Τι εκτιμά το American Institute for Economic Research για το δολάριο και το χρυσό
Από τις 22 έως τις 24 Αυγούστου, ένας εκτεταμένος συνασπισμός άνω των 40 εθνών που έχει γίνει γνωστός ως BRICS+ θα συναντηθεί στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής.
Μεταξύ των πιθανών θεμάτων συζήτησης είναι η σκοπιμότητα σύστασης ενός διεθνούς χρηματοπιστωτικού ιδρύματος με κοινή ιδιοκτησία.
Θα χρηματοδοτείται από καταθέσεις χρυσού, θα εκδίδει νόμισμα και θα χορηγεί δάνεια που συνδέονται με την άμεση αξία του χρυσού.
Αν και υπάρχουν σημαντικοί λόγοι για να αμφισβητηθεί η δυνατότητα εφαρμογής του σχεδίου της αναπτυσσόμενης κοινοπραξίας, το να το απορρίψει κανείς σημαίνει ότι δεν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, αναφέρει το American Institute for Economic Research.
Η ιστορία
Καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, οι εθνικές κυβερνήσεις περιφρονούσαν έναν κόσμο που δημιούργησαν για τον εαυτό τους.
Μια «ήπια προσγείωση» που σχεδιάστηκε από την Federal Reserve στα μέσα της δεκαετίας του 1990 υποστήριξε την αντίληψη της νομισματικής πολιτικής ως τελειοποιήσιμης επιστήμης.
Ο Τρίτος Δρόμος –όχι οι ελεύθερες αγορές, αλλά μια παρεμποδισμένη, εξαιρετικά ρυθμιζόμενη μικτή οικονομία– είχε ξεπεράσει και αναμφισβήτητα νικήσει τον κομμουνισμό.
Η τεχνολογική καινοτομία ξεπερνούσε τις πιο τρελές προσδοκίες.
Το Διάστημα βρέθηκε ξανά στην πρώτη γραμμή της επιστήμης, με την εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble και την κατασκευή του στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Εκείνη την εποχή, πολιτικές προσωπικότητες σε όλο τον κόσμο, εκλεγμένοι και διορισμένοι, ερευνούσαν έναν κόσμο που χτίστηκε πάνω σε χαρτονομίσματα και τη χρηματοοικονομική.
Το έβλεπαν με μεγάλη, σε πολλές περιπτώσεις αυτάρεσκη, ικανοποίηση.
Και μεταξύ άλλων αυτοσυγχαρητικών μέτρων, άρχισαν να πωλούν τα μακροχρόνια αποθέματά τους σε χρυσό – ανά τόνο.
Η Αγγλία, η Ολλανδία, η Αυστραλία, το Βέλγιο, ο Καναδάς, ακόμη και η ισχυρή Ελβετία ρευστοποίησαν φυσικά αποθέματα χρυσού.
Το έκαναν και οι ΗΠΑ, λίγο αργότερα.
Ορισμένοι εξήγησαν αυτές τις πωλήσεις ως μέσο για τη διαφοροποίηση των συμμετοχών της κεντρικής τράπεζας.
Άλλοι ισχυρίστηκαν ότι τα έσοδα θα ωφελούσαν τους φτωχούς ή θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.
Μια νέα χιλιετία βρισκόταν κοντά, το μονοπάτι της οποίας δεν ήταν στρωμένο από μαλακό κίτρινο μέταλλο, αλλά από μπαταρίες σταθμών εργασίας οπλισμένων με επεξεργαστές Pentium III, που ανέδιδαν σιωπηλά λύσεις σε μερικές διαφορικές εξισώσεις.
Τι συνέβη τελικά
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, οι φτωχοί εξακολουθούν να είναι φτωχοί, το εθνικό χρέος βρίσκεται σε επίπεδα ρεκόρ και η τιμή του χρυσού σε δολάρια ΗΠΑ είναι οκτώ έως δέκα φορές την τιμή που οι κυβερνήσεις και οι κεντρικοί τραπεζίτες πούλησαν σχεδόν 5.000 μετρικούς τόνους.
Πόλεμοι πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν καταλήξει σε αδιευκρίνιστους στόχους: δεν έχουν χαθεί, πραγματικά, αλλά πολύ μακριά από το να κερδηθούν.
Τάξεις μεγεθών που συνήθως απαντώνται μόνο σε εγχειρίδια αστρονομίας, επικαλούμενοι τρισεκατομμύρια (και στην Ιαπωνία, τετρακις εκατομμύρια) εμφανίζονταν τακτικά στις περιγραφές των μέτρων νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής των αναπτυγμένων χωρών.
Στη συνέχεια, μετά από μια άκρως πολιτικοποιημένη απάντηση σε ένα γεγονός της δημόσιας υγείας, ο πληθωρισμός επέστρεψε.
Ένα δολάριο που τυπώθηκε κατά τη διάρκεια του 2000, σήμερα αγοράζει περίπου το 56% από αυτό που έκανε τότε.
Ωστόσο, το δολάριο ΗΠΑ παρέμεινε το αδιαμφισβήτητο και ουσιαστικά μοναδικό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ενεργώντας ως μέσο ανταλλαγής, λογιστική μονάδα και μέσο διακανονισμού για τη μερίδα του λέοντος των καθημερινών διεθνών συναλλαγών.
Παρά τα λάθη πολιτικής και τους περισπασμούς, η Fed έχει αναμφισβήτητα απόδοση καλύτερα από τις περισσότερες άλλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου.
Όμως, η εργαλειοποίηση του δολαρίου ΗΠΑ το 2022 έχει εκθέσει την εξάρτηση ως μια ευπάθεια υπαρξιακών διαστάσεων.
Με την απαγόρευση των περισσότερων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων Swift (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) και παρά τα πλεονεκτήματα του δολαρίου για χρήση στο παγκόσμιο εμπόριο, ξεπεράστηκε μια γραμμή.
Σε εξέλιξη η αποδολαριοποίηση
Παρά τις θλιβερές επιμονές για το αντίθετο, ένα κύμα αποδολαριοποίησης βρίσκεται σε εξέλιξη.
Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε πώς ο Krugman, ο οποίος χλεύαζε την περιγραφή της αποβολής ενός έθνους από το SWIFT ως «όπλο», θα χαρακτήριζε τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών B. Le Maire Μάιερ που αποκάλεσε την κίνηση «οικονομικό πυρηνικό όπλο».
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι το δολάριο είναι «καταδικασμένο», και σίγουρα όχι άμεσα.
Ούτε το δολάριο ΗΠΑ είναι «νεκρό».
Αλλά η χρήση του ως μέσο επιβολής κυρώσεων πιθανότατα αντιπροσωπεύει τη διέλευση ενός ρουβίκωνα σύμφωνα με τον οποίο τα έθνη που χρησιμοποιούν συνήθως το δολάριο πρέπει να έχουν έτοιμες εναλλακτικές νομισματικές λύσεις.
Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Jannet Yellen, ακόμη και αν επικαλέστηκε την παγιωμένη φύση του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο, παραδέχτηκε ότι η «διαφοροποίηση» στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα ξεκίνησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Το επιχείρημα ότι λίγα ή και καθόλου άλλα έθνη έχουν νομίσματα (ή/και οικονομίες στις οποίες βασίζονται) που πληρούν τις απαιτήσεις ενός παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος είναι πειστικό.
Φυσικά, δεν χρειάζεται απαραίτητα να αντικαταστήσει κανείς το δολάριο.
Αυτό που έχει σημασία είναι να έχουμε ένα έτοιμο μέσο συναλλαγών εκτός συστημάτων και ιδρυμάτων που βασίζονται σε δολάρια σε απαιτητικές συνθήκες: να διατηρηθεί η συνέχεια του εμπορίου και να αντισταθμιστούν τα λάθη πολιτικής των κεντρικών τραπεζών.
Ποιο είναι το πιο εμπορεύσιμο, λιγότερο χειραγώγιμο μέσο για να απομακρυνθούμε από το δολάριο (και πιθανώς να επιστρέψουμε σε αυτό, όταν οι εντάσεις έχουν υποχωρήσει) με το χαμηλότερο κόστος αλλαγής; Ο Χρυσός.
Ο ρόλος του χρυσού
Η Σαουδική Αραβία, που δεν είναι ιδιαίτερα οπαδός της τρέχουσας προεδρικής διοίκησης, έχει δηλώσει ότι θα επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στον αναπτυσσόμενο τομέα χρυσού της κατά το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας.
Η Ινδία ξεκίνησε πρόσφατα μια διεθνή ανταλλαγή χρυσού.
Η επιβολή (σχεδόν) άνευ προηγουμένου παρεμβάσεων στις αρχές του 2020 είδε την τιμή του χρυσού να ανέρχεται σε υψηλά ρεκόρ.
Στα τέλη του περασμένου έτους, οι κεντρικές τράπεζες αγόραζαν χρυσό με τον ταχύτερο ρυθμό από το 1967.
Από τον Μάιο, το 70% των κεντρικών τραπεζών δήλωσαν ότι πίστευαν ότι τα αποθέματα χρυσού θα αυξάνονταν το επόμενο έτος.
Ο πειραματισμός με τη χρήση χρυσού μαζί με δολάρια και ως χρήμα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων καινοτόμων, οικείων μορφών εδώ στις ΗΠΑ, αυξάνεται τα τελευταία μόλις χρόνια.
Δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστές συγκεκριμένες λεπτομέρειες για την προτεινόμενη νομισματική ένωση.
Μπορεί να μην υπάρχουν ακόμη έξω από το μυαλό των υποστηρικτών τους.
Αρκεί να πούμε ότι η συγκέντρωση πολλών εθνών από διαφορετικές ηπείρους και πολιτισμούς, με διαφορετικές ιστορίες και αξιοσημείωτα διαφορετικούς πόρους θα είναι μια βαριά ώθηση, οργανωτικά.
Τα μικρότερα μέλη είναι πιθανό να αναζητήσουν τα συμφέροντά τους, με τη δυναμική που προκύπτει να είναι πιο κοντά σε αυτό που παρατηρείται στα Ηνωμένα Έθνη από ό,τι, ας πούμε, ο ΟΠΕΚ.
Και λίγα από τα προτεινόμενα μέλη έχουν ιστορικό που εμπνέει εμπιστοσύνη όσον αφορά τα δικαιώματα τους.
Η μορφή και η λειτουργία του συνόλου των BRICS+, εάν υπάρχει πράγματι, είναι δευτερεύουσας σημασίας.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο αργός θάνατος της αποδολαριοποίησης είναι, από την άλλη πλευρά, μια αδυσώπητη ώθηση προς την εκ νέου νομισματοποίηση του χρυσού.
Και είτε αυτό σημαίνει υγιές χρήμα μέσω της καινοτομίας είτε πιέζοντας τις παγκόσμιες κεντρικές τράπεζες να μεταρρυθμίσουν τις πρακτικές τους, αυτά τα αποτελέσματα είναι τουλάχιστον ευπρόσδεκτα, καταλήγει το American Institute for Economic Research.
www.bankingnews.gr
Μεταξύ των πιθανών θεμάτων συζήτησης είναι η σκοπιμότητα σύστασης ενός διεθνούς χρηματοπιστωτικού ιδρύματος με κοινή ιδιοκτησία.
Θα χρηματοδοτείται από καταθέσεις χρυσού, θα εκδίδει νόμισμα και θα χορηγεί δάνεια που συνδέονται με την άμεση αξία του χρυσού.
Αν και υπάρχουν σημαντικοί λόγοι για να αμφισβητηθεί η δυνατότητα εφαρμογής του σχεδίου της αναπτυσσόμενης κοινοπραξίας, το να το απορρίψει κανείς σημαίνει ότι δεν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, αναφέρει το American Institute for Economic Research.
Η ιστορία
Καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, οι εθνικές κυβερνήσεις περιφρονούσαν έναν κόσμο που δημιούργησαν για τον εαυτό τους.
Μια «ήπια προσγείωση» που σχεδιάστηκε από την Federal Reserve στα μέσα της δεκαετίας του 1990 υποστήριξε την αντίληψη της νομισματικής πολιτικής ως τελειοποιήσιμης επιστήμης.
Ο Τρίτος Δρόμος –όχι οι ελεύθερες αγορές, αλλά μια παρεμποδισμένη, εξαιρετικά ρυθμιζόμενη μικτή οικονομία– είχε ξεπεράσει και αναμφισβήτητα νικήσει τον κομμουνισμό.
Η τεχνολογική καινοτομία ξεπερνούσε τις πιο τρελές προσδοκίες.
Το Διάστημα βρέθηκε ξανά στην πρώτη γραμμή της επιστήμης, με την εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble και την κατασκευή του στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Εκείνη την εποχή, πολιτικές προσωπικότητες σε όλο τον κόσμο, εκλεγμένοι και διορισμένοι, ερευνούσαν έναν κόσμο που χτίστηκε πάνω σε χαρτονομίσματα και τη χρηματοοικονομική.
Το έβλεπαν με μεγάλη, σε πολλές περιπτώσεις αυτάρεσκη, ικανοποίηση.
Και μεταξύ άλλων αυτοσυγχαρητικών μέτρων, άρχισαν να πωλούν τα μακροχρόνια αποθέματά τους σε χρυσό – ανά τόνο.
Η Αγγλία, η Ολλανδία, η Αυστραλία, το Βέλγιο, ο Καναδάς, ακόμη και η ισχυρή Ελβετία ρευστοποίησαν φυσικά αποθέματα χρυσού.
Το έκαναν και οι ΗΠΑ, λίγο αργότερα.
Ορισμένοι εξήγησαν αυτές τις πωλήσεις ως μέσο για τη διαφοροποίηση των συμμετοχών της κεντρικής τράπεζας.
Άλλοι ισχυρίστηκαν ότι τα έσοδα θα ωφελούσαν τους φτωχούς ή θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους.
Μια νέα χιλιετία βρισκόταν κοντά, το μονοπάτι της οποίας δεν ήταν στρωμένο από μαλακό κίτρινο μέταλλο, αλλά από μπαταρίες σταθμών εργασίας οπλισμένων με επεξεργαστές Pentium III, που ανέδιδαν σιωπηλά λύσεις σε μερικές διαφορικές εξισώσεις.
Τι συνέβη τελικά
Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, οι φτωχοί εξακολουθούν να είναι φτωχοί, το εθνικό χρέος βρίσκεται σε επίπεδα ρεκόρ και η τιμή του χρυσού σε δολάρια ΗΠΑ είναι οκτώ έως δέκα φορές την τιμή που οι κυβερνήσεις και οι κεντρικοί τραπεζίτες πούλησαν σχεδόν 5.000 μετρικούς τόνους.
Πόλεμοι πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν καταλήξει σε αδιευκρίνιστους στόχους: δεν έχουν χαθεί, πραγματικά, αλλά πολύ μακριά από το να κερδηθούν.
Τάξεις μεγεθών που συνήθως απαντώνται μόνο σε εγχειρίδια αστρονομίας, επικαλούμενοι τρισεκατομμύρια (και στην Ιαπωνία, τετρακις εκατομμύρια) εμφανίζονταν τακτικά στις περιγραφές των μέτρων νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής των αναπτυγμένων χωρών.
Στη συνέχεια, μετά από μια άκρως πολιτικοποιημένη απάντηση σε ένα γεγονός της δημόσιας υγείας, ο πληθωρισμός επέστρεψε.
Ένα δολάριο που τυπώθηκε κατά τη διάρκεια του 2000, σήμερα αγοράζει περίπου το 56% από αυτό που έκανε τότε.
Ωστόσο, το δολάριο ΗΠΑ παρέμεινε το αδιαμφισβήτητο και ουσιαστικά μοναδικό παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ενεργώντας ως μέσο ανταλλαγής, λογιστική μονάδα και μέσο διακανονισμού για τη μερίδα του λέοντος των καθημερινών διεθνών συναλλαγών.
Παρά τα λάθη πολιτικής και τους περισπασμούς, η Fed έχει αναμφισβήτητα απόδοση καλύτερα από τις περισσότερες άλλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου.
Όμως, η εργαλειοποίηση του δολαρίου ΗΠΑ το 2022 έχει εκθέσει την εξάρτηση ως μια ευπάθεια υπαρξιακών διαστάσεων.
Με την απαγόρευση των περισσότερων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων Swift (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) και παρά τα πλεονεκτήματα του δολαρίου για χρήση στο παγκόσμιο εμπόριο, ξεπεράστηκε μια γραμμή.
Σε εξέλιξη η αποδολαριοποίηση
Παρά τις θλιβερές επιμονές για το αντίθετο, ένα κύμα αποδολαριοποίησης βρίσκεται σε εξέλιξη.
Θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε πώς ο Krugman, ο οποίος χλεύαζε την περιγραφή της αποβολής ενός έθνους από το SWIFT ως «όπλο», θα χαρακτήριζε τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών B. Le Maire Μάιερ που αποκάλεσε την κίνηση «οικονομικό πυρηνικό όπλο».
Τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι το δολάριο είναι «καταδικασμένο», και σίγουρα όχι άμεσα.
Ούτε το δολάριο ΗΠΑ είναι «νεκρό».
Αλλά η χρήση του ως μέσο επιβολής κυρώσεων πιθανότατα αντιπροσωπεύει τη διέλευση ενός ρουβίκωνα σύμφωνα με τον οποίο τα έθνη που χρησιμοποιούν συνήθως το δολάριο πρέπει να έχουν έτοιμες εναλλακτικές νομισματικές λύσεις.
Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Jannet Yellen, ακόμη και αν επικαλέστηκε την παγιωμένη φύση του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο, παραδέχτηκε ότι η «διαφοροποίηση» στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα ξεκίνησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Το επιχείρημα ότι λίγα ή και καθόλου άλλα έθνη έχουν νομίσματα (ή/και οικονομίες στις οποίες βασίζονται) που πληρούν τις απαιτήσεις ενός παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος είναι πειστικό.
Φυσικά, δεν χρειάζεται απαραίτητα να αντικαταστήσει κανείς το δολάριο.
Αυτό που έχει σημασία είναι να έχουμε ένα έτοιμο μέσο συναλλαγών εκτός συστημάτων και ιδρυμάτων που βασίζονται σε δολάρια σε απαιτητικές συνθήκες: να διατηρηθεί η συνέχεια του εμπορίου και να αντισταθμιστούν τα λάθη πολιτικής των κεντρικών τραπεζών.
Ποιο είναι το πιο εμπορεύσιμο, λιγότερο χειραγώγιμο μέσο για να απομακρυνθούμε από το δολάριο (και πιθανώς να επιστρέψουμε σε αυτό, όταν οι εντάσεις έχουν υποχωρήσει) με το χαμηλότερο κόστος αλλαγής; Ο Χρυσός.
Ο ρόλος του χρυσού
Η Σαουδική Αραβία, που δεν είναι ιδιαίτερα οπαδός της τρέχουσας προεδρικής διοίκησης, έχει δηλώσει ότι θα επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στον αναπτυσσόμενο τομέα χρυσού της κατά το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας.
Η Ινδία ξεκίνησε πρόσφατα μια διεθνή ανταλλαγή χρυσού.
Η επιβολή (σχεδόν) άνευ προηγουμένου παρεμβάσεων στις αρχές του 2020 είδε την τιμή του χρυσού να ανέρχεται σε υψηλά ρεκόρ.
Στα τέλη του περασμένου έτους, οι κεντρικές τράπεζες αγόραζαν χρυσό με τον ταχύτερο ρυθμό από το 1967.
Από τον Μάιο, το 70% των κεντρικών τραπεζών δήλωσαν ότι πίστευαν ότι τα αποθέματα χρυσού θα αυξάνονταν το επόμενο έτος.
Ο πειραματισμός με τη χρήση χρυσού μαζί με δολάρια και ως χρήμα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων καινοτόμων, οικείων μορφών εδώ στις ΗΠΑ, αυξάνεται τα τελευταία μόλις χρόνια.
Δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστές συγκεκριμένες λεπτομέρειες για την προτεινόμενη νομισματική ένωση.
Μπορεί να μην υπάρχουν ακόμη έξω από το μυαλό των υποστηρικτών τους.
Αρκεί να πούμε ότι η συγκέντρωση πολλών εθνών από διαφορετικές ηπείρους και πολιτισμούς, με διαφορετικές ιστορίες και αξιοσημείωτα διαφορετικούς πόρους θα είναι μια βαριά ώθηση, οργανωτικά.
Τα μικρότερα μέλη είναι πιθανό να αναζητήσουν τα συμφέροντά τους, με τη δυναμική που προκύπτει να είναι πιο κοντά σε αυτό που παρατηρείται στα Ηνωμένα Έθνη από ό,τι, ας πούμε, ο ΟΠΕΚ.
Και λίγα από τα προτεινόμενα μέλη έχουν ιστορικό που εμπνέει εμπιστοσύνη όσον αφορά τα δικαιώματα τους.
Η μορφή και η λειτουργία του συνόλου των BRICS+, εάν υπάρχει πράγματι, είναι δευτερεύουσας σημασίας.
Αυτό που έχει σημασία είναι ότι ο αργός θάνατος της αποδολαριοποίησης είναι, από την άλλη πλευρά, μια αδυσώπητη ώθηση προς την εκ νέου νομισματοποίηση του χρυσού.
Και είτε αυτό σημαίνει υγιές χρήμα μέσω της καινοτομίας είτε πιέζοντας τις παγκόσμιες κεντρικές τράπεζες να μεταρρυθμίσουν τις πρακτικές τους, αυτά τα αποτελέσματα είναι τουλάχιστον ευπρόσδεκτα, καταλήγει το American Institute for Economic Research.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών