Η δεύτερη Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του Donald Trump ταράζει τα θεμέλια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής: απομακρύνεται από τον αντικινεζικό παροξυσμό των νεοσυντηρητικών, θεωρεί τις συμμαχίες εμπορικά συμβόλαια και φέρνει πίσω στο προσκήνιο ένα αμφιλεγόμενο δόγμα—μια Αμερική που δεν «σώζει» τον κόσμο, αλλά τον ξαναμετρά με τη μεζούρα των δικών της συμφερόντων.
Νέα στρατηγική, νέα Αμερική;
Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση Trump παρουσίασε τη νέα Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας (NSS).
Η κριτική των νεοσυντηρητικών υπήρξε άμεση και άγρια—ίσως επειδή για πρώτη φορά η Ουάσιγκτον παραδέχεται ρεαλιστικά την πραγματικότητα της πολυπολικότητας.
Μήνες τώρα, το Πεντάγωνο εργαζόταν σε μια NSS που δίνει προτεραιότητα στην προστασία της αμερικανικής ενδοχώρας και της Δύσης, αντί για τον διαρκή εθισμό στο «κινεζικό αφήγημα απειλής» που κυριάρχησε από την εποχή Obama–Clinton.
Η νέα στρατηγική ακυρώνει τη λογική της Εθνικής Στρατηγικής Άμυνας του 2018, όταν ο Elbridge Colby—ο ίδιος άνθρωπος που σήμερα ηγείται της νέας NSS—προωθούσε επιθετική αποτροπή κατά της Κίνας.
Σήμερα, με σύμπλευση προς τον αντιπρόεδρο JD Vance, ο Colby υποστηρίζει την αποδέσμευση της Ουάσιγκτον από υπερβολικές διεθνείς δεσμεύσεις.
Το νέο NSS συγκρούεται κάθετα με τα συμφέροντα του τεράστιου αμερικανικού στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος που έχει κερδίσει τρισεκατομμύρια από τους πολέμους της μετα-11ης Σεπτεμβρίου.
Το τέλος της αμερικανικής ιεραποστολικής πολιτικής;
Η στρατηγική εγκαταλείπει τη μεταψυχροπολεμική εμμονή με την «προώθηση της δημοκρατίας» και τη θεοποίηση των διεθνών οργανισμών, σύμφωνα με το Modern Diplomacy.
Εντυπωσιακά, αγνοεί την κλιματική κρίση ως απειλή ασφαλείας—κατά τον συγγραφέα, το σοβαρότερο λάθος της.
Κυρίως όμως, μετατρέπει τις συμμαχίες σε συμβόλαια: πληρώνεις, συμμετέχεις. Δεν πληρώνεις; Δεν υπάρχουν εγγυήσεις.
Η αντίδραση στα δυτικά ΜΜΕ υπήρξε έντονη, με το The Atlantic να αποκαλεί τη στρατηγική «ασυνάρτητο παραλήρημα». Κριτική που δεν προκαλεί έκπληξη, εφόσον προέρχεται από προσωπικότητες όπως ο Eliot A. Cohen, ο οποίος ανήκε στην ιδεολογική ομάδα που προώθησε τον πόλεμο στο Ιράκ μέσα από το Project for the New American Century.
Ευρώπη και Ιαπωνία στο στόχαστρο
Η NSS κατηγορεί την Ευρώπη ότι απειλείται με «πολιτισμική εξαφάνιση» λόγω μεταναστευτικών ροών και «αντιδημοκρατικών περιορισμών».
Παράλληλα, απαιτεί από τους Ευρωπαίους να γίνουν στρατιωτικά αυτόνομοι.
Ο Colby δήλωσε στους Βρετανούς ότι ο ρόλος τους δεν είναι η Ασία αλλά η Ευρώπη.
Η Ιαπωνία, αντίθετα, καλείται να σηκώσει μεγαλύτερο βάρος στον Ινδο-Ειρηνικό.
Αυτή η μετατόπιση συνοδεύεται από πιέσεις για εκτόξευση των αμυντικών δαπανών των συμμάχων—μια συνταγή που, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, αποφέρει πολλαπλά κέρδη στις αμερικανικές εταιρείες όπλων.
Το ΝΑΤΟ ως «θησαυροφυλάκιο» του Πενταγώνου
Ο Colby έχει προτείνει ακόμη και επανεξέταση της συμφωνίας AUKUS, ζητώντας παράλληλα από την Ιαπωνία αμυντικές δαπάνες ύψους 3,5% του ΑΕΠ.
Η πίεση προκάλεσε διπλωματικές εντάσεις με το Τόκιο.
Όσο περισσότερο πληρώνουν οι σύμμαχοι, τόσο περισσότερο κερδίζουν οι αμερικανικές αμυντικές εταιρείες. Για τους συμμάχους, όμως, το τίμημα είναι διπλό: χρηματοδοτούν τους εξοπλισμούς και αναλαμβάνουν τους κινδύνους.
Πώς βλέπουν τη νέα στρατηγική Μόσχα και Πεκίνο
Η Μόσχα, σε μια παράξενη σύγκλιση, βλέπει με θετικό μάτι τη νέα NSS, θεωρώντας ότι κινείται προς το ρεαλιστικό πλαίσιο της πολυπολικότητας.
Το Πεκίνο διαβάζει τις μετατοπίσεις με προσοχή: παρά τη σκληρή ρητορική για την Ταϊβάν, η έμφαση στη μη παρέμβαση και στη συγκέντρωση πόρων στη δυτική ημισφαίρια αφήνει περιθώριο για αλλαγή προτεραιοτήτων.
Ο Colby, αν και σκληρός ρεαλιστής για το ζήτημα της Ταϊβάν, θεωρεί την Κίνα ανερχόμενη δύναμη και υποστηρίζει την ανάγκη για μια «αμοιβαία επωφελή οικονομική σχέση».
Προς μια νέα πολυπολική τάξη;
Η στρατηγική Trump αναγνωρίζει την ύπαρξη ισχυρών αντίπαλων δυνάμεων.
Η «America First» προσέγγιση εγκαταλείπει την αυταπάτη ότι η Αμερική μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί ως μοναδική υπερδύναμη.
Η αποδοχή περιορισμένων πόρων, η έμφαση στη συναλλακτική διπλωματία και ο σκεπτικισμός προς επεμβάσεις συνάδουν με έναν κόσμο όπου πολλές δυνάμεις διεκδικούν ρόλο.
Σημαντικό είναι ότι σε ορισμένα σημεία η στρατηγική τέμνεται με τις απόψεις της προοδευτικής πτέρυγας των Δημοκρατικών—ιδίως στην απόρριψη των «αιώνιων πολέμων» και την προτεραιότητα στα κοινωνικά προβλήματα.
Ο συγγραφέας βρίσκει αναλογίες ανάμεσα στη νέα NSS και στον «ηπειρωτισμό» του ιστορικού Charles A. Beard, ο οποίος υποστήριζε μη επέμβαση στην Ευρώπη και προσήλωση στα αμερικανικά ζωτικά συμφέροντα.
Κοινός παρονομαστής: μια Αμερική που βάζει πρώτο τον εαυτό της, οικονομικά και στρατηγικά.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών