Αυτό δεν είναι… καπιταλισμός! Πώς η Federal Reserve «χειραγώγησε» την ελεύθερη αγορά δημιουργώντας «φούσκες»

Είναι σίγουρο ότι καθώς οι οικονομικές συνθήκες επιδεινώνονται, η ανεργία αυξάνεται, οι κατασχέσεις πολλαπλασιάζονται γεωμετρικά, οι χρεοκοπίες τραβούν την ανηφόρα και η οικονομική εξαθλίωση για μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού έχει βρεθεί ήδη ο ένοχος: Ο καπιταλισμός ή αλλιώς η οικονομία της αγοράς
Το ερώτημα που πρέπει να τεθεί, ωστόσο, είναι «ποιος καπιταλισμός;», ρωτά ο Ryan McMaken, σε μελέτη του για το Mises Institute.
Ο ισχυρισμός ότι ο «πολύς» καπιταλισμός οδηγεί κάθε οικονομική καταστροφή είναι τυπικός μεταξύ όσων διαπνέονται από αντικαπιταλιστικό πνεύμα τόσο στα αριστερά όσο και στα δεξιά του πολιτικού φάσματος.
Ισχυρίζονται ότι τα κυβερνητικά προγράμματα και οι κρατικές δαπάνες υποχωρούν παντού, ενώ ο καπιταλισμός ως πρακτική της ελεύθερης αγοράς βιώνει μια... αναζωπύρωση.
Αυτό μπορεί εύκολα να αποδειχθεί ότι είναι εμπειρικά ψευδές.

Η επιστροφή του κρατισμού

Στοιχεία μπορούν να βρεθούν όσα θέλει κάποιος: Από τη συνεχή πλημμύρα των κυβερνητικών κανονισμών και ρυθμίσεων μέχρι την αύξηση της κατά κεφαλήν φορολογίας και τις τεράστιες δημόσιες δαπάνες μέχρι τον αυξανόμενο στρατό των κρατικών υπαλλήλων.
Και όλα αυτά… στις Ηνωμένες Πολιτείες, θυμηθείτε, στην υποτιθέμενη μητρόπολή «καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς».
Θα μπορούσαμε, επίσης, να επισημάνουμε πώς το κράτος πρόνοιας των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των τεράστιων ποσών των κρατικών δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη και τις συντάξεις, βρίσκεται πλέον στο ίδιο επίπεδο με τα ευρωπαϊκά κράτη πρόνοιας όσον αφορά το μέγεθος.
Η υποτιθέμενη έλλειψη προγραμμάτων κοινωνικών παροχών στις ΗΠΑ είναι εδώ και καιρό μύθος.
Η τάση για αυξημένες δημόσιες δαπάνες, αύξηση της φορολογίας και ρύθμιση είναι αναμφισβήτητα κυρίαρχη.

Ο ρόλος των κεντρικών τραπεζών

Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει εμφανιστεί ένας επιπλέον δείκτης του πόσο λίγος καπιταλισμός... λειτουργεί: οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο αγοράζουν τεράστια ποσά χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων προκειμένου να επιδοτούν ορισμένους βιομηχανικούς κλάδους, να διογκώσουν τις τιμές και γενικά να χειραγωγήσουν την οικονομία.
Αυτό ισχύει σίγουρα για την αμερικανική κεντρική τράπεζα, την Federal Reserve.

Η.. άλωση των αγορών

Ενώ η Fed έχει από καιρό αγοράσει κρατικό χρέος στο πλαίσιο των λεγόμενων πράξεων ανοιχτής αγοράς προκειμένου να χειραγωγήσει το επιτόκιο δανεισμού, η μαζική αγορά χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων ξεκίνησε το 2008.
Αυτό περιλάμβανε τόσο τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ όσο και —σε μια νέα εξέλιξη— τα τιτλοποιημένα στην αγορά στεγαστικά δάνεια του ιδιωτικού τομέα (MBS - private-sector mortgage-backed securities).
Αυτό έγινε προκειμένου να στηρίξουν τράπεζες και άλλες εταιρείες που είχαν στοιχηματίσει στο… προφανές ψέμα ότι «οι τιμές των κατοικιών πάντα ανεβαίνουν».
Η αξία των τίτλων που υποστηρίζονται από ενυπόθηκα δάνεια έπεφτε γρήγορα, έτσι από το 2008, η Fed αγόρασε MBS ύψους 1,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Αυτά ήταν όλα πριν από τον Covid
Η Fed προσπάθησε να αρχίσει να εκποιεί το χαρτοφυλάκιό της το 2019, αλλά μέχρι τότε η αγορά ήταν ήδη τόσο... εθισμένη στα χρήματα της Fed ώστε η οικονομία άρχισε να επιβραδύνεται και ακολούθησε κρίση ρευστότητας στην αγορά των repos.
Ο πανικός που κυριάρχησε κατά τη διάρκεια του Covid ήταν αυτός που απέτρεψε μια πλήρη ύφεση το 2020: η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ξεκίνησε ένα πάρτι… δαπανών και η Federal Reserve συσσώρευσε ακόμη μεγαλύτερα ποσά περιουσιακών στοιχείων, φέρνοντας τα σύνολα σε νέα υψηλά ρεκόρ.
Το χαρτοφυλάκιο των MBS σκαρφάλωσε στα 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Αυτού του είδους οι όγκοι περιουσιακών στοιχείων δεν αποτελούν επίσης ασήμαντο μέρος της συνολικής αγοράς.
Από το 2020, το απόθεμα MBS της Fed ισούται με τουλάχιστον το 20% του συνόλου του χρέους στεγαστικών δανείων των νοικοκυριών στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Στις αρχές του 2022, τα περιουσιακά στοιχεία MBS που κατείχε η Fed εφτασαν στο 24% του συνόλου των ενυπόθηκων δανείων των ΗΠΑ, αλλά εξακολουθούσαν να αποτελούν πάνω από το 20% της συνολικής αγοράς στα τέλη του 2022.
Μπορεί κάνει κάποιος μόνο να εικασίες ως προς τον πλήρη βαθμό στρεβλώσεων των αγορών από την κεντρική τράπεζα που κατέχει το ένα πέμπτο του χρέους των στεγαστικών δανείων, αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: δεν μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για κάποιου είδους «καπιταλισμό».

Αγοράζοντας δημόσιο χρέος

Η ιστορία είναι παρόμοια με το χρέος του Δημοσίου και το χρονοδιάγραμμα είναι σε μεγάλο βαθμό το ίδιο με τα περιουσιακά στοιχεία τύπου MBS.
Η Fed αγόρασε κρατικά ομόλογα περίπου 2,5 τρισεκατομμύρια δολάρια από το 2008 έως το 2015. ‘
Μια προσπάθεια μείωσης αυτής της έκθεσης ματαιώθηκε όταν η οικονομία αποδείχτηκε πολύ εύθραυστη στα τέλη του 2019.
Στη συνέχεια, η Fed … διέπρεψε όσον αφορά το χρέος του Δημοσίου το 2020 και το 2021, διαμορφώνοντας τα κρατικά της ομόλογα στην κατοχή της σε σχεδόν 6 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Η διάρθρωση του δημόσιου χρέους των ΗΠΑ

Ως ποσοστό, το μερίδιο της Fed στο σύνολο του χρέους του Δημοσίου ανήλθε συνολικά σε περισσότερο από 15% από το 2020.
Κορυφώθηκε στο 19% το 2021.
Όλοι οι ξένοι κάτοχοι κρατικών ομολόγων κατέχουν το 33% του χρέους του Δημοσίου.
Αυτό καθιστά τη Fed, μακράν, τον μεγαλύτερο εγχώριο κάτοχο κρατικού χρέους των ΗΠΑ: η Fed κατέχει σχεδόν το 40% του συνόλου του εγχώριου χρέους, τοποθετώντας την πολύ μπροστά από ολόκληρους χρηματοποικονομικούς τομείς, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια, τα οποία κατέχουν «μόνο» περίπου 22%αυτού του χρέους.
Είναι επίσης χρήσιμο να έχετε κατά νου ότι ομόλογα αποτελούν ένα τεράστιο μέρος των αγορών χρέους συνολικά.
Για παράδειγμα, το εταιρικό χρέος στις ΗΠΑ ανέρχεται συνολικά σε περίπου 11 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Ακόμα κι αν το προσθέσουμε στο χρέος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, εξακολουθούμε να διαπιστώνουμε ότι η Fed κατέχει περισσότερο από το 10% των ενυπόθηκων περιουσιακών στοιχείων.

Ισχύς και χειραγώγηση των αγορών

Φυσικά, θα ήταν παράλογο να θεωρήσουμε ότι αυτή την κατάσταση οτιδήποτε μοιάζει έστω και λίγο με... laissez-faire, πόσο μάλλον με ελεύθερη αγορά.
Φανταστείτε εάν μια ομοσπονδιακή κυβερνητική υπηρεσία - η οποία είναι η Fed - κατέχει το 10 % όλων των σούπερ μάρκετ ή το 10 τοις εκατό όλων των Wal-Marts ή το 10% όλων των μετοχών.
Θα λέγαμε ότι η εν λόγω υπηρεσία διέθετε τεράστια δύναμη ώστε να χειραγωγήσει τις αγορές.
Εκεί βρισκόμαστε με αυτές τις αγορές χρέους, και αυτό συμβαίνει σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό από το 2008.

Τι συμβαίνει στα στεγαστικά δάνεια

Ούτε η Fed είναι η μόνη ομοσπονδιακή υπηρεσία που εμπλέκεται.
Θα μπορούσαμε επίσης να επισημάνουμε πώς οι επιχειρήσεις που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση (GSE) έχουν φτάσει να κυριαρχούν στις δευτερογενείς αγορές στεγαστικών δανείων.
Για παράδειγμα, η Fannie Mae, ο Freddie Mac και η Ginnie Mae πραγματοποιούν ετήσιες αγορές για στεγαστικά δάνεια:
Από το 2009 έως το 2020, το ετήσιο μερίδιο της Fannie και του Freddie στη συνολική αγορά MBS ήταν κατά μέσο όρο 70%.
Αν συμπεριλάβουμε τους τίτλους της Ginnie Mae, αυτούς που υποστηρίζονται από στεγαστικά δάνεια FHA [Federal Housing Administration], το ομοσπονδιακό μερίδιο της αγοράς MBS ήταν κατά μέσο όρο 92% ετησίως.
Πολλά από αυτά τα MBS, φυσικά, έχουν καταλήξει στα χέρια της Fed.

Χειραγώγηση των πάντων

Έτσι, τώρα θα ήταν η κατάλληλη στιγμή να σταματήσουμε να προσποιούμαστε ότι οι χρηματοπιστωτικοί τομείς είναι «ελεύθερη αγορά» ή ότι ο πληθωρισμός των τιμών και οι αυξήσεις του κόστους ζωής είναι κατά κάποιο τρόπο το λάθος του «καπιταλισμού».
Οι ομοσπονδιακοί φορείς είναι οι μεγαλύτεροι παίκτες εδώ και ο ρόλος τους είναι να χειραγωγούν τις αγορές για να επιτύχουν κεντρικά σχεδιασμένους κυβερνητικούς στόχους - όλα σε αντίθεση με κάθε αρχή ελεύθερης οικονομίας.
Οι ιδιωτικές αγορές συρρικνώνονται κάθε μέρα που περνάει ως προς την δυνατότητα αυτορύθμισης.

www.bankingnews.gr