Οι ΗΠΑ έσπειραν πολέμους, διαλύουν και την οικονομία - Dimon, Taleb: Κίνδυνος παγκόσμιου κραχ λόγω του αμερικανικού χρέους

Mε χρέος 34 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, οι ΗΠΑ και ο κόσμος οδεύουν προς νέα οικονομική κρίση… 
Το εθνικό χρέος της Αμερικής είναι πολύ υψηλό. Το έλλειμμα είναι πολύ μεγάλο.
Η οικονομική ανάπτυξη είναι πολύ αργή. Αυτά είναι τα συμπτώματα.
Το κύριο πρόβλημα είναι οι δαπάνες.
Οι Αμερικανοί φορολογούμενοι ζουν πάνω από τις δυνάμεις τους χάρη σε χρηματοδοτούμενες υποχρεώσεις, όπως το Medicare και η Κοινωνική Ασφάλιση, ύψους 150 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ως εκ τούτου, στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το χρέος των ΗΠΑ ήταν 119,8% του ΑΕΠ.
Σήμερα είναι 124% του ΑΕΠ και προβλέπεται να ανέλθει στο 257% έως το 2043.
Οι ομοσπονδιακές δαπάνες είναι περίπου 24% του ΑΕΠ, αλλά θα συνεχίσουν να αυξάνονται κατά τουλάχιστον 29% σε είκοσι χρόνια.
Οι καθαρές πληρωμές τόκων μόνο για το εθνικό χρέος είναι τώρα περίπου 15% του συνολικού προϋπολογισμού, το υψηλότερο ποσοστό από το 2001, και πιθανότατα θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Αυτές οι καθαρές πληρωμές τόκων είναι τώρα περίπου 3,6% του ΑΕΠ, το υψηλότερο ποσοστό από το 1999, και πιθανότατα θα αυξηθούν στο 6,2% του ΑΕΠ σε 20 χρόνια.
Αυτή η τάση δαπανών δεν είναι βιώσιμη. Πότε όμως και πώς θα τελειώσει;
Άλλα έθνη, σε αυτό το επίπεδο, έχουν χρεοκοπήσει.

Ένα θαύμα

Εύλογα, ο συγγραφέας του «Μαύρου Κύκνου» Nassim Nicholas Taleb αναφέρει πως η ζημία που έχει κάνει στην αμερικανική οικονομία η διόγκωση των δαπανών θα χρειαστεί ένα θαύμα για να αναστραφεί.
«Όσο το Κογκρέσο επεκτείνει το όριο του χρέους επειδή φοβάται να κάνει το σωστό, δημιουργείται μια σπείρα χρέους» είπε το βράδυ της Δευτέρας σε εκδήλωση της Universa Investments, της οποίας είναι οικονομικός σύμβουλος. «Και μια σπείρα χρέους είναι σαν μια σπείρα θανάτου».
Ο Taleb όρισε το φορτίο χρέους ως «λευκό κύκνο», έναν κίνδυνο που είναι πιο πιθανός από έναν αιφνιδιαστικό «μαύρο κύκνο». Αν και δεν έκανε λόγο για συγκεκριμένες επιπτώσεις στις αγορές, είπε ότι οι λευκοί κύκνοι περιλαμβάνουν τόσο το έλλειμμα των ΗΠΑ όσο και μια οικονομία που είναι πολύ πιο ευάλωτη σε κραδασμούς από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια.
Ο λόγος για αυτό, είπε, είναι ότι ο κόσμος είναι πολύ πιο διασυνδεδεμένος λόγω της παγκοσμιοποίησης, με τα ζητήματα που απασχολούν μια περιοχή να προκαλούν ένα ντόμινο effect σε όλο τον κόσμο.
O Taleb, φυσικά, δεν είναι ο μοναδικός που έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου.

Σημείο χωρίς επιστροφή...

Η παγκόσμια οικονομία πλησιάζει σε σημείο χωρίς επιστροφή λόγω του αυξανόμενου δημόσιου χρέους των ΗΠΑ, πιστεύει ο διευθύνων σύμβουλος της JPMorgan Chase, Jamie Dimon, που προσθέτει πως κίνδυνος να προκληθεί ένα ντόμινο effect που θα παρασύρει σε μαζική πτώση τις αγορές είναι μεγάλος.
Μιλώντας σε πάνελ μαζί με τον πρώην Πρόεδρο της Βουλής, Paul Ryan, στο Διακομματικό Κέντρο Πολιτικής την περασμένη εβδομάδα, Dimon είπε ότι η αμερικανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει ένα φαινόμενο «ξυλάκι χόκεϊ» όταν πρόκειται για το δημόσιο χρέος.
Ακόμη και με τον πόλεμο του Βιετνάμ, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Αμερικής ήταν περίπου 35%, είπε ο Dimon, ενώ σήμερα βρίσκεται πάνω από 100%.
«Τότε το έλλειμμα ήταν 4% ή 5%, σήμερα είναι 6,5% σε μια περίοδο άνθησης», συνέχισε ο Dimon.
Ο συναγερμός του ξεπερνά τις επιπτώσεις του χρηματοπιστωτικού κλάδου. «Πρόκειται ένα ζήτημα που άπτεται της ασφάλειας του κόσμου»

Η άποψη του trader…

Υπάρχουν ορισμένοι —στην Ουάσιγκτον ασφαλώς, αλλά και στη Wall Street και στον ακαδημαϊκό κόσμο— που απορρίπτουν τέτοιες ανησυχίες.
Ουσιαστικά, οι αναλυτές αυτοί υιοθετούν αυτό το οποίο θα μπορούσε να ονομαστεί «άποψη του trader».
Το αγοραστικό κοινό φαίνεται να αντιμετωπίζει καλά τη ροή των νέων κρατικών υποχρεώσεων.
Η Wall Street απορροφά όλα όσα έχει να προσφέρει κάθε δημοπρασία του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.
Τα επιτόκια και οι αποδόσεις του χρέους του αμερικανικού Δημοσίου δεν δείχνουν πως οι επενδυτές φοβούνται.
Το δεκαετές ομόλογο, για παράδειγμα, πωλείται επί του παρόντος με απόδοση ελαφρώς πάνω από το 4% - λίγο μόνον υψηλότερα από τον πληθωρισμό.
Αν υπήρχε λόγος να φοβούνται, υποστηρίζουν αυτοί οι αισιόδοξοι, οι αγοραστές θα απαιτούσαν πολύ υψηλότερα επιτόκια, ίσως πιο κοντά στο 8%, yield που απαιτείται στα junk ομόλογα, όπου πράγματι δικαιολογημένος φόβος.
Όσοι δε έχουν αυτήν την προοπτική θα μπορούσαν να υποδείξουν την Ιαπωνία, όπου το δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 263% του ΑΕΠ και δεν έχει σημειωθεί καμία αναταραχή - τουλάχιστον όχι ακόμη.
Όσο παρήγορο κι αν είναι αυτό το σκεπτικό, μπορεί να ισχύει, μπορεί και όχι.
Έχει νόημα μόνο αν υποθέσει κανείς ότι οι αγοραστές ομολόγων θα παραμείνουν όπως είναι σήμερα επ' αόριστον.
Ωστόσο, η προθυμία των επενδυτών να αγοράσουν αμερικανικό χρέος με διαχειρίσιμα επιτόκια δεν είναι ούτε σταθερή ούτε αξιόπιστη, διότι θα εξαρτηθεί από το γεγονός ότι η πραγματική οικονομία έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί αρκετά για να υποστηρίξει τις εκκρεμείς υποχρεώσεις.
Με άλλα λόγια, θα εξαρτηθεί από το εάν το εθνικό εισόδημα και ο πλούτος θα μπορούν να συμβαδίζουν με το βάρος του χρέους.
Στη συνέχεια, το ζήτημα του χρέους καταλήγει σε θέμα σχετικής προοπτικής ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχουν εχέγγυα.

Μια άλλη χώρα

Σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, μια αξιόπιστα ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία, ας πούμε μια καλά διαχειριζόμενη αναπτυσσόμενη οικονομία, θα μπορούσε εύκολα να φέρει ένα σχετικά βαρύ φορτίο χρέους.
Η ταχεία πραγματική ανάπτυξη, ίσως σε διψήφια επίπεδα ετησίως, θα υποσχόταν να ωθήσει ανοδικά γρήγορα τα εισοδήματα και τα κρατικά έσοδα, ώστε τέτοιου είδους υποχρεώσεις να καλυφθούν γρήγορα.
Εφόσον το χρέος αντικατοπτρίζει τις δαπάνες και τις φορολογικές πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για την προώθηση της ανάπτυξης, οι επενδυτές —τόσο οι εγχώριοι όσο και οι ξένοι—θα αγόραζαν εγχώρια ομόλογα, γνωρίζοντας ότι θα αποπληρωθούν.
Αυτό συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1790, όταν ο υπουργός Οικονομικών Alexander Hamilton μπορούσε να υποσχεθεί μιας ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία και να πουλήσει γρήγορα αμερικανικό χρέος στην Ευρώπη.
Ωστόσο, η σημερινή αμερικανική οικονομία δεν βρίσκεται ούτε στο πρώιμο στάδιο της ταχείας ανάπτυξής της ούτε τυγχάνει ιδιαίτερα καλής διαχείρισης.
Τα ελλείμματα και το χρέος ξεπερνούν την οικονομία.
Ο προϋπολογισμός επιβαρύνεται κατά κύριο λόγο από δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση, Medicare, Medicaid, με ελάχιστα στοιχεία του να προωθούν την ανάπτυξη.
Στην καλύτερη περίπτωση, η πραγματική οικονομία θα αναπτύσσεται μόλις με 3% περίπου ετησίως.
Αν όχι αύριο ή την επόμενη μέρα, αυτές οι θλιβερές τάσεις θα υπονομεύσουν την προθυμία των επενδυτών να διατηρήσουν στα χαρτοφυλάκιά τους το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ.

Τα πρώτα σημάδια και οι… δηλητηριώδεις επιλογές

Τα πρώτα σημάδια ότι έρχεται μια τέτοια μέρα θα εμφανιστούν όταν οι αποδόσεις των ομολόγων του αυξηθούν σε σχέση με άλλα είδη χρέους.
Εάν οι επενδυτές αρχίσουν να υποψιάζονται ότι υπάρχει ανεπαρκής πραγματική ουσία πίσω από τα ομόλογα, θα απαιτήσουν υψηλότερες αποδόσεις, όπως συμβαίνει σήμερα στα junk ομόλογα.
Αυτό το γεγονός θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο τον αμερικανικό προϋπολογισμό αυξάνοντας τα έξοδα εξυπηρέτησης του χρέους.
Καθώς αυτή η πίεση εντείνεται, η Ουάσιγκτον θα έχει τέσσερις επιλογές, και καμία από αυτές δεν θα είναι ευχάριστη.
Η πρώτη και λιγότερο εύγευστη είναι η χρεοκοπία.
Ένα τέτοιο γεγονός θα κατέστρεφε τις χρηματοπιστωτικές αγορές και θα βύθιζε την οικονομία σε ύφεση.
Δεύτερον, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να μειώσει τις δαπάνες για να σταματήσει τη «ροή του κόκκινου μελανιού» με σκοπόνα πείσει τους πάντες ότι έχει θέσει τα οικονομικά της σε καλύτερο δρόμο.
Μια τέτοια απάντηση, ωστόσο, εγκυμονεί επιπλοκές.
Επειδή στον προϋπολογισμό κυριαρχούν οι δαπάνες για την άμυνα και τα δικαιώματα, τα περισσότερα από αυτά που μπορεί να περικόψει η κυβέρνηση χωρίς πολιτικό και κοινωνικό κίνδυνο θα προέλθει από αυτό το μικρό μέρος των σημερινών δαπανών που προωθεί την ανάπτυξη.
Μια τέτοια ενέργεια μπορεί να πείσει τους αγοραστές ομολόγων ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω.
Η τρίτη επιλογή της Ουάσιγκτον θα ήταν να αυξήσει τους φόρους.
Αυτό θα μπορούσε να ανακόψει την αύξηση του χρέους…
Από την άλλη, τυχόν διευρυμένη φορολογική επιβάρυνση θα κάνει τους επενδυτές να πιστέψουν πως η ανάπτυξη θα υποφέρει.
Ως αποτέλεσμα η Ουάσιγκτον θα επωμιστεί μεγαλύτερο βάρος… και το χρέος θα κινδυνέψει να γίνει επαχθές.
Τέταρτη και τελευταία επιλογή που έχει η Ουάσιγκτον είναι ο πληθωρισμός…
Μειώνοντας την πραγματική αγοραστική δύναμη του υπάρχοντος χρέους, θα το κάνει να φαίνεται πιο διαχειρίσιμο (κάτι ανάλογο εφαρμόζεται στην Ελλάδα)
Μια τέτοια πολιτική, ωστόσο, θα επιβάρυνε σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες και θα διέβρωνε σημαντικά την επενδυτική εμπιστοσύνη.

Επιμύθιο

Σύμφωνα με τον Milton Ezrati, η μοναδική ελπίδα για να αντιμετωπιστούν οι προαναφερθείσες άσχημες προοπτικές είναι η Ουάσιγκτον να δράσει τώρα, προτού εξαφανιστεί η εμπιστοσύνη και αναπτυχθεί έντονη πίεση.
Οι περικοπές δαπανών και οι συνετές φορολογικές προσαρμογές θα βοηθούσαν.
Όμως, δεδομένου ότι τα θεμελιώδη μεγέθη του χρέους εξαρτώνται από την ανάπτυξη και τις προοπτικές της, μια καλύτερη πολιτική θα αναπροσανατόλιζε τις δαπάνες και τις φορολογικές προτεραιότητες περισσότερο προς την προώθηση της ανάπτυξης από ό,τι σήμερα.
Τα συνεχή βήματα για τον έλεγχο του πληθωρισμού θα καθησυχάσουν όσους χρηματοδοτούν το χρέος των ΗΠΑ ότι τα περιουσιακά τους στοιχεία θα προσφέρουν ασφαλή πραγματική αγοραστική δύναμη. Προβαίνοντας σε τέτοιες ρυθμίσεις τώρα, προτού η πίεση γίνει έντονη, οι απαραίτητες μετατοπίσεις θα μπορούσαν να γίνουν σταδιακά και έτσι να προκαλέσουν μικρότερες αναταραχές.

www.bankingnews.gr