Αυτό το γιγάντιο φυσικό σύστημα εκτείνεται σε εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, και αν κάποιος ανυψώσει τα νερά του στην επιφάνεια, θα πλημμύριζαν το μισό της Ευρώπης.
Κάτω από το παγωμένο έδαφος της Σιβηρίας κρύβεται όχι απλώς ένας υδροφόρος ορίζοντας, αλλά ένας ολόκληρος υπογείος ωκεανός, ο οποίος είναι ικανός να ανατρέψει την αντίληψή μας για την ενέργεια και τη ζωή σε ακραίες συνθήκες.
Αυτό το γιγάντιο φυσικό σύστημα εκτείνεται σε εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, και αν κάποιος ανυψώσει τα νερά του στην επιφάνεια, θα πλημμύριζαν το μισό της Ευρώπης.
Οι επιστήμονες μελετούν αυτό το φαινόμενο εδώ και δεκαετίες, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουν καταλήξει σε τι να το χρησιμοποιήσουν: να το αξιοποιήσουν ή να το φοβηθούν.
Τι είναι
Ο Υποθαλάσσιος Ωκεανός της Δυτικής Σιβηρίας εκτείνεται από την πόλη Tyumen και το Omsk έως τον βόρειο Καζακστάν, καταλαμβάνοντας τις περιοχές του Tomsk, του Kemerovo, του Novosibirsk και εν μέρει τις περιοχές του Sverdlovsk και του Chelyabinsk.
Δεν μοιάζει με τη θάλασσα όπως τη γνωρίζουμε — πρόκειται για ένα σύστημα πολλαπλών στρωμάτων, μεταξύ των οποίων ρέει αργά ζεστό νερό.
Η επιφάνεια αυτού του υδάτινου όγκου είναι περίπου τρία εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, κάνοντάς το μεγαλύτερο από τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Σε όγκο, είναι σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερο από τη λίμνη Baikal — τη βαθύτερη λίμνη του πλανήτη.
Και παρά το γεγονός ότι πάνω από αυτό επικρατεί η αέναη παγετόπτωση, κάτω υπάρχει θερμότητα και σχεδόν καύσωνας.
Η θερμοκρασία του νερού κυμαίνεται από +5 έως +150 °C, και σε ορισμένα σημεία είναι τόσο καυτή που μπορεί να παράγει ενέργεια ικανή να θερμάνει ολόκληρες πόλεις.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα γεωθερμικών διαδικασιών — ρευμάτων θερμότητας που προέρχονται από τα έγκατα της Γης και θερμαίνουν τα αρχαία ύδατα που διατηρούνται από την εποχή του Μεσοζωϊκού αιώνα.
Πώς ανακαλύφθηκε
Η ύπαρξη αυτής της γιγάντιας δεξαμενής ήταν γνωστή ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα.
Κατά τη διάρκεια των γεωτρήσεων για την εξερεύνηση πετρελαϊκών και φυσικών αερίων, οι γεωτρυπανιστές συχνά αντιμετώπιζαν εκρήξεις ατμού που αναδύονταν από τα βάθη, σαν από γκεϊζέρ.
Μετά από τέτοιες ανακαλύψεις ξεκίνησαν έρευνες — οι γεωλόγοι κατέγραφαν υπογείους ρύακες, προσδιόριζαν τη θερμοκρασία και την υγρασία τους. Από τότε, ο υποθαλάσσιος ωκεανός έγινε αντικείμενο σοβαρού επιστημονικού ενδιαφέροντος, ειδικά στο πλαίσιο της γεωθερμικής ενέργειας.
Γιατί το νερό δεν παγώνει κάτω από το έδαφος
Όλα οφείλονται στο συνδυασμό πίεσης και εσωτερικής θερμότητας του πλανήτη.
Σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων, η θερμοκρασία των πετρωμάτων είναι τόσο υψηλή που το νερό δεν παγώνει, αλλά βράζει.
Σε ορισμένα σημεία κάτω από την παγετόπτωση, υπάρχουν πραγματικοί υπόγειοι καυστήρες.
Λόγω της πυκνής μόνωσης από την παγετόπτωση, η θερμότητα δεν διαφεύγει προς τα έξω, αλλά συγκεντρώνεται, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για γεωθερμικές διεργασίες.
Έτσι, ακόμη και όταν η θερμοκρασία στην επιφάνεια φτάνει τους -40°C, κάτω η θερμοκρασία μπορεί να είναι τόσο υψηλή όσο σε σάουνα.
Ο μικρόκοσμος που ανατρέπει την αντίληψη για τη ζωή
Το πιο εντυπωσιακό είναι η ύπαρξη ζωντανών οργανισμών μέσα σε αυτήν την υπόγεια "κόλαση".
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν αρχέους και βακτήρια που μπορούν να επιβιώσουν χωρίς φως και οξυγόνο, τρέφονται με υδρογόνο, μεθάνιο και υδρόθειο.
Αυτοί οι μικροοργανισμοί αντέχουν θερμοκρασίες άνω των 120 βαθμών και μπορούν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε μέταλλα.
Η ανακάλυψή τους ανάγκασε τους επιστήμονες να αναθεωρήσουν τις αντιλήψεις τους για τα όρια της βιοσφαίρας και ακόμη και για τη δυνατότητα ζωής πέρα από τη Γη.
Αν η ζωή κατάφερε να επιβιώσει κάτω από την παγετόπτωση της Σιβηρίας, ίσως παρόμοιες μορφές ζωής να υπάρχουν στους υπόγειους ωκεανούς των δορυφόρων του Δία ή στον Άρη.
Η Σιβηρία έχει γίνει ένα είδος "μοντέλου εξωγήινης οικοσυστήματος".
Επιστημονικό θαύμα
Αυτό το γιγάντιο υδρολογικό σύστημα δεν είναι μόνο ένα επιστημονικό θαύμα, αλλά και ένας πρακτικός ενεργειακός πόρος.
Η γεωθερμική ενέργεια θεωρείται μία από τις καθαρότερες και πιο σταθερές πηγές ενέργειας στον κόσμο.
Σε αντίθεση με το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, δεν απαιτεί καύση και δεν μολύνει την ατμόσφαιρα.
Αν χρησιμοποιηθεί η θερμότητα από τα έγκατα της Σιβηρίας, θα μπορούσαν να θερμανθούν χιλιάδες οικισμοί.
Σύμφωνα με υπολογισμούς γεωλόγων, ακόμα και ένα μικρό μέρος της ενέργειας από τον ωκεανό μπορεί να μειώσει την εξάρτηση των περιοχών από τον άνθρακα και το πετρέλαιο.
Γιατί τον φοβούνται
Οι φόβοι συνδέονται όχι μόνο με τις τεχνικές δυσκολίες.
Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι η παρέμβαση σε ένα σύστημα που διαμορφώθηκε για εκατομμύρια χρόνια μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες.
Η δημιουργία γεωθερμικών σταθμών στη Δυτική Σιβηρία είναι ένα ρεαλιστικό αλλά ακριβό έργο.
Απαιτούνται ανθεκτικές τεχνολογίες γεώτρησης, συστήματα ανταλλαγής θερμότητας και νέοι κανόνες ασφαλείας.
Μέχρι στιγμής, οι εγκαταστάσεις είναι λίγες, αλλά ακόμα και μεμονωμένες γεωτρήσεις δείχνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα: νερό με θερμοκρασία 120-130 βαθμών κατευθύνεται σε τουρμπίνες για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας χωρίς εκπομπές.
Αν αναπτυχθεί δίκτυο αυτών των σταθμών, η Σιβηρία μπορεί να γίνει το κέντρο της "πράσινης" ενέργειας της Ρωσίας.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ενδιαφέρον για τη γεωθερμική ενέργεια στη Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960.
Εκείνη την εποχή, οι πόλεις του Tyumen και του Tomsk είχαν πειραματικούς σταθμούς θέρμανσης.
Μετά τη δεκαετία του 1990, τα έργα σταμάτησαν, αλλά σήμερα, με το υπόβαθρο των κλιματικών αλλαγών, είναι και πάλι επίκαιρα.
www.bankingnews.gr
Αυτό το γιγάντιο φυσικό σύστημα εκτείνεται σε εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, και αν κάποιος ανυψώσει τα νερά του στην επιφάνεια, θα πλημμύριζαν το μισό της Ευρώπης.
Οι επιστήμονες μελετούν αυτό το φαινόμενο εδώ και δεκαετίες, αλλά μέχρι τώρα δεν έχουν καταλήξει σε τι να το χρησιμοποιήσουν: να το αξιοποιήσουν ή να το φοβηθούν.
Τι είναι
Ο Υποθαλάσσιος Ωκεανός της Δυτικής Σιβηρίας εκτείνεται από την πόλη Tyumen και το Omsk έως τον βόρειο Καζακστάν, καταλαμβάνοντας τις περιοχές του Tomsk, του Kemerovo, του Novosibirsk και εν μέρει τις περιοχές του Sverdlovsk και του Chelyabinsk.
Δεν μοιάζει με τη θάλασσα όπως τη γνωρίζουμε — πρόκειται για ένα σύστημα πολλαπλών στρωμάτων, μεταξύ των οποίων ρέει αργά ζεστό νερό.
Η επιφάνεια αυτού του υδάτινου όγκου είναι περίπου τρία εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, κάνοντάς το μεγαλύτερο από τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Σε όγκο, είναι σχεδόν τρεις φορές μεγαλύτερο από τη λίμνη Baikal — τη βαθύτερη λίμνη του πλανήτη.
Και παρά το γεγονός ότι πάνω από αυτό επικρατεί η αέναη παγετόπτωση, κάτω υπάρχει θερμότητα και σχεδόν καύσωνας.
Η θερμοκρασία του νερού κυμαίνεται από +5 έως +150 °C, και σε ορισμένα σημεία είναι τόσο καυτή που μπορεί να παράγει ενέργεια ικανή να θερμάνει ολόκληρες πόλεις.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα γεωθερμικών διαδικασιών — ρευμάτων θερμότητας που προέρχονται από τα έγκατα της Γης και θερμαίνουν τα αρχαία ύδατα που διατηρούνται από την εποχή του Μεσοζωϊκού αιώνα.
Πώς ανακαλύφθηκε
Η ύπαρξη αυτής της γιγάντιας δεξαμενής ήταν γνωστή ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα.
Κατά τη διάρκεια των γεωτρήσεων για την εξερεύνηση πετρελαϊκών και φυσικών αερίων, οι γεωτρυπανιστές συχνά αντιμετώπιζαν εκρήξεις ατμού που αναδύονταν από τα βάθη, σαν από γκεϊζέρ.
Μετά από τέτοιες ανακαλύψεις ξεκίνησαν έρευνες — οι γεωλόγοι κατέγραφαν υπογείους ρύακες, προσδιόριζαν τη θερμοκρασία και την υγρασία τους. Από τότε, ο υποθαλάσσιος ωκεανός έγινε αντικείμενο σοβαρού επιστημονικού ενδιαφέροντος, ειδικά στο πλαίσιο της γεωθερμικής ενέργειας.
Γιατί το νερό δεν παγώνει κάτω από το έδαφος
Όλα οφείλονται στο συνδυασμό πίεσης και εσωτερικής θερμότητας του πλανήτη.
Σε βάθος αρκετών χιλιομέτρων, η θερμοκρασία των πετρωμάτων είναι τόσο υψηλή που το νερό δεν παγώνει, αλλά βράζει.
Σε ορισμένα σημεία κάτω από την παγετόπτωση, υπάρχουν πραγματικοί υπόγειοι καυστήρες.
Λόγω της πυκνής μόνωσης από την παγετόπτωση, η θερμότητα δεν διαφεύγει προς τα έξω, αλλά συγκεντρώνεται, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για γεωθερμικές διεργασίες.
Έτσι, ακόμη και όταν η θερμοκρασία στην επιφάνεια φτάνει τους -40°C, κάτω η θερμοκρασία μπορεί να είναι τόσο υψηλή όσο σε σάουνα.
Ο μικρόκοσμος που ανατρέπει την αντίληψη για τη ζωή
Το πιο εντυπωσιακό είναι η ύπαρξη ζωντανών οργανισμών μέσα σε αυτήν την υπόγεια "κόλαση".
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν αρχέους και βακτήρια που μπορούν να επιβιώσουν χωρίς φως και οξυγόνο, τρέφονται με υδρογόνο, μεθάνιο και υδρόθειο.
Αυτοί οι μικροοργανισμοί αντέχουν θερμοκρασίες άνω των 120 βαθμών και μπορούν να επιβιώσουν σε ένα περιβάλλον πλούσιο σε μέταλλα.
Η ανακάλυψή τους ανάγκασε τους επιστήμονες να αναθεωρήσουν τις αντιλήψεις τους για τα όρια της βιοσφαίρας και ακόμη και για τη δυνατότητα ζωής πέρα από τη Γη.
Αν η ζωή κατάφερε να επιβιώσει κάτω από την παγετόπτωση της Σιβηρίας, ίσως παρόμοιες μορφές ζωής να υπάρχουν στους υπόγειους ωκεανούς των δορυφόρων του Δία ή στον Άρη.
Η Σιβηρία έχει γίνει ένα είδος "μοντέλου εξωγήινης οικοσυστήματος".
Επιστημονικό θαύμα
Αυτό το γιγάντιο υδρολογικό σύστημα δεν είναι μόνο ένα επιστημονικό θαύμα, αλλά και ένας πρακτικός ενεργειακός πόρος.
Η γεωθερμική ενέργεια θεωρείται μία από τις καθαρότερες και πιο σταθερές πηγές ενέργειας στον κόσμο.
Σε αντίθεση με το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, δεν απαιτεί καύση και δεν μολύνει την ατμόσφαιρα.
Αν χρησιμοποιηθεί η θερμότητα από τα έγκατα της Σιβηρίας, θα μπορούσαν να θερμανθούν χιλιάδες οικισμοί.
Σύμφωνα με υπολογισμούς γεωλόγων, ακόμα και ένα μικρό μέρος της ενέργειας από τον ωκεανό μπορεί να μειώσει την εξάρτηση των περιοχών από τον άνθρακα και το πετρέλαιο.
Γιατί τον φοβούνται
Οι φόβοι συνδέονται όχι μόνο με τις τεχνικές δυσκολίες.
Πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι η παρέμβαση σε ένα σύστημα που διαμορφώθηκε για εκατομμύρια χρόνια μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες συνέπειες.
Η δημιουργία γεωθερμικών σταθμών στη Δυτική Σιβηρία είναι ένα ρεαλιστικό αλλά ακριβό έργο.
Απαιτούνται ανθεκτικές τεχνολογίες γεώτρησης, συστήματα ανταλλαγής θερμότητας και νέοι κανόνες ασφαλείας.
Μέχρι στιγμής, οι εγκαταστάσεις είναι λίγες, αλλά ακόμα και μεμονωμένες γεωτρήσεις δείχνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα: νερό με θερμοκρασία 120-130 βαθμών κατευθύνεται σε τουρμπίνες για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας χωρίς εκπομπές.
Αν αναπτυχθεί δίκτυο αυτών των σταθμών, η Σιβηρία μπορεί να γίνει το κέντρο της "πράσινης" ενέργειας της Ρωσίας.
Αξίζει να σημειωθεί πως το ενδιαφέρον για τη γεωθερμική ενέργεια στη Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960.
Εκείνη την εποχή, οι πόλεις του Tyumen και του Tomsk είχαν πειραματικούς σταθμούς θέρμανσης.
Μετά τη δεκαετία του 1990, τα έργα σταμάτησαν, αλλά σήμερα, με το υπόβαθρο των κλιματικών αλλαγών, είναι και πάλι επίκαιρα.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών