργησε καλά ταπό το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Εάν το τρέχον διεθνές πλαίσιο αφεθεί να αποτύχει, δεν θα αντικατασταθεί από ένα νέο σύστημα που θα επιβληθεί από την Κίνα, αλλά από μια πιο παγκόσμια αταξία. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα τους έβλαπτε όλους βραχυπρόθεσμα.
«Θα εμπόδιζε επίσης τη συλλογική μας ικανότητα να αντιμετωπίζουμε τις τρέχουσες περίπλοκες και αυξανόμενες μακροπρόθεσμες προκλήσεις» καταλήγει ο El Erian.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών