Σχετικά Άρθρα
Ευλογία ή… κατάρα – Αναβρασμός στην Ακροδεξιά της Ευρώπης για τον Donald Trump, κρατά αποστάσεις η Marine Le Pen
Η Ακροδεξιά "σπάει" το τείχος στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Έρχεται ανατροπή, σε πανικό η Ursula Von Der Leyen
Νέο πρόσωπο αποκτά πλέον η Ευρώπη με την κατάρρευση του Κέντρου και την εκτόξευση των πατριωτικών κομμάτων μια τάση που ενισχύεται από την ακρίβεια, το μεταναστευτικό και την εγκληματικότητα.
Την ίδια στιγμή, η επιστροφή του Donald Trump στον Λευκό Οίκο λειτουργεί ως καταλύτης. Η έμφαση του Αμερικανού προέδρου στην ανατροπή της πολιτικής ορθότητας και η προώθηση ενός σκληρού, «ρεαλιστικού» μοντέλου εξουσίας επηρεάζουν ήδη τις ευρωπαϊκές ισορροπίες. Πλέον, οι πολιτικές σταθερές των τελευταίων δεκαετιών δοκιμάζονται, ενώ ένα νέο κύμα πολιτικών δυνάμεων διεκδικεί ρόλο πρωταγωνιστή στη διαμόρφωση της Ευρώπης της επόμενης ημέρας.
Η άνοδος των πατριωτικών κομμάτων
Πολιτικοί της σκληρής και άκρας δεξιάς προηγούνται πλέον στις δημοσκοπήσεις στη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ακόμη και στη Γερμανία. Η δημοτικότητα του Βρετανού πρωθυπουργού Keir Starmer βρίσκεται σε δραματικό 21%. Του Γάλλου ομολόγου του, Emmanuel Macron, είναι ακόμη χαμηλότερη, στο 11%, ενώ το κλίμα είναι τόσο ζοφερό ώστε η θεαματική κλοπή στο Λούβρο το περασμένο φθινόπωρο αντιμετωπίζεται από κάποιους ως μια τεράστια μεταφορά για μια χώρα ανίκανη να διαχειριστεί τις προκλήσεις της.
Ακόμη και οι συντηρητικοί της ίδιας της Ursula von der Leyen στην ΕΕ βασίζονται πλέον στις ψήφους βουλευτών της ακροδεξιάς για να εγκριθούν τα σχέδιά της στις Βρυξέλλες. Ένας εξοργισμένος κεντρώος παρομοίασε αυτή τη στροφή με εκείνη των Γερμανών πολιτικών που επέτρεψαν στον Adolf Hitler να ανέλθει στην εξουσία.
Εν τω μεταξύ, τα πατριωτικά κόμματα παρουσιάζονται ως η προφανής εναλλακτική για πληθυσμούς που θέλουν αλλαγή. Και τώρα μπορούν να περιμένουν βοήθεια από τον Trump: σε μια ωμή ρήξη των διατλαντικών κανόνων, η νέα Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας των ΗΠΑ στοχεύει να χρησιμοποιήσει τη διπλωματία της Αμερικής για να καλλιεργήσει «αντίσταση» στην πολιτική ορθότητα στην Ευρώπη -ειδικά στο ζήτημα της μετανάστευσης- και να στηρίξει κόμματα που περιγράφει ως «πατριωτικά». Ο ίδιος ο Trump είπε στο Politico ότι θα υποστήριζε υποψηφίους που πιστεύει ότι θα κινήσουν την Ευρώπη προς τη «σωστή» κατεύθυνση.
Σε αυτή την ακροδεξιά, τα επόμενα τέσσερα χρόνια ο πολιτικός χάρτης της Δύσης αντιμετωπίζει την πιο δραματική ανατροπή από τον Ψυχρό Πόλεμο. Οι επιπτώσεις για τη γεωπολιτική, από το εμπόριο μέχρι την άμυνα, θα μπορούσαν να είναι βαθιές. «Αυτό που [οι Ευρωπαίοι] παίρνουν από τον Trump είναι η στρατηγική της μέγιστης πόλωσης που αδειάζει το κέντρο», είπε ο Will Marshall από το Progressive Policy Institute, το αμερικανικό κεντρώο think tank που είχε στηρίξει τον Bill Clinton τη δεκαετία του 1990. «Τα παλιά καθιερωμένα κόμματα της δεξιάς και της αριστεράς που κυριάρχησαν στην μεταπολεμική περίοδο έχουν αποδυναμωθεί», τόνισε. «Η εξέγερση της εθνικιστικής ή λαϊκίστικης δεξιάς στρέφεται εναντίον αυτών».
Η… μεταμόρφωση του Ηνωμένου Βασιλείου
Σύμφωνα με το Politico, πουθενά αυτή η πρόσφατη μεταμόρφωση δεν είναι πιο δραματική από το Ηνωμένο Βασίλειο. Καθώς ο ήλιος βυθίζεται προς τον ορίζοντα πάνω από μια ήρεμη θάλασσα ένα βράδυ Πέμπτης του Νοεμβρίου, μισή ντουζίνα θαμώνες μαζεύονται γύρω από το μπαρ στο pub Never Say Die, λίγα μέτρα από την παραλία του Jaywick Sands, στα ανατολικά της Αγγλίας.
Χτισμένο τη δεκαετία του 1930 ως θέρετρο 70 μίλια από το Λονδίνο, το Jaywick είναι σήμερα η πιο υποβαθμισμένη γειτονιά της χώρας. Η περιοχή είχε τόσο κακή εικόνα ώστε το 2018 μια διαφήμιση MAGA στις ΗΠΑ χρησιμοποίησε φωτογραφία ενός ερειπωμένου δρόμου του Jaywick για να προειδοποιήσει για το αποκαλυπτικό μέλλον που περίμενε την Αμερική αν δεν εκλέγονταν οι υποψήφιοι του Trump. Ανάμεσα στα επενδεδυμένα με βότσαλα μπανγκαλόου και τις αγγλικές σημαίες που κρέμονται νωθρά από τους στύλους, μια νέα πολιτική δύναμη -το δεξιό Reform UK του Nigel Farage- έχει χτίσει το προπύργιό της.
Στο μπαρ, ο Dave Laurence, 82 ετών, λέει ότι κατά κανόνα δεν ψηφίζει, αλλά έκανε εξαίρεση για τον Farage, ο οποίος εκλέχθηκε να εκπροσωπεί την περιοχή πέρυσι. «Μου αρέσει αρκετά. Κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί», λέει καθώς πίνει την μπύρα του, με επιτυχίες των 80s να παίζουν στο βάθος. «Θα τον ξαναψηφίσω».
Ο Laurence περιγράφει ανοιχτά τον εαυτό του ως «ρατσιστή» και λέει ότι δεν θα ψήφιζε ποτέ ένα μαύρο άτομο, όπως την επικεφαλής των Συντηρητικών Kemi Badenoch. Αυτό που τον ανησυχεί περισσότερο, λέει, είναι ο αριθμός των μεταναστών που έχουν φτάσει στο Ηνωμένο Βασίλειο στη διάρκεια της ζωής του, ιδιαίτερα εκείνων που διασχίζουν τη Μάγχη με μικρές βάρκες. Σύντομα, φοβάται ο Laurence, η χώρα θα είναι «γεμάτη Μουσουλμάνους και θα επαναστατήσουν εναντίον μας».
Μόλις τον Ιούλιο του 2024, το Εργατικό Κόμμα του Starmer πετύχαινε μια ιστορική σαρωτική νίκη και κάποιοι από τους ενθουσιώδεις συνεργάτες της καμπάνιας του ταξίδευαν στις ΗΠΑ για να συμβουλεύσουν τους Δημοκρατικούς. Σήμερα, ο Starmer χλευάζεται ως «First Gear Keir» καθώς αντιμετωπίζει εσωκομματικούς αντιπάλους που φημολογείται ότι επιχειρούν να τον εκτοπίσουν. Και το Reform UK του Farage δεν είναι η μόνη δύναμη που αναδιαμορφώνει τη βρετανική πολιτική σκηνή.
Η εντυπωσιακή άνοδος του Farage από το περιθώριο στην πρώτη γραμμή μιας πολιτικής επανάστασης δίνει μαθήματα πολύ πέρα από τα βρετανικά σύνορα. Ευρωπαίοι πολιτικοί που μεγάλωσαν στο παλιό σχολείο της κεντρώας πολιτικής φοβούνται ότι το παραδοσιακό κέντρο δεν θα αντέξει.
«Διαρκώς ασταθές»
Στη Γαλλία, ο Macron επιχείρησε να ανακόψει την άνοδο της σκληρής δεξιάς προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές για την Εθνοσυνέλευση πέρυσι. Ωστόσο, η απόφαση επέστρεψε σαν μπούμερανγκ, παραδίδοντας ένα κατακερματισμένο κοινοβούλιο που έκτοτε αδυνατεί να συμφωνήσει σε βασικές οικονομικές πολιτικές. Ο Macron είναι πλέον ιστορικά αντιδημοφιλής.
Οι συγκρούσεις των Γάλλων βουλευτών για τον προϋπολογισμό ανέτρεψαν τρεις πρωθυπουργούς που είχε επιλέξει ο Macron από το καλοκαίρι του 2024. Η αντίδραση στο σχέδιό του να αυξήσει την ηλικία συνταξιοδότησης ώθησε τους οίκους αξιολόγησης να εξετάζουν μια επιζήμια υποβάθμιση. Ο Macron, που ανέβηκε ο ίδιος στην εξουσία λανσάροντας ένα νέο κεντρώο κίνημα για να ανταγωνιστεί το πολιτικό κατεστημένο, δεν έχει πλέον κομματικό μηχανισμό για να στηρίξει τη θέση του. «Θα αφήσει ένα πολιτικό τοπίο που ίσως παραμείνει διαρκώς ασταθές. Είναι ασυγχώρητο», είπε ο Alain Minc, ένας επιδραστικός σύμβουλος και πρώην μέντορας του Γάλλου προέδρου.
Το χάος δίνει την ευκαιρία στους λαϊκιστές. Οι βασικοί πολιτικοί που κυριαρχούν στις συζητήσεις για τις επόμενες προεδρικές εκλογές ανήκουν στο ακροδεξιό National Rally της Marine Le Pen και τον νεαρό πρόεδρο του κόμματος Jordan Bardella, που καλπάζουν στις δημοσκοπήσεις με 34%.
Εκτοξεύεται το AfD στη Γερμανία
Και στη Γερμανία, το κεντρώο έδαφος διαβρώνεται σταθερά.
Παρότι οι συντηρητικοί του καγκελάριου Friedrich Merz κέρδισαν τις πρόωρες εκλογές τον Φεβρουάριο, ο ιδεολογικά άβολος συνασπισμός του, που αποτελείται από το δικό του συντηρητικό μπλοκ και το κεντροαριστερό SPD, διαθέτει μια από τις πιο οριακές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες από το 1945, με μόλις 52% των εδρών. Αυτό τον καθιστά ευάλωτο σε μικρές διαρροές και του δυσκολεύει την υλοποίηση φιλόδοξων πρωτοβουλιών. Το ακροαριστερό Die Linke και το ακροδεξιό AfD ενισχύθηκαν επίσης, με το AfD να σημειώνει το καλύτερο αποτέλεσμα για ακροδεξιό κόμμα σε εθνικές εκλογές από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η προσπάθεια του Merz να εξουδετερώσει το AfD μετακινώντας τους συντηρητικούς του έντονα δεξιά στο ζήτημα της μετανάστευσης φαίνεται πως γύρισε μπούμερανγκ. Το AfD συνέχισε να ανεβαίνει, ξεπερνώντας τους συντηρητικούς στις περισσότερες δημοσκοπήσεις.
Σύμφωνα με το Politico, η άνοδος της ακροδεξιάς αποτελεί πολιτισμικό σοκ για πολλούς κεντρώους Γερμανούς, δεδομένης της βαθιά ριζωμένης επιθυμίας της χώρας να αποφύγει την επανάληψη του παρελθόντος της. «Για πολύ καιρό στη Γερμανία πιστεύαμε ότι με την ιστορία μας και τον τρόπο που διδάσκουμε στα σχολεία, θα ήμασταν πιο ανθεκτικοί σε αυτό», είπε ένας ανήσυχος Γερμανός αξιωματούχος. «Αποδείχθηκε ότι δεν είμαστε».
Ακόμη και στην Ολλανδία, όπου ο κεντρώος Rob Jetten πέτυχε μια διάσημη αλλά οριακή νίκη επί του ακροδεξιού Geert Wilders τον Οκτώβριο, υπάρχουν λόγοι ανησυχίας για τους πολιτικούς του κέντρου. Το κόμμα του Wilders παραμένει μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις, κερδίζοντας ίσο αριθμό εδρών με το D66 του Jetten. Μπορεί κάλλιστα να επιστρέψει την επόμενη φορά, όπως συνέβη με τον Trump στις ΗΠΑ.
Πού πήγαν όλοι οι ψηφοφόροι;
Σύμφωνα με την Ipsos, ένα μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων σε πολλές δυτικές δημοκρατίες έχει πλέον μικρή εμπιστοσύνη στη λειτουργία της πολιτικής διαδικασίας. Παρότι εξακολουθούν να πιστεύουν στις δημοκρατικές αξίες, είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που η δημοκρατία λειτουργεί γι’ αυτούς.
Μια μεγάλη έρευνα περίπου 10.000 ψηφοφόρων σε εννέα χώρες διαπίστωσε ότι το 45% ήταν δυσαρεστημένο, τροφοδοτώντας τη στήριξη προς τα άκρα. Μεταξύ των ψηφοφόρων της άκρας αριστεράς (57%) και της ακροδεξιάς (54%), τα επίπεδα δυσαρέσκειας ήταν τα υψηλότερα.
Οι χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά δυσαρέσκειας ήταν η Γαλλία και η Ολλανδία, όπου η πολιτική αναταραχή έχει πλήξει την εμπιστοσύνη στο σύστημα.
Παράλληλα με την πανδημία του κορωνοϊού και τις συνέπειες των lockdown, οι βασικοί παράγοντες της δυσαρέσκειας ήταν το κόστος ζωής, η μετανάστευση και το έγκλημα, σύμφωνα με τον Gideon Skinner από την Ipsos. Σύμφωνα με τον ίδιο, η εμπιστοσύνη στην πολιτική μειώθηκε τη δεκαετία του 1990 και δέχθηκε νέο πλήγμα στα τέλη της δεκαετίας του 2000, την εποχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης. «Μπορεί να υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που το χειροτέρεψαν τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι επίσης μια μακροχρόνια κατάσταση», είπε ο Skinner στο Politico. «Είναι κάτι που πρέπει όντως να μας ανησυχεί και δεν υπάρχει μια μαγική λύση που να το διορθώνει».
Ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους κεντρώους στην εξουσία είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι οικονομίες τους είναι τόσο υποτονικές ώστε στερούνται τα δημοσιονομικά μέσα για να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα που απασχολούν περισσότερο τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους, όπως το υψηλό κόστος ζωής, οι καταρρέουσες δημόσιες υπηρεσίες και η μετανάστευση.
Μετανάστευση, μετανάστευση, μετανάστευση
Μετά το δημοψήφισμα του 2016, η μετανάστευση είχε υποχωρήσει από την κορυφή των προτεραιοτήτων των Βρετανών ψηφοφόρων και ο Farage είχε κάνει στην άκρη. Και οι δύο επέστρεψαν, καθώς ο Farage έχει εστιάσει στους παράτυπους μετανάστες που φτάνουν με βάρκες από τη Γαλλία.
Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο φέτος, υπήρξαν 14.800 αφίξεις με μικρές βάρκες, αύξηση 42% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με το Migration Observatory του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Για τον Laurence, στο Never Say Die pub, οι βάρκες είναι το μεγαλύτερο ζήτημα από όλα. «Τι θα γίνει σε 10 χρόνια; Τι θα γίνει σε 20 χρόνια όταν οι άνθρωποι με τις βάρκες συνεχίσουν να έρχονται;» ρωτά.
Πριν από μια δεκαετία, η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel άνοιξε τις πόρτες σε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που έφταναν στην Ευρώπη από τη Συρία, καθώς και από το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Το AfD εκτοξεύτηκε τους μήνες που ακολούθησαν, αλλάζοντας μόνιμα τη γερμανική πολιτική. Στις εκλογές του Φεβρουαρίου, το AfD κέρδισε το 21%, ιστορικό ρεκόρ για τη γερμανική ακροδεξιά. «Η θεμελιώδης αποτυχία που είναι κοινή σε ολόκληρη την [κεντρώα] διατλαντική κοινότητα αφορά τη μετανάστευση», είπε ο Marshall από το Progressive Policy Institute. «Όλα τα ακροδεξιά κινήματα την έχουν ως κορυφαίο ζήτημα».
Η στήριξη Trump στα εθνικιστικά κόμματα
Είναι η αντιληπτή απειλή ότι τα κύματα μετανάστευσης θέτουν σε κίνδυνο τις παραδοσιακές εθνικές κουλτούρες που οδηγεί μεγάλο μέρος της στήριξης προς την άκρα δεξιά. Ο Λευκός Οίκος του Trump είναι πλέον έτοιμος να ενταχθεί σε αυτή τη μάχη των Ευρωπαίων εθνικιστών.
Σύμφωνα με νέο έγγραφο της Εθνικής Στρατηγικής Ασφάλειας των ΗΠΑ που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο, η Ευρώπη κινδυνεύει με «πολιτισμικό αφανισμό» λόγω της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης και των μειωμένων ποσοστών γεννήσεων. Η ανάλυση αντλεί από τη λεγόμενη θεωρία της «μεγάλης αντικατάστασης». Η ελευθερία λόγου -τουλάχιστον στη MAGA εκδοχή- είναι ένα ακόμη θύμα της συμβατικής κεντρώας διακυβέρνησης στην Ευρώπη, καθώς η πολιτική ορθότητα οδηγεί στη «λογοκρισία», αναφέρει το έγγραφο.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών