Τα 10 στοιχήματα στην οικονομία το 2024 - Ακρίβεια, χρέος, πλεονάσματα, επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στο στόχαστρο

Ακρίβεια και επιπτώσεις στα εισοδήματα, υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων, ταχύτερη ανάπτυξη με αύξηση των επενδύσεων και υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα, συγκροτούν μεταξύ άλλων τις 10 καυτές προκλήσεις στην οικονομία για το 2024.

Αναλυτικότερα:

1.ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Η πρόβλεψη για επιτάχυνση της οικονομίας στο 2,9% το 2024 από 2,4% φέτος θεωρείται υπεραισιόδοξη αλλά όχι ακατόρθωτη από τους αναλυτές καθώς τα δείγματα γραφής που έχει δείξει η χώρα δεν αποκλείουν ένα νέο αναπτυξιακό «θαύμα». Αρκεί βέβαια να δουλέψουν τα «μοτέρ» για την αύξηση των επενδύσεων με την βοήθεια των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και των εισπράξεων από τον τουρισμό που θα οδηγήσουν το ΑΕΠ στα 234 δισ. ευρώ, επίπεδα που έχει να πιάσει η χώρα από το μακρινό 2009. Ωστόσο οι κίνδυνοι υπάρχουν καθώς τυχόν επιδείνωση της γεωπολιτικής κρίσης στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή με τις συνεπαγόμενες επιπτώσεις στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον θα επιφέρουν κραδασμούς και στο εσωτερικό της χώρας «φρενάροντας» την αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομία η οποία αυτή την στιγμή παρουσιάζει έναν από τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης πανευρωπαϊκά.

2. ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: Η αναζωπύρωση της πληθωριστικής φωτιάς είναι ο δεύτερος μεγάλος πονοκέφαλος για την κυβέρνηση. Το συνεχώς διογκούμενο κύμα ακρίβειας στα τρόφιμα ροκανίζει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών φρενάροντας την ιδιωτική κατανάλωση που αποτελεί ένα από τα βασικούς κινητήρες της ανάπτυξης λόγω του σημαντικού μεριδίου συμμετοχής στο ΑΕΠ. Δεν είναι μόνο ότι η ακρίβεια έχει άμεσο αρνητικό αποτύπωμα στην πραγματική οικονομία είναι και το γεγονός ότι δημιουργεί πληθωριστικές προσδοκίες στα νοικοκυριά ενισχύοντας τη τάση συγκράτησης των δαπανών τους. Ήδη με το νέο προϋπολογισμό ο πήχης για την ιδιωτική κατανάλωση χαμηλώνει στο 1,3% από 2,9% το 2023 καθώς το πρόβλημα με τον τιμάριθμο καθίσταται οξύτερο σε σχέση με τις αρχικές εκτιμήσεις με τις τιμές στα ράφια να έχουν ανέβει υψηλά και να μην υποχωρούν. Στόχος είναι ο πληθωρισμός την επόμενη χρονιά να συγκρατηθεί στο 2,6% από 3,9% φέτος.

3.ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΑ: Η Ελλάδα πέτυχε μηδενικά ελλείμματα το 2022, αξιοσημείωτο πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ το 2023 παρά τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής αλλά τώρα καλείται να κάνει μία ακόμη προσαρμογή, με άξονα το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, φθάνοντας σε ακόμη μεγαλύτερο πρωτογενές αποτέλεσμα το 2024. Ο προϋπολογισμός προβλέπει 2,1% του ΑΕΠ πλεόνασμα σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης που μεταφράζεται σε εξοικονόμηση 5 δισ. ευρώ (από 2,5 δισ. ευρώ το 2023 ) το 2024 για την αποπληρωμή τόκων. Ακόμη και με το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας οι στόχοι για τα πλεονάσματα της Ελλάδας είναι γραμμένοι σε πέτρα και δεν αλλάζουν λόγω του υψηλού δημοσίου χρέους. Αν δεν παράγονται σε σταθερή βάση και την ίδια στιγμή η οικονομία κατεβάσει ταχύτητα η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους μπαίνει σε κίνδυνο. Βασική προϋπόθεση για μεγαλύτερα πλεονάσματα είναι να συνεχιστεί η ανοδική πορεία των φορολογικών εσόδων τα οποία για το 2024 προβλέπεται να αυξηθούν στα 63 δισ. ευρώ.

4.ΠΔΕ - ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ: Κονδύλια άνω των 12 δισ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και το Ταμείο Ανάκαμψης θα διοχετευθούν το 2024 στην οικονομία και θα κρίνουν το στοίχημα για αύξηση των επενδύσεων κατά 15,1%. Οι δαπάνες για δημόσιες επενδύσεις θα ανέλθουν σε 8,55 δισ. ευρώ -εκ των οποίων τα 6,5 δισ. ευρώ θα έρθουν από κοινοτικούς πόρους και 2 δισ. ευρώ από εθνικούς- ενώ σε αυτόν τον λογαριασμό θα πρέπει να προστεθούν και τα 3,617 δισ. ευρώ που αποτελούν κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τα οποία η Ελλάδα θα πρέπει να αξιοποιήσει τάχιστα.

5. ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ: Νέα αποκλιμάκωση στο 152,3% του ΑΕΠ προβλέπεται να σημειώσει το δημόσιο χρέος (γενικής κυβέρνησης) το 2024 από 160,3% του ΑΕΠ το 2023. Ωστόσο το 2024 θα είναι η πρώτη χρονιά μείωσης του χρέους σε απόλυτο ποσό, έστω και κατά 1 δισ. ευρώ, καθώς σε αυτά τα μεγέθη παραμένει τρομακτικό. Συγκριμένα τον επόμενο χρόνο το δημόσιο χρέος θα υποχωρήσει στα 356 δις. ευρώ από 355 δις. ευρώ το 2023. Παρότι δεν υπάρχουν άμεσοι κίνδυνοι για το δημόσιο χρέος από την άνοδο των επιτοκίων, εξαιτίας των ευνοϊκών χαρακτηριστικών του, ωστόσο σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος αυτά δεν είναι μόνιμα και παρέχουν μόνο ένα σημαντικό παράθυρο ευκαιρίας προκειμένου να παραμείνει βιώσιμο κατά την επερχόμενη σταδιακή λήξη και αντικατάσταση των ευνοϊκών δανείων, που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο των μνημονίων, με νέο δανεισμό σε όρους αγοράς. Δύο είναι οι προϋποθέσεις: η διαφύλαξη της δημοσιονομικής αξιοπιστίας και η δημιουργία ικανών δημοσιονομικών αποθεμάτων, ώστε να υπάρχει δυνατότητα στήριξης της οικονομίας σε περιόδους κρίσης.

6. ΑΝΕΡΓΙΑ: Η απειλή ύφεσης στην ευρωζώνη θα προκαλέσει κλυδωνισμούς και στην αγορά εργασίας ενώ οι επιχειρήσεις που πιέζονται από το υπέρμετρο ενεργειακό κόστος, προειδοποιούν για συρρίκνωση των θέσεων εργασίας λόγω της δυσμενούς κατάστασης στην οποία βρίσκονται. Ωστόσο τα μέτρα πολιτικής που εφάρμοσε η κυβέρνηση κατά την διάρκεια της πανδημικής και της ενεργειακή κρίσης συνέβαλαν στην ενίσχυση της απασχόλησης με αποτέλεσμα η ανεργία να υποχωρήσει από το 12,4% το 2022 στο 11,2% φέτος ενώ για το 2024 ο στόχος είναι να μειωθεί περαιτέρω στο 10,6% με τις δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας που θα ανοίξουν οι επενδύσεις.

7. ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ: Η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι ένα από τα μεγάλα στοιχήματα της κυβέρνησης για το 2024 καθώς θα δημιουργήσει επιπλέον δημοσιονομικό χώρο για μια ευρύτερη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος αλλά και για νέες παροχές. Για την ώρα τα έσοδα που χάνει το δημόσιο από το «μαύρο χρήμα» κινούνται σε μεγάλη έκταση ενώ στόχος είναι με την εξάπλωση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, την καθολική χρήση του πλαστικού χρήματος, το τεκμαρτό σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών και τα μέτρα για το λαθρεμπόριο να κλείσει το κενό των εσόδων στο ΦΠΑ που θα οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εισπράξεων κατά 2,5 - 3 δις. ευρώ τα επόμενα τρία χρόνια. Σημαντική βοήθεια θα παράσχει η αναβάθμιση των ηλεκτρονικών εργαλείων της ΑΑΔΕ, που διευρύνει τις δυνατότητες διαχείρισης και αξιοποίησης των πληροφοριών οι οποίες συλλέγονται μέσω των ηλεκτρονικών συναλλαγών και διευκολύνει τη διεξαγωγή αυξημένων και πιο αποτελεσματικών ελέγχων και την επιτυχή επιβολή κυρώσεων.

8. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ: Σε τομείς με χρόνιες δυσλειτουργίες, όπως το Κτηματολόγιο, η Δικαιοσύνη, η Δημόσια Διοίκηση, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις που βαραίνουν την ζωή των πολιτών και λειτουργούν αποτρεπτικά για τις επενδύσεις με αποτέλεσμα να απαιτείται περαιτέρω επιτάχυνση. Ειδικά στην απονομή της Δικαιοσύνης η συνέχιση κρίνεται επιβεβλημένη δεδομένου ότι οι επενδυτές είναι πιο πρόθυμοι να επενδύσουν σε μια οικονομία όπου τα συμβατικά δικαιώματα και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας τους προστατεύονται και εάν αυτά παραβιαστούν μπορούν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη και να δικαιωθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα.

9. ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΧΡΕΟΣ: Παρά την μείωση των κόκκινων δανείων στα 12,1 δις ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2023 σε σχέση με τα 15,1 δισ. ευρώ που ήταν πριν από ένα χρόνο ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων παραμένει υψηλότερος από το μέσο όρο των τραπεζών της ευρωζώνης με αποτέλεσμα να απαιτούνται περαιτέρω κινήσεις που υπαγορεύονται από το δύσκολο περιβάλλον των αυξημένων επιτοκίων.
Ταυτόχρονα, το ιδιωτικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα και αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη. Επισημαίνεται ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στο Δημόσιο έχουν σπάσει το φράγμα των 153 δις. ευρώ από τα οποία τα 106 δισ. ευρώ είναι χρέη προς την Εφορία και 47,2 δισ. ευρώ προς τα ασφαλιστικά ταμεία.

10. ΑΚΙΝΗΤΑ: Μέσα στο 2024 θα πρέπει να ενταχθούν στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού άλλες 2.167 περιοχές σε όλη τη χώρα που αντιπροσωπεύουν το 1,5% της ελληνικής επικράτειας, πράγμα που θα φέρει ανατροπές σε δεκάδες φόρους και τέλη που υπολογίζονται με βάση τις αντικειμενικές τιμές.

Επισημαίνεται ότι σήμερα το σύστημα αυτό καλύπτει το 98,5% της χώρας.
Επίσης θα πρέπει να εξεταστούν οι ενστάσεις που έχουν υποβάλλει ένας στους δύο δήμους της χώρας για μειώσεις στις αντικειμενικές τιμές θεωρώντας ότι σε πολλές περιοχές οι νέες τιμές της εφορίας είναι αισθητά υψηλότερες από τις εμπορικές.
Με την ολοκλήρωση του ελέγχου των αιτημάτων οι ιδιώτες εκτιμητές ακινήτων θα εισηγηθούν τις νέες αντικειμενικές αξίες στον υπουργό Οικονομικών ο οποίος θα αποφασίσει για το εύρος και την κλίμακα των μειώσεων στις τιμές ζώνης οι οποίες ωστόσο δεν θα έχουν αναδρομική ισχύ.
Επίσης με το νέο φορολογικό έχει δρομολογηθεί η ψηφιοποίηση των ζωνών σε όλες τις περιοχές εκτός σχεδίου πόλης ή ορίων οικισμών και στη δημιουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας όπου θα ενταχθούν όλα τα στοιχεία που αφορούν ένα ακίνητο (πολεοδομία, κτηματολόγιο ψηφιακός χάρτης των αντικειμενικών αξιών κ.α. )
Το νέο πληροφοριακό σύστημα θα παρακολουθεί τις τάσεις της αγοράς των ακινήτων και εφόσον εντοπίζει μεταβολές στις εμπορικές τιμές θα παρεμβαίνει αυτόματα και θα αναπροσαρμόζει τις τιμές ζώνης.
Η ευθυγράμμιση θα γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα σχεδόν κάθε χρόνο και οι αλλαγές στις τιμές της εφορίας δεν θα γίνονται πλέον με υπουργικές αποφάσεις όπως ισχύει μέχρι σήμερα.

Μάριος Χριστοδούλου
www.bankingnews.gr