Το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα εμφανίζει σημάδια βαθιάς αστάθειας.
Η εκτίναξη των ανισοτήτων, το ιστορικό επίπεδο χρέους και η αυξανόμενη εξάρτηση από τεχνολογικούς γίγαντες συνθέτουν ένα σκηνικό όπου ο καπιταλισμός, όπως τον γνωρίζαμε, φαίνεται να φτάνει στα όριά του.
Με δημόσιο χρέος στις Ηνωμένες Πολιτείες που ξεπερνά τα 37 τρισεκατομμύρια δολάρια, πολλοί αναρωτιούνται αν βρισκόμαστε μπροστά στο τέλος μιας εποχής, προειδοποιεί το Cointribune.
Η χρηματοοικονομική καταστολή: Ένας αόρατος φόρος
Η χρηματοοικονομική καταστολή αποτελεί το βασικό μηχανισμό μέσω του οποίου οι κυβερνήσεις αποπληρώνουν χρέη χωρίς να επιβάλλουν άμεσα νέους φόρους. Μέσω της τεχνητής διατήρησης των επιτοκίων κάτω από τον πληθωρισμό, οι αποταμιεύσεις χάνουν σταδιακά την αξία τους.
Οι τράπεζες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία εξαναγκάζονται να αγοράζουν κρατικά ομόλογα με αρνητική πραγματική απόδοση.
Η Ιαπωνία εφαρμόζει ήδη μαζικά αυτή τη στρατηγική, ενώ Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούν.
Ο οικονομικός ιστορικός Russell Napier προειδοποιεί ότι αυτή η «σιωπηλή δήμευση» του πλούτου των αποταμιευτών ενδέχεται να διαρκέσει δεκαετίες, με το πραγματικό χρέος να μειώνεται σιωπηλά προς όφελος των πολιτικών.
Το βάρος του χρέους συντρίβει τα νοικοκυριά
Το ιδιωτικό χρέος στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει ξεπεράσει τα 18 τρισεκατομμύρια δολάρια, με πάνω από 1 τρισεκατομμύριο να αφορά πιστωτικές κάρτες. Τα επιτόκια στις κάρτες υπερβαίνουν το 20%, με εκατομμύρια Αμερικανούς να τις χρησιμοποιούν όχι για πολυτέλεια, αλλά για βασικές ανάγκες.
Τα φοιτητικά δάνεια καταπιέζουν μια ολόκληρη γενιά, καθυστερώντας την αγορά στέγης και την ίδρυση οικογένειας. Τα στεγαστικά δάνεια καταναλώνουν ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του μηνιαίου εισοδήματος. Η συνύπαρξη αυτής της χρεωστικής πίεσης με τη διαρκή απομείωση των αποταμιεύσεων δημιουργεί μια ασφυκτική παγίδα για τον μέσο πολίτη.
Ο καπιταλισμός μεταλλάσσεται σε τεχνοφεουδαρχία
Ο καπιταλισμός δεν υπήρχε ανέκαθεν. Αναδύθηκε σταδιακά από τα ερείπια της φεουδαρχίας, έπειτα από καταστροφές όπως ο Μαύρος Θάνατος τον 14ο αιώνα, που μείωσε τον πληθυσμό της Ευρώπης κατά το ένα τρίτο και αύξησε τη διαπραγματευτική ισχύ των εργατών.
Ωστόσο, σήμερα, παρατηρούμε μια επιστροφή στη φεουδαρχική λογική με νέους «βαρόνους» – τους τεχνολογικούς κολοσσούς. Η Apple κρατά 30% από κάθε πώληση εφαρμογής. Η Google ελέγχει τη διαφήμιση στο διαδίκτυο. Η Meta διαχειρίζεται τις προσωπικές επικοινωνίες δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Η Nvidia κυριαρχεί στην υπολογιστική ισχύ.
Αυτές οι εταιρείες δεν καινοτομούν πλέον με τον ίδιο ρυθμό, αλλά λειτουργούν ως εισοδηματικοί ενδιάμεσοι, απομυζώντας αξία από τη θέση κυριαρχίας τους – όπως οι μεσαιωνικοί άρχοντες που επέβαλλαν φόρους στους υπηκόους τους.
Εναλλακτικές στο οικονομικό αδιέξοδο
Μία προτεινόμενη λύση είναι το καθολικό βασικό εισόδημα (UBI), το οποίο υποστηρίζουν ακόμα και τεχνολογικοί ηγέτες όπως ο Sam Altman (CEO της OpenAI). Ωστόσο, η χρηματοδότησή του παραμένει πρόκληση. Η φορολογική κάλυψη μπορεί να επιφέρει αποπληθωριστικές πιέσεις, ενώ η νομισματική δημιουργία ενδέχεται να οδηγήσει σε πληθωρισμό. Επιπλέον, τα πρώτα πειράματα δείχνουν μείωση της παραγωγικότητας.
Μια άλλη διέξοδος είναι τα κρυπτονομίσματα. Το Bitcoin λειτουργεί εκτός του παραδοσιακού τραπεζικού συστήματος και προστατεύει από τη χρηματοοικονομική καταστολή χάρη στη σταθερή προσφορά του: 21 εκατομμύρια BTC. Πολλοί το βλέπουν πλέον ως αξιόπιστο οικονομικό καταφύγιο.
Τέλος, υπάρχει και η ριζική μεταρρύθμιση του ίδιου του καπιταλισμού: η διάσπαση μονοπωλίων όπως της Google και της Amazon, το κλείσιμο των διεθνών φορολογικών παραθύρων, η επένδυση σε παιδεία και υγεία, καθώς και η συζήτηση για διαγραφή ή αναδιάρθρωση των κρατικών χρεών.
Πώς να προστατεύσετε τον πλούτο σας
Η προστασία της περιουσίας σε αυτό το περιβάλλον απαιτεί στρατηγική. Οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες απειλούνται ιδιαίτερα, καθώς η καταστολή των επιτοκίων συρρικνώνει τα περιθώρια κέρδους τους. Επιχειρήσεις που εξαρτώνται από υπερχρεωμένους καταναλωτές, όπως η λιανική, η αυτοκινητοβιομηχανία και τα ακίνητα, είναι επίσης ευάλωτες.
Αντίθετα, τα απτά περιουσιακά στοιχεία προσφέρουν ανθεκτικότητα. Ο χρυσός, το ασήμι και τα εμπορεύματα παραδοσιακά ενισχύονται σε περιόδους αβεβαιότητας. Οι κυβερνήσεις αυξάνουν ήδη τις επενδύσεις τους σε αυτούς τους τομείς. Το Bitcoin αποτελεί μια ακόμη επιλογή για διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου, ως προστασία από τη νομισματική αποδυνάμωση. Τέλος, η γεωγραφική διαφοροποίηση των επενδύσεων περιορίζει την έκθεση σε τοπικούς κραδασμούς.
Ο καπιταλισμός δεν πρόκειται να καταρρεύσει αύριο το πρωί.
Ωστόσο, η επόμενη δεκαετία υπόσχεται βαθιές μεταμορφώσεις. Η χρηματοοικονομική καταστολή, το δυσβάσταχτο χρέος και η τεχνοφεουδαρχία διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο.
Οι επενδυτές που προσαρμόζονται εγκαίρως, στρέφοντας το βλέμμα τους σε «ανθεκτικά» περιουσιακά στοιχεία, θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να προστατεύσουν και να αυξήσουν τον πλούτο τους.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών