Αναμέναμε ήδη από τον Οκτώβριο του 2020, ότε και ψηφίστηκε ο Ν. 4738/2020 «Ρύθμιση Οφειλών και παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας», να εκκινήσει η εφαρμογή των διατάξεων που αφορούν στην ΠΤΩΧΕΥΣΗ και στην ΑΠΑΛΛΑΓΗ των ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ.
Η μακροχρόνια αναστολή της λειτουργίας των Δικαστηρίων ωστόσο και η γενικότερη κατάσταση που επικράτησε εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού καθυστέρησε την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων αυτού του πολυσχιδούς νομοθετήματος, η οποία εν τέλει εκκινεί από 1η Ιουνίου 2021.
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό;
Αφενός ότι από 1η -06-2021 όλα τα φυσικά πρόσωπα χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση (δημόσιοι υπάλληλοι, εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, άνεργοι κλπ) και χωρίς να ενδιαφέρει εάν τα πρόσωπα αυτά ασκούν εμπορική δραστηριότητα, αποκτούν πτωχευτική ικανότητα. Διευκρινίζεται ότι οι έμποροι ούτως ή άλλως έχουν την ικανότητα αυτή τόσο υπό το προϊσχύσαν όσο και υπό το νέο νομοθετικό καθεστώς.
Αφετέρου ότι ανοίγουν οι δρόμοι για την σημαντικότερη συνέπεια της πτώχευσης που είναι αναμφισβήτητα η ΑΠΑΛΛΑΓΗ των φυσικών προσώπων από τα πτωχευτικά τους χρέη.
Ακριβώς σε αυτόν τον θεσμό της απαλλαγής καθρεφτίζεται και μέρος του τίτλου του σχετικού Νόμου «Παροχή Δεύτερης Ευκαιρίας»
Σε πολλούς- και κυρίως στους οφειλέτες- γεννώνται δύο βασικές απορίες: Πρώτον, ποιοι δικαιούνται την περιβόητη Δεύτερη Ευκαιρία; Ποιοι δηλαδή είναι εκείνοι οι οφειλέτες οι οποίοι μπορούν να απαλλαγούν;
Σύμφωνα με το γράμμα του νόμου, ο οποίος βέβαια δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, γεγονός που μας επιτρέπει να διατηρούμε ορισμένες επιφυλάξεις κυρίως για ζητήματα πρακτικής φύσεως, ισχύουν τα εξής:
Κάθε φυσικό πρόσωπο απαλλάσσεται από τις οφειλές που δημιουργήθηκαν έως τον χρόνο υποβολής της αίτησης πτώχευσης.
Η απαλλαγή αυτή επέρχεται τρία (3) έτη μετά την κήρυξη της πτώχευσης, σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, μπορεί να επέλθει ακόμη και μόλις μετά από ένα (1) έτος. Προϋπόθεση για να ισχύσει η τελευταία περίπτωση, δηλαδή για να απαλλαγεί ο οφειλέτης με την πάροδο μόλις ενός έτους από την κήρυξη της πτώχευσής του, είναι να περιλαμβάνεται στην πτωχευτική περιουσία η κύρια κατοικία του (η οποία σημειώνεται ότι πλέον ΔΕΝ προστατεύεται) ή η υπόλοιπη περιουσία του να υπερβαίνει σε αξία το 10% των συνολικών του υποχρεώσεων και να μην υπολείπεται σε αξία των 100.000 ευρώ.
Τονίζεται ότι δυνάμει του ίδιου νόμου, στην πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνεται το σύνολο της περιουσίας που ανήκει στον οφειλέτη κατά τον χρόνο της κήρυξης της πτώχευσης οπουδήποτε και αν αυτή βρίσκεται. Ακόμη, από την κήρυξη της πτώχευσης μέχρι και την απαλλαγή του, στην πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνονται και τα ετήσια εισοδήματα του οφειλέτη που υπερβαίνουν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
Εκείνος λοιπόν ο οποίος πτωχεύει θα πρέπει να γνωρίζει ότι θα αποξενωθεί παντελώς από όλη του την ακίνητη και κινητή περιουσία, αλλά και από μέρος του ετήσιου εισοδήματός του.
ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΟΦΕΙΛΕΤΗ:
Αποκλείει την πτώχευση, όχι όμως την απαλλαγή
Τι γίνεται όμως με εκείνον τον οφειλέτη - φυσικό πρόσωπο ο οποίος καίτοι βρίσκεται σε μόνιμη και γενική αδυναμία παύσης πληρωμών, εντούτοις δεν διαθέτει καθόλου περιουσία ή έστω περιουσία επαρκή για να καλύψει τα έξοδα της διαδικασίας της πτώχευσης. Την απάντηση μας τη δίνει ο ίδιος ο Νόμος, ο οποίος ορίζει ότι ΚΑΙ στην περίπτωση αυτή ΕΠΕΡΧΕΤΑΙ Η ΑΠΑΛΛΑΓΗ.
Επισημαίνεται ότι προκειμένου κάποιος να πτωχεύσει, πρέπει αφενός να αποδείξει ότι βρίσκεται σε μόνιμη και γενική αδυναμία παύσης πληρωμών και αφετέρου ότι διαθέτει ακίνητη περιουσία ή εισόδημα που επαρκεί για την κάλυψη των εξόδων της διαδικασίας.
Εάν η περιουσία ή το εισόδημα δεν επαρκούν, τότε ο οφειλέτης δεν πτωχεύει, διατάσσεται ωστόσο η καταχώριση του ονόματός του στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.
Η απαλλαγή λοιπόν επέρχεται ΚΑΙ στην περίπτωση αυτή, όχι όμως τρία χρόνια μετά την κήρυξη της πτώχευσης (αφού πτώχευση δεν θα υπάρξει), αλλά τρία χρόνια μετά την καταχώριση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας.
Θα ήταν πράγματι άδικο να μην προβλέπεται εξίσου η δυνατότητα απαλλαγής στην περίπτωση όπου ο οφειλέτης αιτείται την πτώχευσή του, αλλά αυτή δεν κηρύσσεται λόγω ανεπάρκειας περιουσίας.
Παρατηρείται λοιπόν, ότι ενώ η μη ύπαρξη περιουσίας αποκλείει την πτώχευση, δεν αποκλείει – ΚΑΙ ΟΡΘΩΣ – την απαλλαγή.
Βέβαια απαιτείται προσοχή στο εξής:
Εάν η αίτηση πτώχευσης απορριφθεί για άλλο λόγο από το αρμόδιο Δικαστήριο, και όχι λόγω ανεπάρκειας περιουσίας, τότε είναι προφανές ότι δεν επέρχεται η απαλλαγή του οφειλέτη. (π.χ απόρριψη αίτησης λόγω καταχρηστικότητας ή αοριστίας).
Η δεύτερη βασική απορία πολλών οφειλετών έχει να κάνει με το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής, δηλαδή από ποιες οφειλές απαλλάσσεται κάποιος;
Ο οφειλέτης απαλλάσσεται για όλες τις οφειλές που δημιουργήθηκαν έως την υποβολή της αίτησης πτώχευσης. Έτσι απαλλάσσεται για οφειλές τους προς τις Τράπεζες, προς το Δημόσιο (εδώ σημαντικό είναι ότι κρίσιμος χρόνος θεωρείται ο χρόνος στον οποίο ανάγεται η υποχρέωση και όχι ο χρόνος βεβαίωσής της), για οφειλές από επιταγές και εν γένει αδικοπραξίες, από συμβατικές αξιώσεις κλπ. Επίσης απαλλάσσεται για τις οφειλές του προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία, προς τη ΔΕΗ, προς ιδιώτες κ.α.
Εάν η απαλλαγή αφορά νόμιμο εκπρόσωπο νομικού προσώπου (πχ Πρόεδρο ή Διευθύνοντα Σύμβουλο εταιρείας), ο οποίος έχει αλληλέγγυα ευθύνη με το νομικό πρόσωπο για οφειλές του τελευταίου προς το Δημόσιο και τον ΕΦΚΑ, τότε η απαλλαγή επέρχεται ΚΑΙ για τις οφειλές αυτές, μόνο βέβαια για το φυσικό πρόσωπο και όχι για το νομικό.
Βασική προϋπόθεση βέβαια της απαλλαγής είναι εντός της τριετούς ή ενιαύσιας προθεσμίας έως την επέλευσή της, να μην ασκηθεί προσφυγή από κάποιον πιστωτή. Σημειώνεται ότι για να είναι παραδεκτή η προσφυγή αυτή θα πρέπει ο προσφεύγων να αποδείξει ότι ο οφειλέτης δεν ήταν καλόπιστος ή συνεργάσιμος κατά τη διάρκεια της πτώχευσης ή ότι εκκρεμεί ποινική δίωξη σε βάρος του για μία σειρά αδικημάτων (κακουργηματική απάτη υπεξαίρεση κλοπή πλαστογραφία και χρεωκοπία)ή ότι έχει καταδικαστεί για ένα από αυτά.
Δε σημαίνει βέβαια αυτό ότι η άσκηση προσφυγής από κάποιον πιστωτή αποκλείει άνευ άλλου τινός την απαλλαγή του οφειλέτη, αφού μόνο αρμόδιο να κρίνει γι αυτό είναι το πτωχευτικό Δικαστήριο.
Σίγουρα ωστόσο ο οφειλέτης ΔΕΝ ΑΠΑΛΛΑΣΣΕΤΑΙ για όσες οφειλές προκύπτουν ΜΕΤΑ την υποβολή της αίτησης πτώχευσης, οφειλές από δόλο ή βαρεία αμέλεια που προκάλεσε θάνατο ή σωματική βλάβη προσώπου, οφειλές διατροφής και τέλος οφειλές από τα αδικήματα του Ν. 4557/2018 (νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα)
Καταλήγοντας, οι διατάξεις που αφορούν στην απαλλαγή δεν μπορούν παρά να κριθούν θετικά. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο πιθανολογείται βάσιμα ότι οι υπερχρεωμένοι πολίτες θα εκμεταλλευτούν τη δυνατότητα που τους παρέχει ο νόμος να απαλλαγούν από σωρευμένες υποχρεώσεις στις οποίες δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν. Το ότι από την 1η Ιουνίου και έπειτα θα μπορούν όλα τα φυσικά πρόσωπα να πτωχεύουν, φέρνει ένα βήμα πιο κοντά τον θεσμό της απαλλαγής, τη λειτουργία και τα αποτελέσματα του οποίου, θα δούμε βέβαια με την εφαρμογή του.
Διοχάντη Ζ. Χατζηνικολή
Δικηγόρος Αθηνών
Εταίρος της δικηγορικής εταιρείας
«ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ»
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών