Η τιμαριθμοποίηση είχε εξεταστεί ως διαρθρωτική παρέμβαση για την προστασία των νοικοκυριών από την αυτόματη φορολογική επιβάρυνση που δημιουργεί ο πληθωρισμός
«Φρένο» στα σχέδια για τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας έβαλε η κυβέρνηση, βγάζοντας το μέτρο από το «καλάθι» της ΔΕΘ καθώς έκρινε ότι το δημοσιονομικό κόστος είναι αρκετά υψηλό.
Στον αντίποδα, μελέτη της Eurobank τονίζει πως η μη προσαρμογή των κλιμακίων στον πληθωρισμό λειτουργεί σαν «πληθωριστικός φόρος», επιβαρύνοντας κυρίως τα μεσαία εισοδήματα.
Η τιμαριθμοποίηση είχε εξεταστεί ως διαρθρωτική παρέμβαση για την προστασία των νοικοκυριών από την αυτόματη φορολογική επιβάρυνση που δημιουργεί ο πληθωρισμός. Τελικά, όμως, στο οικονομικό επιτελείο επικράτησε η άποψη ότι το μέτρο θα προκαλούσε σημαντικές απώλειες εσόδων και θα καθιστούσε τον προϋπολογισμό ευάλωτο σε νέες αναταράξεις.
«Σε περίπτωση πληθωρισμού σαν το 2022 που έφτασε το 9%, ο προϋπολογισμός θα μπορούσε να εκτροχιαστεί μέσα σε λίγους μήνες», σχολιάζει κυβερνητική πηγή, σημειώνοντας ότι η αυτόματη προσαρμογή των κλιμακίων θα απαιτούσε αντίστοιχες περικοπές δαπανών ή νέες αυξήσεις φόρων ή έναν συνδυασμό και των δύο.
Έτσι, η κυβέρνηση αποφάσισε να αφήσει εκτός «πακέτου» Θεσσαλονίκης την τιμαριθμοποίηση και να κινηθεί σε εναλλακτικές ελαφρύνσεις με πιο ελεγχόμενο δημοσιονομικό αποτύπωμα.
Τα ευρήματα της Eurobank
Η μελέτη της Eurobank παρουσιάζει την αντίθετη οπτική: η μη τιμαριθμοποίηση ενισχύει τα φορολογικά έσοδα, αλλά στην πράξη λειτουργεί σαν «αόρατος» φόρος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 37% της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης την περίοδο 2021–2023 οφείλεται αποκλειστικά στο ότι τα κλιμάκια δεν αναπροσαρμόστηκαν με τον δείκτη τιμών. Η τράπεζα υπολογίζει ότι, εάν είχε εφαρμοστεί πλήρης τιμαριθμοποίηση, τα φορολογικά έσοδα του 2023 από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα θα ήταν μειωμένα κατά 9,2%. Επιπλέον, η κατανομή των επιβαρύνσεων είναι άνιση:
Σχεδόν η μισή αύξηση των φόρων στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους οφείλεται στη μη προσαρμογή. Στην επιχειρηματική δραστηριότητα η αντίστοιχη επίδραση περιορίστηκε στο 16%. Τα μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα πλήττονται περισσότερο, καθώς μετακινούνται ταχύτερα σε υψηλότερους συντελεστές ακόμη και όταν οι μισθολογικές αυξήσεις τους απλώς αντισταθμίζουν τον πληθωρισμό.
Συγκρίσεις
Η μελέτη συγκρίνει την Ελλάδα με άλλες χώρες του Νότου. Για τον μέσο άγαμο μισθωτό, η φορολογική επιβάρυνση βρίσκεται κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, η εικόνα διαφοροποιείται έντονα για τα νοικοκυριά με παιδιά, όπου η συνολική επιβάρυνση από φόρους και εισφορές είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών της ομάδας. Η Eurobank προειδοποιεί ότι η κατάσταση αυτή ενδέχεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά για την παραμονή ή την επιστροφή στην Ελλάδα στελεχών υψηλής ειδίκευσης, περιορίζοντας την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη.
Τα σενάρια τιμαριθμοποίησης
Η τράπεζα εξετάζει τρεις εναλλακτικές:
Πλήρης προσαρμογή: Αυτόματη αναπροσαρμογή όλων των κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό. Προβλέπεται απώλεια εσόδων 0,4% του ΑΕΠ το 2025, αλλά διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος άνω του 2%.
Μερική προσαρμογή: Σύνδεση μόνο με τον δομικό (πυρήνα) πληθωρισμό. Ηπιότερο δημοσιονομικό κόστος, με παράλληλη ανακούφιση των μεσαίων στρωμάτων.
Μοντέλο Πορτογαλίας: Ήπια τιμαριθμοποίηση, όπου τα κλιμάκια ακολουθούν μόνο μέρος του πληθωρισμού ώστε να περιορίζεται το κόστος, ενώ παράλληλα παρέχεται ουσιαστική στήριξη στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Το δημοσιονομικό αποτύπωμα υπολογίζεται σε απώλειες 0,2% του ΑΕΠ, με το πλεόνασμα να μένει εντός στόχων.
Σύμφωνα με την Eurobank, η τρίτη επιλογή μπορεί να αποτελέσει ενδιάμεση λύση, εξισορροπώντας την ανάγκη ελάφρυνσης των φορολογουμένων με τη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Μάριος Χριστοδούλου
www.bankingnews.gr
Στον αντίποδα, μελέτη της Eurobank τονίζει πως η μη προσαρμογή των κλιμακίων στον πληθωρισμό λειτουργεί σαν «πληθωριστικός φόρος», επιβαρύνοντας κυρίως τα μεσαία εισοδήματα.
Η τιμαριθμοποίηση είχε εξεταστεί ως διαρθρωτική παρέμβαση για την προστασία των νοικοκυριών από την αυτόματη φορολογική επιβάρυνση που δημιουργεί ο πληθωρισμός. Τελικά, όμως, στο οικονομικό επιτελείο επικράτησε η άποψη ότι το μέτρο θα προκαλούσε σημαντικές απώλειες εσόδων και θα καθιστούσε τον προϋπολογισμό ευάλωτο σε νέες αναταράξεις.
«Σε περίπτωση πληθωρισμού σαν το 2022 που έφτασε το 9%, ο προϋπολογισμός θα μπορούσε να εκτροχιαστεί μέσα σε λίγους μήνες», σχολιάζει κυβερνητική πηγή, σημειώνοντας ότι η αυτόματη προσαρμογή των κλιμακίων θα απαιτούσε αντίστοιχες περικοπές δαπανών ή νέες αυξήσεις φόρων ή έναν συνδυασμό και των δύο.
Έτσι, η κυβέρνηση αποφάσισε να αφήσει εκτός «πακέτου» Θεσσαλονίκης την τιμαριθμοποίηση και να κινηθεί σε εναλλακτικές ελαφρύνσεις με πιο ελεγχόμενο δημοσιονομικό αποτύπωμα.
Τα ευρήματα της Eurobank
Η μελέτη της Eurobank παρουσιάζει την αντίθετη οπτική: η μη τιμαριθμοποίηση ενισχύει τα φορολογικά έσοδα, αλλά στην πράξη λειτουργεί σαν «αόρατος» φόρος.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 37% της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης την περίοδο 2021–2023 οφείλεται αποκλειστικά στο ότι τα κλιμάκια δεν αναπροσαρμόστηκαν με τον δείκτη τιμών. Η τράπεζα υπολογίζει ότι, εάν είχε εφαρμοστεί πλήρης τιμαριθμοποίηση, τα φορολογικά έσοδα του 2023 από μισθούς, συντάξεις και επιχειρηματική δραστηριότητα θα ήταν μειωμένα κατά 9,2%. Επιπλέον, η κατανομή των επιβαρύνσεων είναι άνιση:
Σχεδόν η μισή αύξηση των φόρων στους μισθωτούς και τους συνταξιούχους οφείλεται στη μη προσαρμογή. Στην επιχειρηματική δραστηριότητα η αντίστοιχη επίδραση περιορίστηκε στο 16%. Τα μεσαία και ανώτερα μεσαία στρώματα πλήττονται περισσότερο, καθώς μετακινούνται ταχύτερα σε υψηλότερους συντελεστές ακόμη και όταν οι μισθολογικές αυξήσεις τους απλώς αντισταθμίζουν τον πληθωρισμό.
Συγκρίσεις
Η μελέτη συγκρίνει την Ελλάδα με άλλες χώρες του Νότου. Για τον μέσο άγαμο μισθωτό, η φορολογική επιβάρυνση βρίσκεται κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, η εικόνα διαφοροποιείται έντονα για τα νοικοκυριά με παιδιά, όπου η συνολική επιβάρυνση από φόρους και εισφορές είναι η υψηλότερη μεταξύ των χωρών της ομάδας. Η Eurobank προειδοποιεί ότι η κατάσταση αυτή ενδέχεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά για την παραμονή ή την επιστροφή στην Ελλάδα στελεχών υψηλής ειδίκευσης, περιορίζοντας την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη.
Τα σενάρια τιμαριθμοποίησης
Η τράπεζα εξετάζει τρεις εναλλακτικές:
Πλήρης προσαρμογή: Αυτόματη αναπροσαρμογή όλων των κλιμακίων με βάση τον πληθωρισμό. Προβλέπεται απώλεια εσόδων 0,4% του ΑΕΠ το 2025, αλλά διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος άνω του 2%.
Μερική προσαρμογή: Σύνδεση μόνο με τον δομικό (πυρήνα) πληθωρισμό. Ηπιότερο δημοσιονομικό κόστος, με παράλληλη ανακούφιση των μεσαίων στρωμάτων.
Μοντέλο Πορτογαλίας: Ήπια τιμαριθμοποίηση, όπου τα κλιμάκια ακολουθούν μόνο μέρος του πληθωρισμού ώστε να περιορίζεται το κόστος, ενώ παράλληλα παρέχεται ουσιαστική στήριξη στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα. Το δημοσιονομικό αποτύπωμα υπολογίζεται σε απώλειες 0,2% του ΑΕΠ, με το πλεόνασμα να μένει εντός στόχων.
Σύμφωνα με την Eurobank, η τρίτη επιλογή μπορεί να αποτελέσει ενδιάμεση λύση, εξισορροπώντας την ανάγκη ελάφρυνσης των φορολογουμένων με τη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας.
Μάριος Χριστοδούλου
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών