Τι καταγράφει καταγράφει έρευνα του ΙΟΒΕ
Σχετικά Άρθρα
Τι προβλέπει η ΑΑΔΕ για τις ασφαλιστικές εισφορές στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης - Πότε απαλλάσσονται της φορολογίας
Οι 14+10 ανατροπές που φέρνει στα όρια ηλικίας για εκατομμύρια εργαζόμενους το 2022 - Πίνακες - Παραδείγματα για όλα τα Ταμεία
Τη δυνατότητα τα επαγγελματικά ταμεία να ξεπεράσουν στη διαχείριση κεφαλαίων τα 20 δισ. ευρώ, εφόσον ο θεσμός αναπτυχθεί στον μέσο Ευρωπαϊκό όρο και μπορεί να παίξει ρόλο αναπτυξιακού μοχλού στην ελληνική οικονομία, καταγράφει έρευνα του ΙΟΒΕ για τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης.
Η έρευνα εκτιμά ότι η περαιτέρω ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης θα οδηγήσει σε ενίσχυση της παραγωγικής υποδομής της οικονομίας, σε αύξηση της παραγωγικότητας και του ΑΕΠ της οικονομίας. Παράλληλα, το άμεσο δημοσιονομικό κόστος από την επέκταση του θεσμού αναμένεται περιορισμένο, ενώ θα αντισταθμιστεί μεσοπρόθεσμα από δευτερογενείς θετικές επιδράσεις.
Ενδεικτικά, εκτιμάται ότι με την ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης θα προκύψουν νέα κεφαλαιακά αποθέματα στον δεύτερο πυλώνα που μπορεί να ξεπεράσουν τις δέκα (10) ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μακροχρόνια.
Αντίστοιχα, εκτιμάται ότι το ΑΕΠ μπορεί να είναι υψηλότερο κατά έως και €2,7 δισεκ. ετησίως, σε πραγματικούς όρους (τιμές 2019).
Για τον λόγο αυτό, προτείνονται μέτρα πολιτικής στις ακόλουθες κατευθύνσεις:
- Διατήρηση ισχυρών φορολογικών κινήτρων για τις συνταξιοδοτικές παροχές.
Στην περίπτωση των εφάπαξ παροχών, προτείνεται η διατήρηση του αφορολόγητου υπό ένα αρκετά ευρύ πλαίσιο καθολικά ορισμένων προϋποθέσεων, όπως παρατίθενται παρακάτω, καθώς και η εφαρμογή κλιμακωτού φορολογικού κινήτρου, όταν δεν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις. Αντίστοιχα, θα μπορούσε να εξεταστεί, κατά αναλογία και επιλογή, η εισαγωγή ενδεχομένως ηπιότερων φορολογικών κινήτρων στις παροχές με τη μορφή περιοδικής σύνταξης. - Θέσπιση καθολικών, νομικά κατοχυρωμένων ορίων στην εφαρμογή των φορολογικών κινήτρων για τις εφάπαξ παροχές.
Η χώρα χαρακτηρίζεται από ένα ιδιαίτερα ασταθές φορολογικό πλαίσιο, ενώ η αβεβαιότητα γύρω από αυτό εντάθηκε κατά την προηγούμενη δεκαετία λόγω της κρίσης και των αλλεπάλληλων αλλαγών στη φορολογική νομοθεσία. Στο πλαίσιο αυτό, ανάλογη ανασφάλεια διέπει και το σημερινό πλαίσιο φορολογικών κινήτρων για τα ΤΕΑ. Σε συνδυασμό με την απουσία καθολικά ορισμένων ορίων στα εν λόγω φορολογικά κίνητρα, το κενό αυτό ενισχύει τον κίνδυνο να στιγματιστεί ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης ως ένα πεδίο με αδιαφανείς κανόνες και να πληγεί η αξιοπιστία του. Σε αντιστοιχία με τις διεθνείς πρακτικές (χώρες του ΟΟΣΑ), προτείνεται να διατηρηθούν τα φορολογικά κίνητρα ως προς τις εφάπαξ συνταξιοδοτικές παροχές αλλά σε συνδυασμό με την εφαρμογή ορίων. - Θέσπιση νέων οικονομικών κινήτρων στην εργοδοτική πλευρά για τη δημιουργία και λειτουργία των ΤΕΑ.
Προτείνεται η εξέταση της δυνατότητας κινητοποίησης ευρύτερων χρηματοδοτικών εργαλείων για την υιοθέτηση κινήτρων για τη χρηματοδότηση υφιστάμενων/νέων κινήτρων, όπως π.χ. μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ενδεικτικά παραδείγματα τέτοιων κινήτρων περιλαμβάνουν την παροχή οικονομικών κινήτρων στην εργοδοτική πλευρά (π.χ. επιδότηση) για την κάλυψη του διαχειριστικού κόστους δημιουργίας και την ενίσχυση των μηχανισμών διακυβέρνησης ενός ΤΕΑ. - Παροχή ασφάλειας δικαίου περί του θεσμικού και φορολογικού πλαισίου και συναίνεση.
Προτείνεται οι όποιες αλλαγές στην πρωτογενή νομοθεσία αναφορικά με το θεσμικό και φορολογικό καθεστώς του δεύτερου πυλώνα να υιοθετηθούν κατόπιν ευρείας πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης για λόγους ασφάλειας δικαίου και αισθήματος σταθερότητας για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Διαδικασίες διαβούλευσης σε ευρεία κλίμακα θα συνδράμουν επίσης στην κατεύθυνση υπερκέρασης των χρόνιων ιδεολογικών αγκυλώσεων που παρεμποδίζουν την ανάπτυξη του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης διαχρονικά, ώστε να υπάρξει μια διαχρονική συνέχεια σε επίπεδο πολιτικών.
Συμπληρωματικότητα μεταξύ πυλώνων ασφάλισης και με την εγχώρια κεφαλαιαγορά
Παράλληλα με τις παραπάνω παρεμβάσεις οι οποίες στοχεύουν τη βελτίωση της λειτουργίας και ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης, κρίνεται κομβικής σημασίας να υπάρχει συντονισμένη στρατηγική πολιτικής που θα διασφαλίζει τη συμπληρωματικότητα μεταξύ των πυλώνων της κοινωνικής ασφάλισης.
Με τον Ν.4826/2021 θεσπίστηκε η σταδιακή μετατροπή μέρους της επικουρικής ασφάλισης για τους νέους εργαζόμενους, από διανεμητική σε κεφαλαιοποιητική.
Η νέα κεφαλαιοποιητική επικουρική σύνταξη εκτιμάται ότι θα ενισχύσει την αποταμιευτική «κουλτούρα» των νέων εργαζομένων, με ευεργετικές άμεσες μακροοικονομικές επιδράσεις μακροχρόνια (ΙΟΒΕ, 2021). Αναμένεται επίσης να έχει και σημαντικές δευτερογενείς θετικές επιδράσεις στη διάδοση και ανάπτυξη της συμπληρωματικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης ευρύτερα, όπως μέσα από την επαγγελματική ασφάλιση.
Τα ΤΕΑ σε Ελλάδα και ΕΕ
Σύγκριση με τις χώρες τις Ευζωζώνης
Συγκριτικά με 14 χώρες της Ευρωζώνης, η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τη χαμηλότερη διείσδυση των ΤΕΑ, καθώς αντιστοιχεί ένα ΤΕΑ για248,9 χιλ. άτομα εργατικού δυναμικού το 2019, ενώ στην κορυφή της λίστας με την υψηλότερη διείσδυση βρίσκεται το Λουξεμβούργο όπου αντιστοιχεί ένα ΤΕΑ ανά 25,5 χιλ. άτομα εργατικού δυναμικού.
Η χαμηλότερη διείσδυση των ΤΕΑ παρατηρείται στη Σλοβακία (685,3 χιλ. άτομα εργατικού δυναμικού ανά ταμείο) και ακολουθούν οι Αυστρία (569,9 χιλ. άτομα ανά ταμείο), Λετονία (485,7 χιλ.) και Γερμανία (377,3 χιλ. άτομα). Εκτός του Λουξεμβούργου, μεγάλη διείσδυση των ΤΕΑ παρουσιάζεται στην Πορτογαλία (28,4 χιλ.), το Βέλγιο (29,7 χιλ.), στην Ιρλανδία (32,4 χιλ.) και στην Ολλανδία (43,8 χιλ. άτομα εργατικό δυναμικό ανά ΤΕΑ). Αν ληφθεί υπόψη ο αριθμός των μελών ανά ΤΕΑ, η εικόνα δεν διαφοροποιείται καθώς η Ελλάδα καταλαμβάνει την προτελευταία θέση στη σχετική κατάταξη με μόλις 1,2 χιλ. μέλη ανά ΤΕΑ, όταν στη Σλοβακία – που έρχεται πρώτη στη σχετική λίστα – αντιστοιχούν 295,2 χιλ. μέλη ανά ΤΕΑ.
Συγκριτικά με 14 χώρες της Ευρωζώνης, η Ελλάδα παρουσιάζει το χαμηλότερο μέγεθος ΤΕΑ σε όρους ενεργητικού.
Συγκεκριμένα, προκύπτει ότι το 2019 το ενεργητικό των ΤΕΑ στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 0,1%, ενώ εξίσου χαμηλά μεγέθη ΤΕΑ παρουσιάζονται στη Μάλτα (0,3%) και στη Λετονία (0,8%). Στην πρώτη θέση της σχετικής λίστας βρίσκεται η Ολλανδία όπου το ενεργητικό των ΤΕΑ ανέρχεται στο 193,1% του ΑΕΠ και έπονται σε μεγάλη απόσταση η Ιρλανδία (20,6%), η Πορτογαλία (9,3%) και η Ιταλία (8,4%).
Συγκριτικά με 14 χώρες της Ευρωζώνης, η Ελλάδα κατατάσσεται πάνω από τη μέση της κατάταξης που αφορά στην απόδοση του ενεργητικού το 2019, με ποσοστό 9,1%.
Πιο πάνω από την Ελλάδα στη σχετική λίστα με παρόμοια ποσοστά βρίσκονται η Λετονία (9,4%) και η Πορτογαλία (9,7%) ενώ οι υψηλότερες αποδόσεις το συγκεκριμένο έτος εντοπίζονται στην Ολλανδία (17,1%), το Βέλγιο (12,2%) και την Αυστρία (11,5%). Από την άλλη πλευρά η χαμηλότερη απόδοση ενεργητικού εντοπίζεται στη Σλοβενία (5,4%), τη Μάλτα (3,8%) και την Ιρλανδία (0,0%).
Συμπερασματικά, ως κλάδος δεν παρουσιάζει πολύ υψηλή συγκέντρωση συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωζώνης, καθώς τα τρία μεγαλύτερα ΤΕΑ συγκέντρωναν το 2019 το 50,5% των συνολικών κεφαλαίων του κλάδου.
Τα συνολικά κεφάλαια του κλάδου την υπό εξέταση περίοδο παρουσιάζουν αύξηση αλλά σε όρους ενεργητικού η Ελλάδα παρουσιάζει το χαμηλότερο μέγεθος ΤΕΑ ανάμεσα σε 14 χώρες της Ευρωζώνης το 2019 (0,1% του ΑΕΠ).
Ωστόσο, η απόδοση του ενεργητικού αν και παρουσιάζει διακυμάνσεις κατατάσσεται πάνω από τη μέση της κατάταξης που αφορά στη μέση Απόδοση Ενεργητικού των ΤΕΑ στην Ευρωζώνη το 2019 (9,1%).
Τα ΤΕΑ σήμερα
Στην Ελλάδα, υπήρχαν στην Ελλάδα 28 Ταμεία, με συνολικά 168.235 μέλη.
Από αυτά, 24 είναι προαιρετικής ασφάλισης και απαριθμούν 45.235 μέλη, σύμφωνα με την ΕΛΕΤΕΑ.
Τα υπόλοιπα 4 είναι υποχρεωτικής ασφάλισης, προερχόμενα από πρώην επικουρικά του 1ου πυλώνα και απαριθμούν 123.000 μέλη.
Ο συγκριτικά μεγάλος αριθμός μελών των 4 ΤΕΑ υποχρεωτικής ασφάλισης αλλά και τα ιδιαίτερο καθεστώς τους επιτάσσουν μια ξεχωριστή, αν και συνοπτική, επισήμανση των διαφορών τους από τα υπόλοιπα ΤΕΑ, παρά το ότι η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στην προαιρετική επαγγελματική ασφάλιση.
Το μεγαλύτερο ποσοστό του ενεργητικού των ΤΕΑ (€112,0 εκατ. κατά μέσο όρο το 2020) αποτελείται από επενδύσεις σε μερίδια επενδυτικών οργανισμών με το ποσοστό τους να ανέρχεται στο 71,9%, κατά μέσο όρο το 2020 και αντίστοιχο το ποσό τους σε €79,7 εκατ. το 85,0% των μεριδίων επενδυτικών οργανισμών (€67,9 εκατ.), κατά μέσο όρο το 2020, αφορούν επενδύσεις σε χώρες της Ευρωζώνης, το 8,2% (€6,5 εκατ.) επενδύσεις σε λοιπές χώρες και το υπόλοιπο 6,8% (€5,3 εκατ.) επενδύσεις στο εσωτερικό.
Αντώνης Βασιλόπουλος
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών