Ο νομπελίστας οικονομολόγος, Joseph Stiglitz, υποστηρίζει ότι δικαίως η Ιταλία θέλει να αποχωρήσει από την ευρωζώνη
Η συζήτηση περί εξόδου από την ευρωζώνη αλλά και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να επιτευχθεί αυτό έχει επανέλθει στο προσκήνιο μετά την αλλαγή κυβέρνησης στην Ιταλία.
Ο νομπελίστας οικονομολόγος, Joseph Stiglitz, αναφέρεται σε άρθρο του στο Politico ότι αν και οι βασικοί υπουργοί έχουν δεσμευθεί για την παραμονή της Ιταλίας στην ευρωζώνη, αυτές οι δεσμεύσεις δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες.
Αντιθέτως, θα πρέπει να εξετάζονται στο πλαίσιο της ευρύτερης διαπραγματευτικής θέσης της Ιταλίας, ότι δηλ. θέλει να παραμείνει στην ευρωζώνη αλλά ότι θα πρέπει να γίνουν και κάποιες αλλαγές.
Σύμφωνα με τον ίσιο, η νέα ιταλική κυβέρνηση έχει δίκιο για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων.
Το ευρώ παρουσιάζει πλέον σημαντικά προβλήματα.
Η αντίσταση της Γερμανίας
«Αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι γνωστό.
Το πρόβλημα είναι η απροθυμία της Γερμανίας» σχολιάζει ο Stiglitz.
Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, η ευρωζώνη έχει αναγνωρίσει εδώ και καιρό την ανάγκη για την τραπεζική ένωση.
Ωστόσο, το Βερολίνο επιμένει στην αναβολή της βασικής μεταρρύθμισης -της κοινής ασφάλισης καταθέσεων- που θα περιόριζε τη φυγή καταθέσεων από τις αδύναμες χώρες.
Γιατί να βγει μια χώρα από την ευρωζώνη
Δεδομένης της άρνησης της Γερμανίας να συμφωνήσει στις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η ευρωζώνη, «πολίτες σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία είναι αντιμέτωποι με μια επιλογή που δεν θα έπρεπε: μεταξύ της παραμονής στην ευρωζώνη και της οικονομικής ευημερίας.
«Μια δειλή και άπειρη ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να παραμείνει στη νομισματική ένωση.
Το αποτέλεσμα ήταν στασιμότητα.
Μέχρι το 2015 το ΑΕΠ της χώρας είχε βυθιστεί 25% από το επίπεδο πριν από την κρίση.
Έκτοτε, έχει αλλάξει ελάχιστα» αναφέρει ο Stiglitz στο άρθρο του.
Στον αντίποδα, η Ιταλία έχει την ευκαιρία να κάνει μια διαφορετική επιλογή.
Ελλείψει ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων, τα οφέλη για την Ιταλία σε περίπτωση που εγκαταλείψει το ευρώ είναι σαφή, απλά και σημαντικά.
Η χαμηλότερη συναλλαγματική ισοτιμία θα επιτρέψει στην Ιταλία να κάνει περισσότερες εξαγωγές και θα ενισχυθεί ο τουρισμός.
Όλα αυτά θα τονώσουν τη ζήτηση και θα αυξήσουν τα δημόσια έσοδα.
Η ανάπτυξη θα αυξηθεί και το υψηλό ποσοστό ανεργίας της Ιταλίας (11,2%, με 33,1% ανεργία των νέων) θα μειωθεί.
Την ίδια στιγμή, όμως, θα υπάρξουν κι άλλα πολιτικά οφέλη.
Μια πιο ευημερούσα Ιταλία θα ήταν πιο πιθανό να προχωρήσει σε συμμαχίες και σε άλλους βασικούς τομείς: μετανάστευση, άμυνα, κυρώσεις κατά της Ρωσίας, εμπορική πολιτική.
«Οι εμπορικές ή μεταναστευτικές πολιτικές αποφέρουν οφέλη σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά υπάρχουν και χαμένοι - και οι φορολογικοί περιορισμοί που επιβάλλει η ευρωζώνη καθιστούν αδύνατο να παρασχεθούν επαρκείς εγγυήσεις στους ηττημένους.
Μια Ιταλία εκτός της ευρωζώνης θα ήταν σε καλύτερη θέση να μοιραστεί τα οφέλη των διεθνών πολιτικών της, περιορίζοντας παράλληλα τον πόνο που συνδέεται με αυτές» υποστηρίζει ο νομπελίστας οικονομολόγος.
Πως να γίνει η έξοδος από το ευρώ
Σύμφωνα με τον Stiglitz, η πρόκληση, βέβαια, είναι να βρεθεί ένας τρόπος ώστε η έξοδος από την ευρωζώνη να ελαχιστοποιεί το οικονομικό και πολιτικό κόστος.
«Μια μαζική αναδιάρθρωση του χρέους, που θα γίνει προσεκτικά, με ιδιαίτερη προσοχή στις συνέπειες για τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, θα είναι απαραίτητη.
Χωρίς μια τέτοια αναδιάρθρωση, το βάρος του χρέους σε ευρώ θα αυξηθεί, αντισταθμίζοντας πιθανώς ένα μεγάλο μέρος των πιθανών κερδών.
Τέτοιες αναδιαρθρώσεις αποτελούν φυσιολογικό κομμάτι των μεγάλων υποτιμήσεων» αναφέρει στο άρθρο του.
Από οικονομικής απόψεως, το πιο εύκολο πράγμα που θα μπορούσε να γίνει είναι το ιταλικό χρέος να επαναδιατυπωθεί στη νέα λίρα.
Ωστόσο, λόγω των νομικών περιπλοκών στην ΕΕ και λόγω των διεθνών υποχρεώσεων της Ιταλίας, μπορεί να είναι προτιμότερο να θεσπιστεί ένας πτωχευτικός νόμος, ο οποίος θα παρέχει ταχεία προσφυγή στην αναδιάρθρωση του χρέους σε κάθε οντότητα για την οποία το νέο νόμισμα παρουσιάζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα.
Οι νόμοι περί πτωχεύσεων παραμένουν ένας τομέας που εμπίπτει στην αρμοδιότητα κάθε κράτους μέλους της ΕΕ.
Η Ιταλία θα μπορούσε ακόμη να επιλέξει να μην ανακοινώσει ότι εγκαταλείπει το ευρώ.
Θα μπορούσε απλώς να εκδώσει π.χ. κρατικά ομόλογα που θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά για την αποπληρωμή χρέους σε ευρώ.
Η μείωση της αξίας αυτών των ομολόγων θα ισοδυναμούσε με υποτίμηση.
Ο νομπελίστας οικονομολόγος, Joseph Stiglitz, αναφέρεται σε άρθρο του στο Politico ότι αν και οι βασικοί υπουργοί έχουν δεσμευθεί για την παραμονή της Ιταλίας στην ευρωζώνη, αυτές οι δεσμεύσεις δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες.
Αντιθέτως, θα πρέπει να εξετάζονται στο πλαίσιο της ευρύτερης διαπραγματευτικής θέσης της Ιταλίας, ότι δηλ. θέλει να παραμείνει στην ευρωζώνη αλλά ότι θα πρέπει να γίνουν και κάποιες αλλαγές.
Σύμφωνα με τον ίσιο, η νέα ιταλική κυβέρνηση έχει δίκιο για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων.
Το ευρώ παρουσιάζει πλέον σημαντικά προβλήματα.
Η αντίσταση της Γερμανίας
«Αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι γνωστό.
Το πρόβλημα είναι η απροθυμία της Γερμανίας» σχολιάζει ο Stiglitz.
Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, η ευρωζώνη έχει αναγνωρίσει εδώ και καιρό την ανάγκη για την τραπεζική ένωση.
Ωστόσο, το Βερολίνο επιμένει στην αναβολή της βασικής μεταρρύθμισης -της κοινής ασφάλισης καταθέσεων- που θα περιόριζε τη φυγή καταθέσεων από τις αδύναμες χώρες.
Γιατί να βγει μια χώρα από την ευρωζώνη
Δεδομένης της άρνησης της Γερμανίας να συμφωνήσει στις μεταρρυθμίσεις που χρειάζεται η ευρωζώνη, «πολίτες σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία είναι αντιμέτωποι με μια επιλογή που δεν θα έπρεπε: μεταξύ της παραμονής στην ευρωζώνη και της οικονομικής ευημερίας.
«Μια δειλή και άπειρη ελληνική κυβέρνηση επέλεξε να παραμείνει στη νομισματική ένωση.
Το αποτέλεσμα ήταν στασιμότητα.
Μέχρι το 2015 το ΑΕΠ της χώρας είχε βυθιστεί 25% από το επίπεδο πριν από την κρίση.
Έκτοτε, έχει αλλάξει ελάχιστα» αναφέρει ο Stiglitz στο άρθρο του.
Στον αντίποδα, η Ιταλία έχει την ευκαιρία να κάνει μια διαφορετική επιλογή.
Ελλείψει ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων, τα οφέλη για την Ιταλία σε περίπτωση που εγκαταλείψει το ευρώ είναι σαφή, απλά και σημαντικά.
Η χαμηλότερη συναλλαγματική ισοτιμία θα επιτρέψει στην Ιταλία να κάνει περισσότερες εξαγωγές και θα ενισχυθεί ο τουρισμός.
Όλα αυτά θα τονώσουν τη ζήτηση και θα αυξήσουν τα δημόσια έσοδα.
Η ανάπτυξη θα αυξηθεί και το υψηλό ποσοστό ανεργίας της Ιταλίας (11,2%, με 33,1% ανεργία των νέων) θα μειωθεί.
Την ίδια στιγμή, όμως, θα υπάρξουν κι άλλα πολιτικά οφέλη.
Μια πιο ευημερούσα Ιταλία θα ήταν πιο πιθανό να προχωρήσει σε συμμαχίες και σε άλλους βασικούς τομείς: μετανάστευση, άμυνα, κυρώσεις κατά της Ρωσίας, εμπορική πολιτική.
«Οι εμπορικές ή μεταναστευτικές πολιτικές αποφέρουν οφέλη σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά υπάρχουν και χαμένοι - και οι φορολογικοί περιορισμοί που επιβάλλει η ευρωζώνη καθιστούν αδύνατο να παρασχεθούν επαρκείς εγγυήσεις στους ηττημένους.
Μια Ιταλία εκτός της ευρωζώνης θα ήταν σε καλύτερη θέση να μοιραστεί τα οφέλη των διεθνών πολιτικών της, περιορίζοντας παράλληλα τον πόνο που συνδέεται με αυτές» υποστηρίζει ο νομπελίστας οικονομολόγος.
Πως να γίνει η έξοδος από το ευρώ
Σύμφωνα με τον Stiglitz, η πρόκληση, βέβαια, είναι να βρεθεί ένας τρόπος ώστε η έξοδος από την ευρωζώνη να ελαχιστοποιεί το οικονομικό και πολιτικό κόστος.
«Μια μαζική αναδιάρθρωση του χρέους, που θα γίνει προσεκτικά, με ιδιαίτερη προσοχή στις συνέπειες για τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, θα είναι απαραίτητη.
Χωρίς μια τέτοια αναδιάρθρωση, το βάρος του χρέους σε ευρώ θα αυξηθεί, αντισταθμίζοντας πιθανώς ένα μεγάλο μέρος των πιθανών κερδών.
Τέτοιες αναδιαρθρώσεις αποτελούν φυσιολογικό κομμάτι των μεγάλων υποτιμήσεων» αναφέρει στο άρθρο του.
Από οικονομικής απόψεως, το πιο εύκολο πράγμα που θα μπορούσε να γίνει είναι το ιταλικό χρέος να επαναδιατυπωθεί στη νέα λίρα.
Ωστόσο, λόγω των νομικών περιπλοκών στην ΕΕ και λόγω των διεθνών υποχρεώσεων της Ιταλίας, μπορεί να είναι προτιμότερο να θεσπιστεί ένας πτωχευτικός νόμος, ο οποίος θα παρέχει ταχεία προσφυγή στην αναδιάρθρωση του χρέους σε κάθε οντότητα για την οποία το νέο νόμισμα παρουσιάζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα.
Οι νόμοι περί πτωχεύσεων παραμένουν ένας τομέας που εμπίπτει στην αρμοδιότητα κάθε κράτους μέλους της ΕΕ.
Η Ιταλία θα μπορούσε ακόμη να επιλέξει να μην ανακοινώσει ότι εγκαταλείπει το ευρώ.
Θα μπορούσε απλώς να εκδώσει π.χ. κρατικά ομόλογα που θα πρέπει να γίνονται αποδεκτά για την αποπληρωμή χρέους σε ευρώ.
Η μείωση της αξίας αυτών των ομολόγων θα ισοδυναμούσε με υποτίμηση.
Η άλλη πλευρά
Σε κάθε περίπτωση, όμως, θα υπάρξουν έντονες αντιδράσεις και από άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης.
Η εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος, έστω και ανεπίσημα, σίγουρα θα παραβιάζει τους κανόνες της ευρωζώνης και σίγουρα θα είναι αντίθετο προς το πνεύμα της.
Με τον τρόπο αυτό, η Ιταλία θα αφήσει τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ευρωζώνης να αποφασίσουν εάν θα την βγάλουν από το ευρώ.
Στο σημείο αυτό γίνεται αναφορά -για ακόμα αφορά- και στην Ελλάδα.
«Η Ελλάδα υποχώρησε ούσα στραγγαλισμένη από την ΕΚΤ.
Αλλά δεν θα έπρεπε.
Η Αθήνα ήταν ήδη σε καλό δρόμο για τη δημιουργία υποδομών (μηχανισμός ηλεκτρονικών πληρωμών με τη νέα δραχμή) που θα διευκόλυνε τη μετάβαση για την έξοδο από την ευρωζώνη» σχολιάζει ο ίδιος.
Τα κόστη
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Stiglitz, κανείς δεν θα έπρεπε να υποτιμήσει τα κόστη μιας μεγάλης υποτίμησης.
«Οποιαδήποτε μεγάλη αλλαγή σε μια βασική τιμή σε μια οικονομία είναι μια σημαντική διαταραχή» επισημαίνει.
«Σε έναν ιδανικό κόσμο, η Ιταλία δεν θα έπρεπε να εγκαταλείψει την ευρωζώνη.
Η Ευρώπη θα μπορούσε αντίθετα να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση της νομισματικής ένωσης ώστε να παράσχει καλύτερη προστασία σε εκείνους που πλήττονται από το εμπόριο και τη μετανάστευση.
Ωστόσο, ελλείψει αλλαγής κατεύθυνσης από την ΕΕ στο σύνολό της, η Ιταλία πρέπει να θυμάται ότι έχει μια εναλλακτική λύση στην οικονομική στασιμότητα και ότι υπάρχουν τρόποι εξόδου από την ευρωζώνη, όπου τα οφέλη πιθανόν να είναι περισσότερα από το κόστος.
Εάν η νέα ιταλική κυβέρνηση μπορεί να βγει επιτυχώς από το ευρώ, θα ωφελούταν τόσο η Ιταλία όσο και η υπόλοιπη Ευρώπη» καταλήγει ο νομπελίστας οικονομολόγος.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, θα υπάρξουν έντονες αντιδράσεις και από άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης.
Η εισαγωγή ενός παράλληλου νομίσματος, έστω και ανεπίσημα, σίγουρα θα παραβιάζει τους κανόνες της ευρωζώνης και σίγουρα θα είναι αντίθετο προς το πνεύμα της.
Με τον τρόπο αυτό, η Ιταλία θα αφήσει τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ευρωζώνης να αποφασίσουν εάν θα την βγάλουν από το ευρώ.
Στο σημείο αυτό γίνεται αναφορά -για ακόμα αφορά- και στην Ελλάδα.
«Η Ελλάδα υποχώρησε ούσα στραγγαλισμένη από την ΕΚΤ.
Αλλά δεν θα έπρεπε.
Η Αθήνα ήταν ήδη σε καλό δρόμο για τη δημιουργία υποδομών (μηχανισμός ηλεκτρονικών πληρωμών με τη νέα δραχμή) που θα διευκόλυνε τη μετάβαση για την έξοδο από την ευρωζώνη» σχολιάζει ο ίδιος.
Τα κόστη
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Stiglitz, κανείς δεν θα έπρεπε να υποτιμήσει τα κόστη μιας μεγάλης υποτίμησης.
«Οποιαδήποτε μεγάλη αλλαγή σε μια βασική τιμή σε μια οικονομία είναι μια σημαντική διαταραχή» επισημαίνει.
«Σε έναν ιδανικό κόσμο, η Ιταλία δεν θα έπρεπε να εγκαταλείψει την ευρωζώνη.
Η Ευρώπη θα μπορούσε αντίθετα να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση της νομισματικής ένωσης ώστε να παράσχει καλύτερη προστασία σε εκείνους που πλήττονται από το εμπόριο και τη μετανάστευση.
Ωστόσο, ελλείψει αλλαγής κατεύθυνσης από την ΕΕ στο σύνολό της, η Ιταλία πρέπει να θυμάται ότι έχει μια εναλλακτική λύση στην οικονομική στασιμότητα και ότι υπάρχουν τρόποι εξόδου από την ευρωζώνη, όπου τα οφέλη πιθανόν να είναι περισσότερα από το κόστος.
Εάν η νέα ιταλική κυβέρνηση μπορεί να βγει επιτυχώς από το ευρώ, θα ωφελούταν τόσο η Ιταλία όσο και η υπόλοιπη Ευρώπη» καταλήγει ο νομπελίστας οικονομολόγος.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών