Σχετικά Άρθρα
Σκηνικό πολέμου και στη Μιανμάρ – ΗΠΑ και Κίνα ακονίζουν τα μαχαίρια για τους σπάνιους γαιάνθρακες του Kachin
Στρατηγικό φιάσκο μεγατόνων - Οι ΗΠΑ παρέδωσαν τη Μιανμάρ στην Κίνα... προσπαθώντας να πάρουν τις σπάνιες γαίες
Η παγκόσμια αντιπαράθεση για τον έλεγχο στις σπάνιες γαίες (rare earths) έχει εισέλθει σε ένα νέο, επικίνδυνο στάδιο.
Καθώς η ένταση ΗΠΑ–Κίνας κλιμακώνεται και επεκτείνεται σε τεχνολογικές αλυσίδες αξίας, πολεμικές εφαρμογές και στρατηγικά μέταλλα, χώρες με εύθραυστα πολιτικά συστήματα αλλά τεράστια γεωοικονομική αξία μετατρέπονται σε αθέλητα πεδία αντιπαράθεσης.
Η Μιανμάρ αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της τάσης.
Παρά τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ της στρατιωτικής χούντας (Tatmadaw) και των εθνοτικών ένοπλων ομάδων, η χώρα διαθέτει το τρίτο μεγαλύτερο παγκοσμίως απόθεμα σπάνιων γαιών, συμπεριλαμβανομένου του δυσπροσίου, υλικού απαραίτητου για κατευθυνόμενα όπλα, ηλεκτρικά οχήματα και προηγμένα ηλεκτρονικά. Η κατοχή – και, κυρίως, ο έλεγχος – τέτοιων ορυκτών αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα όχι μόνο εμπορικά, αλλά και σε επίπεδο τεχνολογικής και αμυντικής ισχύος.
Η κινεζική κυριαρχία
Όπως αναφέρουν στην ανάλυσή τους οι Asian Times, επί δεκαετίες η Κίνα διατηρούσε απόλυτη κυριαρχία στην εξόρυξη και επεξεργασία των σπάνιων γαιών της Μιανμάρ, απορροφώντας έως και τα δύο τρίτα των συνολικών εισαγωγών της μετά το 2017.
Μετά το πραξικόπημα του 2021, η κατάσταση ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο υπέρ του Πεκίνου: η πολιτική απομόνωση της Μιανμάρ και οι δυτικές κυρώσεις άφησαν το καθεστώς με μία μόνη οδό οικονομικής επιβίωσης – την Κίνα.
Η κινεζική διείσδυση δεν περιορίστηκε σε εμπορικό επίπεδο. Με όχημα επενδύσεις, διαμεσολάβηση με εθνοτικές φατρίες και αξιοποίηση των αδύναμων περιβαλλοντικών κανόνων, το Πεκίνο έφτασε να απορροφά πάνω από 80% των κρίσιμων εξαγωγών της Μιανμάρ, μεταφέροντας ακατέργαστο υλικό στα εγχώρια κινεζικά εργοστάσια.
Το 2024 η Κίνα εισήγαγε περισσότερες σπάνιες γαίες απ’ όσες παρήγαγε, αποδεικνύοντας πόσο κεντρική είχε γίνει η Μιανμάρ για τη βιομηχανική και αμυντική της αλυσίδα.
Οι εθνοτικές δυνάμεις ανατρέπουν το παιχνίδι
Η εικόνα όμως αυτή άρχισε να μεταβάλλεται δραματικά. Οι πρόσφατες προελάσεις των εθνοτικών ανταρτικών οργανώσεων –με προεξάρχουσα την Kachin Independence Army (KIA)– αποδυνάμωσαν το καθεστώς και έπληξαν απευθείας τα κινεζικά συμφέροντα. Η KIA ανέστειλε δραστηριότητες που εμπλέκουν κινεζικές εταιρείες, δημιουργώντας ένα κενό στην αλυσίδα εξόρυξης που μέχρι πρότινος θεωρούνταν αδιατάρακτη.
Για πρώτη φορά εδώ και χρόνια, το Πεκίνο χάνει το απόλυτο πλεονέκτημά του. Και αυτό το κενό λειτουργεί ως παράθυρο ευκαιρίας για άλλους παίκτες που επιδιώκουν διαφοροποίηση των προμηθειών τους από την Κίνα.
Επιλεκτική ανοχή στη χούντα
Οι ΗΠΑ, υπό την κυβέρνηση Trump, κινούνται πλέον με μια πιο ευέλικτη –αν και αμφίσημη– στρατηγική απέναντι στη Μιανμάρ. Η Ουάσιγκτον εξετάζει τρόπους να αποσπάσει έστω και περιορισμένη πρόσβαση στα στρατηγικά ορυκτά, γνωρίζοντας πως ακόμη και μικρό ρήγμα στη κινεζική κυριαρχία θα είχε γεωπολιτικό αντίκτυπο.
Η αμερικανική τακτική περιλαμβάνει διατήρηση δασμών, μερική άρση κυρώσεων για να δημιουργηθούν δίαυλοι επικοινωνίας, καθώς και ενίσχυση της μυστικής παρουσίας μέσω του νέου προξενείου στο Τσιάνγκ Μάι της Ταϊλάνδης. Όμως αυτή η στρατηγική είναι γεμάτη περιορισμούς: η χούντα παραμένει εξαρτημένη από την Κίνα, τα κοιτάσματα βρίσκονται σε απομονωμένες περιοχές, ενώ οι μεταφορικές οδοί προς τη θάλασσα είναι άκρως ευάλωτες.
Κανένα αμερικανικό άνοιγμα δεν μπορεί να είναι γρήγορο ή χαμηλού ρίσκου. Η ρευστότητα του πεδίου μάχης σημαίνει ότι κάθε πρόοδος μπορεί να ακυρωθεί μέσα σε εβδομάδες.
Η Ινδία και ο ρόλος των Quad (Ηνωμένες Πολιτείες, Ινδία, Ιαπωνία και Αυστραλία)
Η γεωγραφία κάνει τη Μιανμάρ την πύλη της Ινδίας προς τη Νοτιοανατολική Ασία, και αυτό δίνει στο Νέο Δελχί ένα πλεονέκτημα που ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Κίνα μπορούν να αναπαράγουν. Καθώς η Ινδία επιδιώκει τεχνολογική αυτονόμηση και απεξάρτηση από κινεζικές εισαγωγές, η περιοχή αποκτά για εκείνη πρωταρχική σημασία.
Με το National Critical Mineral Mission 2025, η Ινδία επενδύει στην απόκτηση ξένων ορυκτών πόρων, τη δημιουργία ζωνών προηγμένης επεξεργασίας και την ανάπτυξη R&D για σπάνιες γαίες.
Η κρατική KABIL έχει ήδη προχωρήσει σε έρευνες στην Αργεντινή και την Αυστραλία, ενώ η Ινδία διεξάγει προκαταρκτικές μελέτες στο Κασίν μέσω της Geological Survey of India. Παράλληλα, η Indian Rare Earths Ltd. εξετάζει συνεργασίες με Ιαπωνία και Νότια Κορέα για την ανάπτυξη μαγνητών σπάνιων γαιών, κρίσιμων για ημιαγωγούς και αμυντικά συστήματα.
Η δημιουργία κέντρων επεξεργασίας, όπως το εργοστάσιο ημιαγωγών του Morigaon στο Άσαμ, υποδηλώνει την πρόθεση της Ινδίας να μετατρέψει την ευρύτερη περιοχή σε κόμβο μεταποίησης για όσους θέλουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το Πεκίνο.
Η Αυστραλία, η Ιαπωνία και η πιθανότητα ενός “ασφαλούς παραδρόμου”
Αν και η εμπλοκή των Quad χωρών στη Μιανμάρ μετά το 2021 υπήρξε προσεκτική, τόσο η Αυστραλία όσο και η Ιαπωνία αντιλαμβάνονται ότι η βόρεια Ινδία αποτελεί βιώσιμη εναλλακτική για την επεξεργασία των πολύτιμων ορυκτών. Η αμυντική και τεχνολογική σύγκλιση των χωρών αυτών παρέχει το κεφάλαιο και την τεχνογνωσία για μια πιο σταθερή, περιβαλλοντικά υπεύθυνη προσέγγιση.
Ο μηχανισμός του Quad (Quadrilateral Security Dialogue) για τα κρίσιμα ορυκτά μπορεί να λειτουργήσει ως αντίβαρο στο κινεζικό μοντέλο, προσφέροντας μια περιφερειακή αλυσίδα εφοδιασμού που δεν θα εξαρτάται από αυταρχικά καθεστώτα ούτε από ασύμμετρους πολιτικούς κινδύνους.
Η επόμενη μέρα:
Το μέλλον της Μιανμάρ στον παγκόσμιο χάρτη των σπάνιων γαιών θα εξαρτηθεί από τη σταθερότητα της χώρας και από το ποιος θα εδραιωθεί πρώτος σε αυτό το γεωοικονομικό κενό. Η Ινδία έχει το πλεονέκτημα της εγγύτητας, την πολιτική βούληση και τους τεχνολογικούς στόχους που συνδυάζονται με τα συμφέροντα του Quad.
Αν καταφέρει να κινηθεί με στρατηγική υπομονή, περιφερειακές συνεργασίες και προσήλωση σε μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, τότε η Μιανμάρ μπορεί να μετατραπεί από εμπόλεμη ζώνη σε κρίσιμο κρίκο της ινδο-ειρηνικής εφοδιαστικής αλυσίδας.
Σε αντίθετη περίπτωση, η χώρα θα παραμείνει ένα πεδίο όπου οι μεγάλες δυνάμεις συγκρούονται για τα μέταλλα που τροφοδοτούν τον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης, των ηλεκτρικών οχημάτων και των σύγχρονων εξοπλισμών.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών