Αν τα κεντρώα κόμματα παραμείνουν στο περιθώριο, οι πολιτικοί εξτρεμιστές θα αποκτήσουν πρόσφορο έδαφος.
Η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση δεν ήταν ποτέ μια καλή ιδέα.
Θυμάμαι την έκπληξή μου όταν, ως νεαρός βοηθός καθηγητή, συνειδητοποίησα ότι ήμουν αντίθετος με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.
Πίστευα τότε - και συνεχίζω να το πιστεύω - ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι μια πολύ καλή εξέλιξη.
Αλλά τα οικονομικά βιβλία που δίδασκα έδειχνα πόσο επιζήμια θα μπορούσε να είναι η ΟΝΕ με την απουσία Ευρωπαϊκής δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης αναφέρει σε άρθρο του ο Kevin O'Rourke καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Τίποτα δεν έχει συμβεί από τότε αν είχα πειστεί ότι τα βιβλία ήταν υπερβολικά απαισιόδοξα.
Αντιθέτως: ήταν υπερβολικά αισιόδοξα.
Η ζωή είναι στρωμένη με μπανανόφλουδες και όταν πατάς μια θα πρέπει να είσαι σε θέση να προσαρμοστείς.
Αλλά η ίδια η νομισματική ένωση αποδείχθηκε ότι ήταν μια γιγαντιαία μπανανόφλουδα, με ανισοκατανομές στις ροές κεφαλαίων που αύξησαν το κόστος γύρω από την ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Επιπλέον, τα περισσότερα εγχειρίδια της εποχής αγνόησαν τον χρηματοπιστωτικό τομέα ως εκ τούτου, αγνόησαν το γεγονός ότι οι ροές κεφαλαίων προς την περιφέρεια θα διοχετευθούν μέσω τραπεζών και όταν το κεφάλαιο σταμάτησε να ρέει, οι τραπεζικές κρίσεις θα πλήξουν την ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Ταυτόχρονα οι κρίσεις θα πλήξουν περαιτέρω τους ισολογισμούς των τραπεζών μεταξελίσσοντας τις τράπεζες από ιδιωτικές σε κρατικές.
Επίσης τα εγχειρίδια δεν προέβλεψαν ότι η ευρωπαϊκή συνεργασία θα επιτείνει τις κυκλικές διακυμάνσεις που προκαλεί η λιτότητα προκαλώντας χάσματα που σε ορισμένες περιπτώσεις συναγωνίζονταν την δεκαετία του 1930.
Κατέστη σαφές εδώ και πολλά χρόνια ότι η «υπαρκτή ΟΝΕ» ήταν μια δαπανηρή αποτυχία, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη.
Η εμπιστοσύνη στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχει καταρρεύσει, και τα πολιτικά κόμματα αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό όχι μόνο του ευρώ, αλλά και το σύνολο του ευρωπαϊκού σχεδίου.
Και όμως οι περισσότεροι οικονομολόγοι, ακόμη και εκείνοι που ποτέ δεν ήταν πρόθυμοι με την ΟΝΕ είναι απρόθυμοι να κάνουν το επόμενο βήμα να εγκαταλείψουν ένα αποτυχημένο πείραμα.
Στο περίφημο άρθρο του ο Barry Eichengreen επεσήμανε ότι η αναμενόμενη διάλυση της ΟΝΕ θα οδηγήσει στην «μητέρα όλων των οικονομικών κρίσεων»
Είναι δύσκολο να διαφωνήσω μαζί του.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι οικονομολόγοι όλων των αποχρώσεων, ακόμη και αυτών που υποστήριξαν τη δημιουργία του κοινού νομίσματος, έχουν εστιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια στην ανάπτυξη και στην προώθηση ενός πακέτου θεσμικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών αλλαγών που θα καθιστούσαν την ευρωζώνη λιγότερο δυσλειτουργική.
Βραχυπρόθεσμα, η ευρωζώνη χρειάζεται πολύ χαλαρότερη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική.
Χρειάζεται, επίσης, ένα υψηλότερο στόχο για τον πληθωρισμό, ελάφρυνση του χρέους, ανάλογα με την περίπτωση, μια σωστή τραπεζική ένωση με επαρκή, κεντρική δημοσιονομική αξιολόγηση και ένα "ασφαλές" περιουσιακό στοιχείο της ευρωζώνης που οι εθνικές κεντρικές τράπεζες θα μπορούσε να στηριχτούν.
Δυστυχώς, οι οικονομολόγοι δεν έχουν υποστηρίξει σθεναρά μια σωστή δημοσιονομική ένωση.
Ακόμη και εκείνοι που θεωρούν οικονομικά αναγκαία την δημοσιονομική ένωση, λογοκρίνουν τον εαυτό τους, επειδή πιστεύουν ότι είναι πολιτικά αδύνατο.
Πέντε χρόνια μετά, η ευρωζώνη εξακολουθεί να στερείται σωστής τραπεζικής ένωσης ή ακόμα και όπως αποδεικνύεται στην περίπτωση της Ελλάδας ή να αποτελέσει δανειστή έσχατης ανάγκης.
Επιπλέον, ένας υψηλότερος στόχος για τον πληθωρισμό παραμένει αδιανόητος και η γερμανική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι απομειώσεις του δημόσιου χρέους είναι παράνομες εντός της ευρωζώνης.
Η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με την ποσοτική χαλάρωση ήταν ένα ευπρόσδεκτο θετικό, αλλά η καταστροφική απόφαση να κλείσει το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδος για πολιτικούς λόγους είναι ένα πολύ μεγαλύτερο βήμα προς τα πίσω.
Και επίσης κανείς δεν μιλάει για την πραγματική δημοσιονομική και πολιτική ένωση, έστω κι αν κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση.
Εν τω μεταξύ, η πολιτική ζημιά έχει υπάρξει:
Δεν είναι όλα τα κόμματα διαμαρτυρίας όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα.
Οι πολιτικοί αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες των ψηφοφόρων σχετικά με την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης και του δημοκρατικού ελλείμματος.
Έτσι, στη Γαλλία, το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της Marine Le Pen έμμεσα υποστηρίζεται από τον Πολ Κρούγκμαν και Τζόζεφ Στίγκλιτς.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ψηφοφόροι της εργατικής τάξης στρέφονται προς το κόμμα της Le Pen.
Μια νίκη για το Εθνικό Μέτωπο το 2017 ή το 2022, που δεν θεωρείται αδιανόητο, θα καταστρέψει το ευρωπαϊκό σχέδιο.
Οι πολίτες των μικρότερων κρατών-μελών της ευρωζώνης θα έχουν καταγράψει στην συνείδηση τους την βάναυση συμπεριφορά της ΕΚΤ που λειτουργεί πολιτικοποιημένα.
Στο τέλος μπορεί να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η ευρωζώνη είναι μια επικίνδυνη «Ένωση».
Αν τα κεντρώα κόμματα παραμείνουν στο περιθώριο, οι πολιτικοί εξτρεμιστές θα αποκτήσουν πρόσφορο έδαφος.
Όσο για τους οικονομολόγους σαν εμένα, που έχουν ταχθεί ενάντια στο αποτυχημένο πείραμα του ευρώ και στηρίξει τις μεταρρυθμίσεις, ίσως είναι καιρός να παραδεχτούμε την ήττα μας και να προχωρήσουμε.
Η κατάρρευση του θα προκαλούσε πράγματι μια τεράστια κρίση. Αλλά αναρωτηθείτε:
Πιστεύετε πραγματικά ότι το ευρώ θα παραμείνει υπό την σημερινή του μορφή έναν αιώνα από τώρα;
Καλύτερα να προχωρήσουμε με αυτό και θα δούμε τι θα συμβεί.
Μεταφραστική επιμέλεια Πέτρος Λαζάρου
www.bankingnews.gr
Θυμάμαι την έκπληξή μου όταν, ως νεαρός βοηθός καθηγητή, συνειδητοποίησα ότι ήμουν αντίθετος με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.
Πίστευα τότε - και συνεχίζω να το πιστεύω - ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είναι μια πολύ καλή εξέλιξη.
Αλλά τα οικονομικά βιβλία που δίδασκα έδειχνα πόσο επιζήμια θα μπορούσε να είναι η ΟΝΕ με την απουσία Ευρωπαϊκής δημοσιονομικής και πολιτικής ένωσης αναφέρει σε άρθρο του ο Kevin O'Rourke καθηγητής Οικονομικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Τίποτα δεν έχει συμβεί από τότε αν είχα πειστεί ότι τα βιβλία ήταν υπερβολικά απαισιόδοξα.
Αντιθέτως: ήταν υπερβολικά αισιόδοξα.
Η ζωή είναι στρωμένη με μπανανόφλουδες και όταν πατάς μια θα πρέπει να είσαι σε θέση να προσαρμοστείς.
Αλλά η ίδια η νομισματική ένωση αποδείχθηκε ότι ήταν μια γιγαντιαία μπανανόφλουδα, με ανισοκατανομές στις ροές κεφαλαίων που αύξησαν το κόστος γύρω από την ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Επιπλέον, τα περισσότερα εγχειρίδια της εποχής αγνόησαν τον χρηματοπιστωτικό τομέα ως εκ τούτου, αγνόησαν το γεγονός ότι οι ροές κεφαλαίων προς την περιφέρεια θα διοχετευθούν μέσω τραπεζών και όταν το κεφάλαιο σταμάτησε να ρέει, οι τραπεζικές κρίσεις θα πλήξουν την ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Ταυτόχρονα οι κρίσεις θα πλήξουν περαιτέρω τους ισολογισμούς των τραπεζών μεταξελίσσοντας τις τράπεζες από ιδιωτικές σε κρατικές.
Επίσης τα εγχειρίδια δεν προέβλεψαν ότι η ευρωπαϊκή συνεργασία θα επιτείνει τις κυκλικές διακυμάνσεις που προκαλεί η λιτότητα προκαλώντας χάσματα που σε ορισμένες περιπτώσεις συναγωνίζονταν την δεκαετία του 1930.
Κατέστη σαφές εδώ και πολλά χρόνια ότι η «υπαρκτή ΟΝΕ» ήταν μια δαπανηρή αποτυχία, τόσο από οικονομική όσο και από πολιτική άποψη.
Η εμπιστοσύνη στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχει καταρρεύσει, και τα πολιτικά κόμματα αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό όχι μόνο του ευρώ, αλλά και το σύνολο του ευρωπαϊκού σχεδίου.
Και όμως οι περισσότεροι οικονομολόγοι, ακόμη και εκείνοι που ποτέ δεν ήταν πρόθυμοι με την ΟΝΕ είναι απρόθυμοι να κάνουν το επόμενο βήμα να εγκαταλείψουν ένα αποτυχημένο πείραμα.
Στο περίφημο άρθρο του ο Barry Eichengreen επεσήμανε ότι η αναμενόμενη διάλυση της ΟΝΕ θα οδηγήσει στην «μητέρα όλων των οικονομικών κρίσεων»
Είναι δύσκολο να διαφωνήσω μαζί του.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι οικονομολόγοι όλων των αποχρώσεων, ακόμη και αυτών που υποστήριξαν τη δημιουργία του κοινού νομίσματος, έχουν εστιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια στην ανάπτυξη και στην προώθηση ενός πακέτου θεσμικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών αλλαγών που θα καθιστούσαν την ευρωζώνη λιγότερο δυσλειτουργική.
Βραχυπρόθεσμα, η ευρωζώνη χρειάζεται πολύ χαλαρότερη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική.
Χρειάζεται, επίσης, ένα υψηλότερο στόχο για τον πληθωρισμό, ελάφρυνση του χρέους, ανάλογα με την περίπτωση, μια σωστή τραπεζική ένωση με επαρκή, κεντρική δημοσιονομική αξιολόγηση και ένα "ασφαλές" περιουσιακό στοιχείο της ευρωζώνης που οι εθνικές κεντρικές τράπεζες θα μπορούσε να στηριχτούν.
Δυστυχώς, οι οικονομολόγοι δεν έχουν υποστηρίξει σθεναρά μια σωστή δημοσιονομική ένωση.
Ακόμη και εκείνοι που θεωρούν οικονομικά αναγκαία την δημοσιονομική ένωση, λογοκρίνουν τον εαυτό τους, επειδή πιστεύουν ότι είναι πολιτικά αδύνατο.
Πέντε χρόνια μετά, η ευρωζώνη εξακολουθεί να στερείται σωστής τραπεζικής ένωσης ή ακόμα και όπως αποδεικνύεται στην περίπτωση της Ελλάδας ή να αποτελέσει δανειστή έσχατης ανάγκης.
Επιπλέον, ένας υψηλότερος στόχος για τον πληθωρισμό παραμένει αδιανόητος και η γερμανική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι απομειώσεις του δημόσιου χρέους είναι παράνομες εντός της ευρωζώνης.
Η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας με την ποσοτική χαλάρωση ήταν ένα ευπρόσδεκτο θετικό, αλλά η καταστροφική απόφαση να κλείσει το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδος για πολιτικούς λόγους είναι ένα πολύ μεγαλύτερο βήμα προς τα πίσω.
Και επίσης κανείς δεν μιλάει για την πραγματική δημοσιονομική και πολιτική ένωση, έστω κι αν κανείς δεν μπορεί να φανταστεί την Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση.
Εν τω μεταξύ, η πολιτική ζημιά έχει υπάρξει:
Δεν είναι όλα τα κόμματα διαμαρτυρίας όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα.
Οι πολιτικοί αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες των ψηφοφόρων σχετικά με την οικονομική πολιτική της ευρωζώνης και του δημοκρατικού ελλείμματος.
Έτσι, στη Γαλλία, το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο της Marine Le Pen έμμεσα υποστηρίζεται από τον Πολ Κρούγκμαν και Τζόζεφ Στίγκλιτς.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ψηφοφόροι της εργατικής τάξης στρέφονται προς το κόμμα της Le Pen.
Μια νίκη για το Εθνικό Μέτωπο το 2017 ή το 2022, που δεν θεωρείται αδιανόητο, θα καταστρέψει το ευρωπαϊκό σχέδιο.
Οι πολίτες των μικρότερων κρατών-μελών της ευρωζώνης θα έχουν καταγράψει στην συνείδηση τους την βάναυση συμπεριφορά της ΕΚΤ που λειτουργεί πολιτικοποιημένα.
Στο τέλος μπορεί να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η ευρωζώνη είναι μια επικίνδυνη «Ένωση».
Αν τα κεντρώα κόμματα παραμείνουν στο περιθώριο, οι πολιτικοί εξτρεμιστές θα αποκτήσουν πρόσφορο έδαφος.
Όσο για τους οικονομολόγους σαν εμένα, που έχουν ταχθεί ενάντια στο αποτυχημένο πείραμα του ευρώ και στηρίξει τις μεταρρυθμίσεις, ίσως είναι καιρός να παραδεχτούμε την ήττα μας και να προχωρήσουμε.
Η κατάρρευση του θα προκαλούσε πράγματι μια τεράστια κρίση. Αλλά αναρωτηθείτε:
Πιστεύετε πραγματικά ότι το ευρώ θα παραμείνει υπό την σημερινή του μορφή έναν αιώνα από τώρα;
Καλύτερα να προχωρήσουμε με αυτό και θα δούμε τι θα συμβεί.
Μεταφραστική επιμέλεια Πέτρος Λαζάρου
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών