Άρθρο του οικονομολόγου Σαράντου Λέκκα
Σε κάθε υγιές σκεπτόμενο άτομο πρέπει να προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός της εύκολης αποδοχής της πρότασης Τραμπ για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία από το στρατιωτικό –βιομηχανικό κατεστημένο των ΗΠΑ.
Η αποδοχή της πρότασης βάζει σε σκέψεις οι οποίες οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπήρχε προσυμφωνημένο σχέδιο ολικής αντιμετώπισης του τρόπου που οι ΗΠΑ θα ασκούν πλέον το στρατιωτικό τους ρόλο στο ΝΑΤΟ αλλά και γενικότερα.
Ο πρώτος που μίλησε για το στρατιωτικό –βιομηχανικό κατεστημένο των ΗΠΑ ήταν ο Πρόεδρος Αϊζενχάουερ (1953-1961) που πέρα από πολιτικός ήταν κυρίως στρατιωτικός οπότε γνώριζε από πρώτο χέρι την δύναμη του συγκεκριμένου κατεστημένου καθώς και το βαθμό επιρροής του.
Από τότε έχουν περάσει πάνω από 65 χρόνια και στο συγκεκριμένο κατεστημένο έχει προστεθεί άλλος ένας επιθετικός προσδιορισμός οπότε το πλήρες όνομα του πλέον είναι στρατιωτικό –βιομηχανικό– πολιτικό.
Ένα σιδερένιο τρίγωνο με τεράστια επιρροή που με τις αποφάσεις του διαμορφώνει όρους κερδοφορίας και πλουτισμού για τις ελίτ που εκπροσωπεί.
Δεδομένου ότι το υπόβαθρο είναι άκρως στρατιωτικό το συγκεκριμένο κατεστημένο έχει χτίσει όλη την φιλοσοφία του πάνω στο Brinkmanship, δηλαδή στην πολιτική διαρκούς ετοιμότητας σαν να επίκειται πόλεμος από στιγμή σε στιγμή.
Η συγκεκριμένη πολιτική έχει ως στόχο την επίτευξη ευνοϊκού αποτελέσματος ωθώντας επικίνδυνα γεγονότα στο χείλος της ενεργούς σύγκρουσης.
Μια διαπραγμάτευση στα άκρα, πολλές φορές ως μπλόφα, όμως όταν βρίσκεσαι στα άκρα δεν είναι ευδιάκριτη η γραμμή μεταξύ της μπλόφας και της τελικής σύγκρουσης οπότε ο ισχυρός επιβάλει τους όρους του.
Η πολιτική Τραμπ στηρίζεται στη Brinkmanship, οπότε πρέπει να θεωρείτε δεδομένο ότι η έκφανση ακραίων τοποθετήσεων από την πλευρά του έχει την σύμφωνη γνώμη του κατεστημένου.
Το συγκεκριμένο κατεστημένο αναγνώρισε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται χρονικά στο τέλος του εφόσον οι Ρώσοι κατέκτησαν τις περιοχές που ήθελαν και που φυσικά δεν έχουν καμία σχέση με σπάνιες γαίες αλλά με το έλεγχο εδαφών που βρέχονται από την Μαύρη Θάλασσα.
Στην βάση αυτή η αναπλήρωση των εσόδων τους και μάλιστα παρατεταμένων χρονικά θα προέρχονταν μέσα από την ελαχιστοποίηση της αλληλεγγύης του ΝΑΤΟ και εξ αυτού του λόγου του επανεξοπλισμού της ευρωπαϊκής ένωσης.
Η πίεση Τράμπ για αύξηση των αμυντικών δαπανών από τα μέλη του ΝΑΤΟ και κυρίως οι απειλές του ότι οι ευρωπαίοι θα είναι ανυπεράσπιστοι εάν υπάρξει απειλή εις βάρος τους και κατ’ επέκταση ότι θα πρέπει να αναλάβουν μόνοι τους την ασφάλεια τους είναι σαφές πως ούτε τυχαία είναι ούτε χωρίς την έγκριση του καταστημένου.
Το κατεστημένο επιζητά κέρδη τα οποία θα είναι εντυπωσιακά εάν οι αμυντικές δαπάνες των ευρωπαίων ξεπεράσουν το 2% του ΑΕΠ τους με στόχο την επίτευξη του 5% που προωθεί, ως εκπρόσωπος του, ο Τράμπ.
Ήδη από το 2006 τέθηκε ο στόχος του 2% όπου από αυτά το 20% θα αφορούσε νέα οπλικά συστήματα.
Tο 2014 μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελλάδα είχαν φθάσει το στόχο ενώ σήμερα τον στόχο έχουν φθάσει τα 23 από τα 32 μέλη της συμμαχίας.
Φυσικά το 2% ή το 5% που ζητά ο Τραμπ αφορά την έμμεση συνεισφορά των μελών αφού η άμεση συνεισφορά γίνεται ετήσια στην βάση ενός συμφωνημένου συντελεστή, όπου οι ΗΠΑ καλύπτουν το 16% του κοινού προϋπολογισμού, το Ηνωμένο Βασίλειο το 11% ενώ η Ελλάδα καλύπτει το 1%.
Για το 2025 το ύψος του προϋπολογισμού φθάνει τα 4,6 δις $ και αποτελεί το ελάχιστο των δαπανών ώστε η συμμαχία να είναι λειτουργική.
Το σημαντικότερο τμήμα των δαπανών αφορά τις εθνικές δαπάνες και άρα τις έμμεσες, εκείνες που διαμορφώνουν την επιχειρησιακή - πραγματική δύναμη της συμμαχίας.
Το ύψος των εθνικών δαπανών πολλές φορές καθορίζεται από την διαμόρφωση πλέγματος αποτροπής κινδύνων και απειλών όπως της χώρας μας όπου η εξ ανατολών απειλή απαιτεί διαρκεί ετοιμότητα και αυξημένες δαπάνες ή όπως της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής όπου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οι κίνδυνοι αυξήθηκαν και η ανάγκη αμυντικών δαπανών οδήγησε στην μεγάλη αύξηση τους.
Με το κλείσιμο του 2024 οι αμυντικές δαπάνες της Πολωνίας ξεπέρασαν το 4%, της Ελλάδος, Εσθονίας, Λετονίας και ΗΠΑ το 3%, ενώ για την πλειοψηφία των μελών της συμμαχίας, περί τα 18 μέλη, οι δαπάνες κινούνται μεταξύ 2-3%.
Για να κατανοήσουμε πλήρως την σύνδεση δαπανών και κινδύνων από γειτονικά κράτη, τις μικρότερες εθνικές δαπάνες για την άμυνα έχουν η Ιταλία 1,49%, ο Καναδάς 1,37% και η Ισπανία 1,28% αφού δεν νιώθουν κανένα υπαρκτό κίνδυνο από γειτονικά τους κράτη.
Με δεδομένα τα φρένα του Μάαστριχτ από τον Φεβρουάριο του 1992 στο 3% για το έλλειμμα και 60% για το χρέος από την μια πλευρά και την υπαρκτή προοπτική της αναδιάταξης των δαπανών υπέρ της άμυνας και εις βάρος άλλων τομέων η ευρωπαϊκή διανόηση βρήκε τον τρόπο της εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών από τα φρένα του Μάαστριχτ.
Πλέον οι αμυντικές δαπάνες δεν θα υπολογίζονται και θα εξαιρούνται των λοιπών σχετικών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ως μελλοντικό χρέος δεν θα πρέπει να αποπληρωθούν από τα συνήθη υποζύγια, τους φορολογουμένους.
Και αυτές οι δαπάνες θα καλύπτονται με δάνεια τα οποία όπως κάθε εκτροπή θα βαρύνουν τις επόμενες γενιές αυξάνοντας τον δείκτη δυσκολίας αλλά και τον δείκτη υποτέλειας προς τις περίφημες αγορές και τις οικονομικές ελίτ.
Λέκκας Σαράντος
Οικονομολόγος
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών