Αν θεσπιστεί ένας σχετικά υψηλός συντελεστής στάθμισης κινδύνου για το εγχώριο δημόσιο χρέος οι τράπεζες θα είναι πιο προσεκτικές στην έκθεση τους στα κρατικά ομόλογα.
Όταν οι τράπεζες επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στο δημόσιο χρέος, υπάρχει μια προκατάληψη αναφέρει σε ανάλυση του το Κέντρο Ερευνών οικονομικής πολιτικής (Centre for Economic Policy Research)
Αυτή η προκατάληψη είναι ισχυρότερη όταν οι επενδύσεις αυτές καθίστανται επικίνδυνες για τους μετόχους ή η κυβέρνηση έχει μετοχική διασύνδεση με τις τράπεζες.
Η έκθεση των τραπεζών στο δημόσιο χρέος ενδεχομένως να ενισχύει την αρνητική αλληλεπίδραση μεταξύ της οικονομικής αστάθειας σε μια χώρα και του ρίσκου που αυξάνεται στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Επιπλέον, η αθέτηση πληρωμών αυτομάτως μεταφέρει το πρόβλημα και σε άλλες χώρες, δίδεται μια υπερεθνική διασύνδεση πλήττοντας τις τράπεζες αλλά και τα κράτη.
Αυτοί οι σοβαροί κίνδυνοι στα χαρτοφυλάκια δημόσιου χρέους των τραπεζών επιβάλλει να αναλυθεί γιατί οι τράπεζες προβαίνουν σε μεγάλες επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα και κυρίως, στο εγχώριο δημόσιο χρέος.
Οι τράπεζες μπορούν εθελοντικά να αυξήσουν την έκθεση τους στο δημόσιο χρέος γνωρίζοντας τους κινδύνους αλλά γνωρίζοντας επίσης ότι αν μια χώρα καταρρεύσει οι τράπεζες είτε έχουν είτε όχι ομόλογα θα βρεθούν επίσης στο χείλος της χρεοκοπίας.
Οι τράπεζες ενίοτε δέχονται ρυθμιστικές και εποπτικές πιέσεις ώστε να αγοράσουν εγχώρια κρατικά ομόλογα μετριάζοντας το επενδυτικό ρίσκο.
Ως παράδειγμα, η ουγγρική κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε νέα επιτοκιακή πολιτική τον Απρίλιο του 2014, την οποία είχε σχεδιαστεί για να παρέχει κίνητρα στις ουγγρικές τράπεζες να διατηρούν επιπλέον ουγγρικό δημόσιο χρέος.
Για να εξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα για την συσχέτιση, χρέους και τραπεζών αναλύονται τα στοιχεία από τις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων που διενεργήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών το 2010-2013 .
Επιπλέον, διαπιστώνεται ότι τριετές πρόγραμμα της ΕΚΤ μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης προς το τέλος του 2011 επέτρεψε στις τράπεζες της ΕΕ να αυξήσει σημαντικά την έκθεση τους στο εθνικό χρέος.
Η κυρίαρχη εθνική μεροληψία για τα κρατικά ομόλογα
Κατά μέσο όρο, οι τράπεζες που εξετάστηκαν στα stress tests της ΕΕ είχαν μια αναλογία του εσωτερικού δημόσιου χρέους προς το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων περίπου στο 6%, ενώ ο μέσος όρος του δημόσιου χρέους ξένων χωρών στο σύνολο των περιουσιακών στοιχείων είναι 2,2%.
Στον πίνακα 1 απεικονίζεται την εξέλιξη του μέσου όρου της αναλογίας του εγχώριου χρέους προς το σύνολο του ενεργητικού των τραπεζών σε τρεις χώρες (Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία) και στις 14 χώρες εκτός GIIPS (ως GIIPS νοούνται Ελλάδα, Ιταλία, Ιρλανδία Πορτογαλία και Ισπανία) κατά τη διάρκεια του 2010-2013.
Οι τράπεζες και στις δύο περιπτώσεις κατέγραψαν αύξηση της έκθεσης τους στο δημόσιο χρέος.
Οι τράπεζες στις τρεις GIIPS χώρες είχαν σχετικά μεγάλο βαθμό έκθεσης στο εθνικό χρέος καθ 'όλη τη διάρκεια της περιόδου και πριν και μετά την παροχή ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης από την ΕΚΤ.
Figure 1. Banks’ exposure to domestic government debt in GIIPS and non-GIIPS countries
Figure 2. Average home bias for banks in GIIPS and non-GIIPS countries
Αυτό που διερευνάται είναι πόσο εθνικό χρέος κατέχουν οι τράπεζες και πόσο χρέος τρίτων χωρών ως προς το ενεργητικό τους.
Αν μια τράπεζα κατέχει εγχώριο δημόσιο χρέος σε ποσοστό μεγαλύτερο από το μέσο όρο των τραπεζών στα stress tests της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαίνει ότι ανησυχεί λιγότερο για τους κινδύνους που μπορεί να προκαλεί η έκθεση σε δημόσιο χρέος και αντίστροφα.
Η έρευνα προσπαθεί να ρίξει φως στην αναλογία του εσωτερικού δημόσιου χρέους προς το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών.
Οι αδύναμες κεφαλαιακά τράπεζες ή αυτές που εμφανίζουν υψηλό ποσοστό μόχλευσης) και οι τράπεζες που βρίσκονται σε αδύναμες χώρες (όπως υποδεικνύεται από το την πορεία των CDS) έχουν την τάση να παρουσιάζουν υψηλή έκθεση σε εγχώριο δημόσιο χρέος.
Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν ότι οι αδύναμες τράπεζες που κατέχουν εθελοντικά επικίνδυνο δημόσιο χρέος το πράττουν σε μια προσπάθεια να μετατοπίσουν τον κίνδυνο για τους πιστωτές των τραπεζών.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η υψηλή έκθεση μιας τράπεζας σε εσωτερικό δημόσιο χρέος έχει και μια εθελοντική και ακούσια βάση.
Οι πιο αδύναμες τράπεζες με βάση τα συστήματα εταιρικής διακυβέρνησης είναι πιο φιλικές προς τους μετόχους τους και επενδύουν περισσότερα κεφάλαια στα εγχώρια κρατικά ομόλογα.
Οι τράπεζες που δραστηριοποιούνται σε αδύναμες χώρες και βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο εμφανίζουν μεγάλη έκθεση σε εγχώρια κρατικά ομόλογα.
Οι τράπεζες με κρατική ιδιοκτησία μπορούν πιο εύκολα να υποχρεώνονται να διακρατούν εγχώριο χρέος και ως εκ τούτου μπορεί να καταλήξουν να κατέχουν κρατικό χρέος χωρίς τη θέλησή τους.
Επίσης οι τράπεζες που διαθέτουν μεγάλη έκθεση σε δημόσιο χρέος, κατέχουν πολλά κρατικά ομόλογα εμφανίζουν μεγαλύτερη αξία στο χρηματιστήριο, ανεξαρτήτως αν η τράπεζα είναι λιγότερο ή περισσότερο ισχυρή.
Figure 3. Marginal value of home bias during 2010-2013
Η τάση αυτή καταγράφεται κυρίως στις τράπεζες με μεγάλη μόχλευση που βρίσκονται σε αδύναμες χώρες και αυξάνουν την έκθεση τους σε κρατικό χρέος για να βελτιώσουν την αποτίμηση τους στο χρηματιστήριο.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι αν μια τράπεζα είναι ισχυρή και η χώρα είναι αδύναμη, συνήθως οι τράπεζες διακρατούν περισσότερο εγχώριο δημόσιο χρέος.
Συνολικά, οι τοποθετήσεις των τραπεζών σε εγχώριο δημόσιο χρέος φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα τόσο των ιδιωτικών όσο και των δημοσίων επιρροών.
Οι πολιτικές για τη μείωση της έκθεσης των τραπεζών στο εσωτερικό χρέος
Τα κίνητρα για την ανάληψη μεγαλύτερου κινδύνου σε εγχώριο δημόσιο χρέος θα πρέπει να εξαλειφθούν και οι τράπεζες να σταματήσουν να δέχονται πιέσεις από τις κυβερνήσεις για να αγοράζουν κρατικά ομόλογα.
Σε αντίθεση με την τρέχουσα πρακτική, οι τράπεζες θα πρέπει να υποχρεούνται να εφαρμόζουν με μεγάλη προσοχή τους συντελεστές στάθμισης κινδύνων στο συνολικό σταθμισμένο ενεργητικό με βάση το οποίο προσδιορίζεται η κεφαλαιακή επάρκεια.
Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι χώρες έχουν αφήσει τις εγχώριες τράπεζες να αποκτήσουν μεγάλη έκθεση σε εσωτερικό δημόσιο χρέος, επειδή ένα μέρος του κόστους σε περίπτωση αποτυχίας θα κληθούν να αντιμετωπίσουν η ΕΚΤ, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας όπως απέδειξε η πρόσφατη εμπειρία της Ελλάδα.
Αν θεσπιστεί ένας σχετικά υψηλός συντελεστής στάθμισης κινδύνου για το εγχώριο δημόσιο χρέος οι τράπεζες θα είναι πιο προσεκτικές στην έκθεση τους στα κρατικά ομόλογα.
Λαμβάνοντας το υπάρχον πλαίσιο μηδενικού κινδύνου για το δημόσιο χρέος ως δεδομένο, Corsetti κ.ά.. (2015) πρότεινε πρόσφατα ότι θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο στις τράπεζες να εφαρμόσουν μηδενικό συντελεστή στάθμισης, εφόσον διαθέτουν δημόσια χρέη χωρών π.χ. με βάση την πιστοληπτική ικανότητα ή την πορεία του ΑΕΠ.
Αυτό θα αντισταθμίσει τα κίνητρα μιας τράπεζας να εμφανίζει μεγάλη έκθεση στο εσωτερικό χρέος.
Ως ένα σημαντικό βήμα που θα αποτρέψει τις κυβερνήσεις να πιέζουν τις τράπεζες να αποκτούν δημόσιο χρέος είναι το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει καταστεί η μοναδική τράπεζα που εποπτεύει τις τράπεζες στην Ευρωζώνη, στο πλαίσιο του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού που τέθηκε σε ισχύ το Νοέμβριο του 2014 με τον SSM.
www.bankingnews.gr
Αυτή η προκατάληψη είναι ισχυρότερη όταν οι επενδύσεις αυτές καθίστανται επικίνδυνες για τους μετόχους ή η κυβέρνηση έχει μετοχική διασύνδεση με τις τράπεζες.
Η έκθεση των τραπεζών στο δημόσιο χρέος ενδεχομένως να ενισχύει την αρνητική αλληλεπίδραση μεταξύ της οικονομικής αστάθειας σε μια χώρα και του ρίσκου που αυξάνεται στους ισολογισμούς των τραπεζών.
Επιπλέον, η αθέτηση πληρωμών αυτομάτως μεταφέρει το πρόβλημα και σε άλλες χώρες, δίδεται μια υπερεθνική διασύνδεση πλήττοντας τις τράπεζες αλλά και τα κράτη.
Αυτοί οι σοβαροί κίνδυνοι στα χαρτοφυλάκια δημόσιου χρέους των τραπεζών επιβάλλει να αναλυθεί γιατί οι τράπεζες προβαίνουν σε μεγάλες επενδύσεις σε κρατικά ομόλογα και κυρίως, στο εγχώριο δημόσιο χρέος.
Οι τράπεζες μπορούν εθελοντικά να αυξήσουν την έκθεση τους στο δημόσιο χρέος γνωρίζοντας τους κινδύνους αλλά γνωρίζοντας επίσης ότι αν μια χώρα καταρρεύσει οι τράπεζες είτε έχουν είτε όχι ομόλογα θα βρεθούν επίσης στο χείλος της χρεοκοπίας.
Οι τράπεζες ενίοτε δέχονται ρυθμιστικές και εποπτικές πιέσεις ώστε να αγοράσουν εγχώρια κρατικά ομόλογα μετριάζοντας το επενδυτικό ρίσκο.
Ως παράδειγμα, η ουγγρική κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε νέα επιτοκιακή πολιτική τον Απρίλιο του 2014, την οποία είχε σχεδιαστεί για να παρέχει κίνητρα στις ουγγρικές τράπεζες να διατηρούν επιπλέον ουγγρικό δημόσιο χρέος.
Για να εξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα για την συσχέτιση, χρέους και τραπεζών αναλύονται τα στοιχεία από τις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων που διενεργήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών το 2010-2013 .
Επιπλέον, διαπιστώνεται ότι τριετές πρόγραμμα της ΕΚΤ μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης προς το τέλος του 2011 επέτρεψε στις τράπεζες της ΕΕ να αυξήσει σημαντικά την έκθεση τους στο εθνικό χρέος.
Η κυρίαρχη εθνική μεροληψία για τα κρατικά ομόλογα
Κατά μέσο όρο, οι τράπεζες που εξετάστηκαν στα stress tests της ΕΕ είχαν μια αναλογία του εσωτερικού δημόσιου χρέους προς το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων περίπου στο 6%, ενώ ο μέσος όρος του δημόσιου χρέους ξένων χωρών στο σύνολο των περιουσιακών στοιχείων είναι 2,2%.
Στον πίνακα 1 απεικονίζεται την εξέλιξη του μέσου όρου της αναλογίας του εγχώριου χρέους προς το σύνολο του ενεργητικού των τραπεζών σε τρεις χώρες (Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία) και στις 14 χώρες εκτός GIIPS (ως GIIPS νοούνται Ελλάδα, Ιταλία, Ιρλανδία Πορτογαλία και Ισπανία) κατά τη διάρκεια του 2010-2013.
Οι τράπεζες και στις δύο περιπτώσεις κατέγραψαν αύξηση της έκθεσης τους στο δημόσιο χρέος.
Οι τράπεζες στις τρεις GIIPS χώρες είχαν σχετικά μεγάλο βαθμό έκθεσης στο εθνικό χρέος καθ 'όλη τη διάρκεια της περιόδου και πριν και μετά την παροχή ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης από την ΕΚΤ.
Figure 1. Banks’ exposure to domestic government debt in GIIPS and non-GIIPS countries
Figure 2. Average home bias for banks in GIIPS and non-GIIPS countries
Αυτό που διερευνάται είναι πόσο εθνικό χρέος κατέχουν οι τράπεζες και πόσο χρέος τρίτων χωρών ως προς το ενεργητικό τους.
Αν μια τράπεζα κατέχει εγχώριο δημόσιο χρέος σε ποσοστό μεγαλύτερο από το μέσο όρο των τραπεζών στα stress tests της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαίνει ότι ανησυχεί λιγότερο για τους κινδύνους που μπορεί να προκαλεί η έκθεση σε δημόσιο χρέος και αντίστροφα.
Η έρευνα προσπαθεί να ρίξει φως στην αναλογία του εσωτερικού δημόσιου χρέους προς το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών.
Οι αδύναμες κεφαλαιακά τράπεζες ή αυτές που εμφανίζουν υψηλό ποσοστό μόχλευσης) και οι τράπεζες που βρίσκονται σε αδύναμες χώρες (όπως υποδεικνύεται από το την πορεία των CDS) έχουν την τάση να παρουσιάζουν υψηλή έκθεση σε εγχώριο δημόσιο χρέος.
Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν ότι οι αδύναμες τράπεζες που κατέχουν εθελοντικά επικίνδυνο δημόσιο χρέος το πράττουν σε μια προσπάθεια να μετατοπίσουν τον κίνδυνο για τους πιστωτές των τραπεζών.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η υψηλή έκθεση μιας τράπεζας σε εσωτερικό δημόσιο χρέος έχει και μια εθελοντική και ακούσια βάση.
Οι πιο αδύναμες τράπεζες με βάση τα συστήματα εταιρικής διακυβέρνησης είναι πιο φιλικές προς τους μετόχους τους και επενδύουν περισσότερα κεφάλαια στα εγχώρια κρατικά ομόλογα.
Οι τράπεζες που δραστηριοποιούνται σε αδύναμες χώρες και βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο εμφανίζουν μεγάλη έκθεση σε εγχώρια κρατικά ομόλογα.
Οι τράπεζες με κρατική ιδιοκτησία μπορούν πιο εύκολα να υποχρεώνονται να διακρατούν εγχώριο χρέος και ως εκ τούτου μπορεί να καταλήξουν να κατέχουν κρατικό χρέος χωρίς τη θέλησή τους.
Επίσης οι τράπεζες που διαθέτουν μεγάλη έκθεση σε δημόσιο χρέος, κατέχουν πολλά κρατικά ομόλογα εμφανίζουν μεγαλύτερη αξία στο χρηματιστήριο, ανεξαρτήτως αν η τράπεζα είναι λιγότερο ή περισσότερο ισχυρή.
Figure 3. Marginal value of home bias during 2010-2013
Η τάση αυτή καταγράφεται κυρίως στις τράπεζες με μεγάλη μόχλευση που βρίσκονται σε αδύναμες χώρες και αυξάνουν την έκθεση τους σε κρατικό χρέος για να βελτιώσουν την αποτίμηση τους στο χρηματιστήριο.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι αν μια τράπεζα είναι ισχυρή και η χώρα είναι αδύναμη, συνήθως οι τράπεζες διακρατούν περισσότερο εγχώριο δημόσιο χρέος.
Συνολικά, οι τοποθετήσεις των τραπεζών σε εγχώριο δημόσιο χρέος φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα τόσο των ιδιωτικών όσο και των δημοσίων επιρροών.
Οι πολιτικές για τη μείωση της έκθεσης των τραπεζών στο εσωτερικό χρέος
Τα κίνητρα για την ανάληψη μεγαλύτερου κινδύνου σε εγχώριο δημόσιο χρέος θα πρέπει να εξαλειφθούν και οι τράπεζες να σταματήσουν να δέχονται πιέσεις από τις κυβερνήσεις για να αγοράζουν κρατικά ομόλογα.
Σε αντίθεση με την τρέχουσα πρακτική, οι τράπεζες θα πρέπει να υποχρεούνται να εφαρμόζουν με μεγάλη προσοχή τους συντελεστές στάθμισης κινδύνων στο συνολικό σταθμισμένο ενεργητικό με βάση το οποίο προσδιορίζεται η κεφαλαιακή επάρκεια.
Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι χώρες έχουν αφήσει τις εγχώριες τράπεζες να αποκτήσουν μεγάλη έκθεση σε εσωτερικό δημόσιο χρέος, επειδή ένα μέρος του κόστους σε περίπτωση αποτυχίας θα κληθούν να αντιμετωπίσουν η ΕΚΤ, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας όπως απέδειξε η πρόσφατη εμπειρία της Ελλάδα.
Αν θεσπιστεί ένας σχετικά υψηλός συντελεστής στάθμισης κινδύνου για το εγχώριο δημόσιο χρέος οι τράπεζες θα είναι πιο προσεκτικές στην έκθεση τους στα κρατικά ομόλογα.
Λαμβάνοντας το υπάρχον πλαίσιο μηδενικού κινδύνου για το δημόσιο χρέος ως δεδομένο, Corsetti κ.ά.. (2015) πρότεινε πρόσφατα ότι θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο στις τράπεζες να εφαρμόσουν μηδενικό συντελεστή στάθμισης, εφόσον διαθέτουν δημόσια χρέη χωρών π.χ. με βάση την πιστοληπτική ικανότητα ή την πορεία του ΑΕΠ.
Αυτό θα αντισταθμίσει τα κίνητρα μιας τράπεζας να εμφανίζει μεγάλη έκθεση στο εσωτερικό χρέος.
Ως ένα σημαντικό βήμα που θα αποτρέψει τις κυβερνήσεις να πιέζουν τις τράπεζες να αποκτούν δημόσιο χρέος είναι το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει καταστεί η μοναδική τράπεζα που εποπτεύει τις τράπεζες στην Ευρωζώνη, στο πλαίσιο του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού που τέθηκε σε ισχύ το Νοέμβριο του 2014 με τον SSM.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών