Σχετικά Άρθρα
Κυρώσεις State Department κατά Τουρκίας - Στο στόχαστρο η Τουρκική Αμυντική Βιομηχανία
Πού αποσκοπεί ο Erdogan με την «παράκαμψη» της συνθήκης του Montreaux για Δαρδανέλια και Βόσπορο; - Η επίθεση στους απόστρατους
Εrdogan: Πολιτικό πραξικόπημα η επιστολή των ναυάρχων - Έφοδοι σε οικίες, χειροπέδες στον εμπνευστή της «Γαλάζιας Πατρίδας»
«Βούτυρο στο ψωμί» του Erdogan αποδεικνύεται η επιστολή των απόστρατων ναυάρχων, οι οποίοι ασκούν σκληρή κριτική στην πολιτική του Τούρκου προέδρου.
Όπως συνέβη με την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, έτσι και με την εν λόγω επιστολή, ο Τούρκος πρόεδρος, Recep Tayyip Erdogan, βρίσκει ακόμα μια αφορμή, ακόμα μία ευκαιρία για εκκαθαρίσεις, ώστε να συνεχίσει απρόσκοπτα και χωρίς αντιδράσεις το… έργο του.
Ο Τούρκος πρόεδρος μίλησε ανοιχτά για πραξικόπημα και απάντησε με εφόδους στα σπίτια των απόστρατων ναυάρχων και συλλήψεις.
Ωστόσο, ακόμα ένα θέμα που ήρθε στο προσκήνιο με την αφορμή την ίδια επιστολή, είναι οι προσπάθειες του Erdogan να αποδεσμευτεί από τη Συνθήκη του Μοντρέ.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, πραγματοποιείται σήμερα (6/4/2021) η συνάντηση του Erdogan με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, με την πρόεδρο της Κομισιόν, Ursula von der Leyen.
Εν τω μεταξύ, παραμένει στο πρόγραμμα η συνάντηση στην Τουρκία του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, με τον Τούρκο ομόλογο του, Mevlut Cavusoglu.
Η… ευκαιρία για τον Erdogan μέσω της επιστολής
Η πλειοψηφία των διεθνών αναλυτών θεωρεί την επιστολή των απόστρατων ναυάρχων ως την καλύτερη ευκαιρία ώστε ο Erdogan να προχωρήσει σε εκκαθαρίσεις. Κάτι ανάλογο δεν είχε συμβεί και το πραξικόπημα του 2016;
Μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι ο Erdogan «μεταφράζει» την επιστολή ως ακόμα μία απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του. Κι αυτή ακριβώς αναμένεται να είναι η απάντηση του στο ζήτημα περί σεβασμού ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ενδεχομένως θέσουν στη σημερινή τους συνάντηση η πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula von der Leyen και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel.
Η συνάντηση Erdogan με Michel και von der Leyen
Οι επικεφαλής των δύο ευρωπαϊκών θεσμών επισκέπτονται την Τουρκία σε μια περίοδο όπου το πολιτικό σκηνικό έχει πάρει φωτιά.
Με φόντο την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, αλλά εν μέσω νέας απόπειρας εκκαθαρίσεων με αφορμή την επιστολή των απόστρατων ναυάρχων, πολλοί είναι εκείνοι που περιμένουν να δουν τι θα πουν ο Charles Michel αλλά και η Ursula von der Leyen για το ζήτημα των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Πολλοί είναι πάντως οι διεθνείς αναλυτές που θεωρούν ότι ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί ηθελημένα να μεγαλοποιήσει το θέμα προκειμένου να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη από το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και να συσπειρώσει γύρω του τους εθνικιστές και μάλιστα, σε μια περίοδο που ο εθνικιστικός χώρος είναι πολυδιασπασμένος αλλά σε μεγάλο βαθμό στέκεται κριτικά απέναντι στον Erdogan.
Εκτός από εκείνους που συσπειρώνονται γύρω του πάντως, υπάρχουν και εκείνοι που συσπειρώνονται εναντίον του και είναι άνθρωποι διαφορετικών καταβολών.
Η επιστολή των απόστρατων ναυάρχων μοιάζει με μια προσπάθεια από πολλές αφετηρίες να ενώσουν τις φωνές τους και να υψώσουν το ανάστημά τους απέναντι στον Erdogan, που βλέπουν να οδηγεί την Τουρκία σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Πίσω από την επιστολή των ναυάρχων δεν βρίσκεται μόνο το ρεύμα του κεμαλισμού, υπάρχουν και γκιουλενιστές αλλά και απόστρατοι που φοβούνται την κατάλυση του κοσμικού κράτους αλλά και της ίδιας της δημοκρατικής εναλλαγής και επιχειρούν να βγουν μπροστά με ρίσκο να χάσουν τα πάντα.
Η Συνθήκη του Μοντρέ
Εν τω μεταξύ, οι απόστρατοι ναύαρχοι έθεσαν και το θέμα της Συνθήκης του Μοντρέ και την προσπάθεια του Erdogan για την αποδέσμευση της Τουρκίας από αυτή.
Η Συνθήκη του Μοντρέ ή Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών, η οποία εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα, με ορισμένες τροποποιήσεις, υπογράφηκε το 1936, παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στην Τουρκία και ρυθμίζει την στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή.
Η σύμβαση παραχωρεί στη Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης.
Οι όροι της σύμβασης αποτέλεσαν πηγή διαμάχης για χρόνια, κυρίως όσον αφορά τη διέλευση πολεμικών σκαφών της Σοβιετικής Ένωσης από τα Στενά στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Ο Erdogan οραματίζεται την κατασκευή μιας νέας μεγάλης διώρυγας που θα λειτουργεί παράλληλα με την υπάρχουσα στα Στενά.
Με τη Διώρυγα της Κωνσταντινούπολης, ο Erdogan θα επιβάλει τέλη διέλευσης στα πλοία που θα το χρησιμοποιούν.
Ωστόσο, δεν απαντά στα εύλογα ερωτήματα, τα οποία πέραν των περιβαλλοντικών ανησυχιών, είναι εάν και κατά πόσο τα εμπορικά πλοία θα προτιμούν το νέο πέρασμα εάν έχει τέλη διέλευσης, ενώ μπορούν να περάσουν δωρεάν και ελεύθερα από τα Στενά.
Βέβαια, η κυβέρνηση Erdogan επιμένει να υποστηρίζει ότι το Κανάλι θα δημιουργήσει μεγάλα έσοδα, μέρος των οποίων θα διατεθεί για την προστασία του Βοσπόρου.
Το βασικότερο ερώτημα είναι τι θα γίνει με το καθεστώς των Στενών.
Και ο λόγος είναι ότι με μια ερμηνεία η ίδια η δημιουργία νέου περάσματος, που δεν προβλέπεται από τη Συνθήκη των Στενών, ούτως ή άλλως ισοδυναμεί με μια εκ των πραγμάτων αναίρεση της συνθήκης.
Επιπλέον, ουδείς γνωρίζει τι μπορεί να μεθοδεύσει η τουρκική κυβέρνηση ώστε να εξωθήσει τα πλοία να προτιμούν το νέο πέρασμα.
Ουσιαστικά ο φόβος είναι πως η Τουρκία, ανοίγοντας το παράλληλο κανάλι, θα μπορεί να εκβιάζει τη διεθνή κοινότητα ότι θα κλείσει τα Δαρδανέλια και το Βόσπορο στη διεθνή ναυσιπλοΐα, διοχετεύοντας τη στη νέα, αποκλειστικά ελεγχόμενη από την Άγκυρα διαδρομή.
Το παιχνίδι με Ρωσία, ΗΠΑ
Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, η Διώρυγα στην Κωνσταντινούπολη θα συμβάλλει αποφασιστικά στη διαμόρφωση των μελλοντικών σχέσεων με τη Μόσχα και κατ' επέκταση με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι μέσω των Στενών μεταφέρεται σχεδόν το 40% των εξαγωγών πετρελαίου της Ρωσίας, ενώ η συνολική κίνηση υπολογίζεται σε 20 εκατ. τόνοι, που αντιπροσωπεύει περίπου το 3% του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου παγκοσμίως.
Επίσης, η ρωσική ναυτική παρουσία στη Μεσόγειο εξαρτάται άμεσα από το καθεστώς των Στενών.
Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος (διεθνολόγος, ερευνητής του Τμήματος Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του ΕΚΠΑ), τυχόν περιορισμοί στη διέλευση ρωσικών πλοίων θα επιφέρει σημαντικό πλήγμα στις σχέσεις της Άγκυρας με τη Μόσχα. Από την άλλη, διεύρυνση των υδάτινων οδών εις όφελος της Μόσχας, θα επιφέρει σημαντική αναβάθμισή τους.
Σύμφωνα με τον κ. Δεσποτόπουλο, η γεωπολιτική αξία των Στενών στις ημέρες μας είναι ιδιαίτερα σημαντική, αν αναλογιστεί κανείς ότι για τη διέλευση αμερικανικού πολεμικού πλοίου, που κατευθύνεται προς τη Μαύρη Θάλασσα, χρειάστηκε η έκδοση άδειας από τις τουρκικές αρχές, την ώρα που ενισχύεται ο κίνδυνος μετατροπής της πολιτικής αντιπαράθεσης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας σε στρατιωτική.
Κατά πολλούς αναλυτές, η κίνηση του Erdogan εντάσσεται στο διαπραγματευτικό παιχνίδι με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, προσπαθώντας να δημιουργήσει άλλον ένα μοχλό πίεσης, εκβιάζοντας τις δύο δυνάμεις για την παραμονή του στην εξουσία.
Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να ανακοινωθούν ρυθμίσεις που θα περιορίζουν τους Ρώσους και θα ικανοποιούν τις ΗΠΑ, φέρνοντας την Τουρκία πιο κοντά στο ΝΑΤΟ και τη Δύση γενικότερα.
Δεν μπορεί να περάσει όμως απαρατήρητος και ο χρόνος ανακίνησης του θέματος από την Τουρκική κυβέρνηση.
Οι τουρκικές εξαγγελίες για τη Διώρυγα στην Κωνσταντινούπολη ήρθαν το 2018, λίγους μήνες μετά τη συμφωνία μεταξύ της ρωσικής πετρελαϊκής Rosneft και της Ινδικής Essar, αξίας 13 δισ..
Η συμφωνία αυτή αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των πετρελαιοφόρων που διέρχονται το Βόσπορο.
Δεν αποκλείεται λοιπόν ο Τούρκος πρόεδρος να δρα σε συνεννόηση με τις ρωσικές αρχές ή να προσπαθεί να αποκομίσει όφελος από τις εμπορικές συμφωνίες της ευρύτερης περιοχής.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών